Ας ξεκινήσουμε με αυτά που ίσως θα ξέρετε. Το νέο βιβλίο της Λένας Διβάνη με τίτλο Ονειρεύτηκα τη Διδώ και θέμα τη ζωή της Διδώς Σωτηρίου μέσα από τα δικά της (σχεδόν) λόγια κυκλοφόρησε. Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε στις 12 του Απριλίου στο καφέ των Public. Η Διδώ Σωτηρίου, είπε ο host της παρουσίασης Παύλος Τσίμας, όποτε σε συναντούσε έστηνε για σένα μια ολόκληρη γιορτή και το ίδιο προσπάθησε να κάνει κι η Λένα Διβάνη στην παρουσίαση της Διδώς της.
Σε μια παρουσίαση όπου βρέθηκαν άφθονοι celebrities. Ο Χωμενίδης παρενέβαινε «καφενειακά» την ώρα που ο Παύλος Τσίμας και η Λένα Διβάνη μιλούσαν από το πάνελ. O Τατσόπουλος τσακώθηκε για το αν η Έλλη Παππά είναι συμπαθής ή όχι. Kαι άλλοι πολλοί παρευρέθηκαν, μα δεν μίλησαν. Κι εγώ καθόμουν σε μια γωνίτσα, να βλέπω ανθρώπους που είχα δει μόνο από την τηλεόραση ολοζώντανους κι απλούς μπροστά μου. Σκεφτόμουν να σηκώσω το χέρι, αλλά δίστασα. Ωστόσο, ευτυχώς κατάλαβα ότι έχω τη δυνατότητα να γράψω κάπου ό,τι ερώτηση, παρατήρηση ή ένσταση έχω για το βιβλίο της Λένας. Xωρίς τον χρόνο να με πιέζει και άλλους να με κοιτάνε. Και θα το κάνω σ’ αυτό το κείμενο.
Η Λένα Διβάνη ονειρεύτηκε τη Διδώ
Αρχικά, δυο λόγια για το βιβλίο της Λένας, το Ονειρεύτηκα τη Διδώ. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα έργο που περιμέναμε από καιρό, καθώς η Λένα Διβάνη ποτέ δεν έκρυψε το θαυμασμό της για τη Διδώ Σωτηρίου. Όπως μαθαίνουμε από την εισαγωγή, για αρκετά χρόνια προσπαθούσε να γράψει το εν λόγω, αλλά πάντα κάτι την σταματούσε. Μέχρι που η ίδια η Διδώ ήλθε στον ύπνο της.
Με τη χαρακτηριστική παραστατικότητα – παιδικότητα που διακρίνει τη γραφή της Λένας, βλέπουμε τη Διδώ Σωτηρίου αφενός να τραβάει το αυτάκι της «άτακτης» συγγραφέως, ώστε αυτή να γράψει και να μην ταλαιπωρεί άλλο το πνεύμα της. Αφετέρου, προτίθεται να τη βοηθήσει. Έτσι, την επομένη η Λένα σηκώνεται και αρχίζει δουλειά συντροφιά με το πνεύμα της Διδώς. Η Λένα ρωτά, η Διδώ απαντά και το βιβλίο παίρνει μορφή.
Έτσι, το Ονειρεύτηκα τη Διδώ παίρνει τη μορφή μιας θεατρικής παράστασης, στην οποία ένας μόνο ηθοποιός παίζει όλους τους ρόλους. Αλλά είναι τόσο καλός performer, που στο τέλος παρασύρεσαι και νομίζεις πως είναι πολλοί. Η Λένα παίζει τον εαυτό της, οι ερωτήσεις γράφονται με το δικό της στυλ, ακριβώς σα να την ακούς να μιλάει. Παράλληλα, υποδύεται και τη Διδώ. Ενώ, όπως έχει δηλώσει η ίδια, δεν της έχει μιλήσει ποτέ από κοντά, αναπαριστά άψογα τον τρόπο που η Διδώ Σωτηρίου μιλούσε και -ακόμα καλύτερα- τον τρόπο που έγραφε. Το αποτέλεσμα, συναρπαστικό.
Με λένε Διδώ Σωτηρίου και είμαι το ίνδαλμα της Λένας Διβάνη
Ίνδαλμα. Αυτή τη λέξη χρησιμοποίησε η Λένα Διβάνη για να περιγράψει τη θέση που κατέχει η Διδώ στη ζωή της. Με την απαραίτητη προσθήκη ότι η Λένα δεν είχε ποτέ ινδάλματα, επειδή πάντα, όποτε τα συναντούσε, αυτά απομυθοποιούνταν. Ωστόσο, με τη Διδώ Σωτηρίου ήταν αλλιώς, πιθανόν επειδή η Διδώ αποτελούσε μια σπάνια περίπτωση ανθρώπου. Ακόμα πιο πιθανόν, επειδή Λένα και Διδώ δεν συναντήθηκαν ποτέ.
Γιατί η Λένα Διβάνη θαυμάζει τόσο τη Διδώ; Κατά τα δικά της λεγόμενα, επειδή περπάτησε σχεδόν ολόκληρο τον ταραχώδη 20ο αιώνα με χαμόγελο. Επειδή, ό,τι και να γινόταν, εκείνη είχε μια θετική διάθεση για τη ζωή. Ενώ το πολιτικό μότο της Διδώς Σωτηρίου ήταν η επανάσταση, σε προσωπικό επίπεδο είχε υιοθετήσει πλήρως αυτό που στο improv λένε: ναι και…
Όταν έσκαγε ένα αιματηρό γεγονός, μια κρίση, η Διδώ αντί να μεμψιμοιρεί, τη δεχόταν και πάνω σε αυτή προσπαθούσε να χτίσει κάτι καλό. Αντί να λέει όχι, έλεγε ναι και. Ό,τι κι αν τύχει, φέρτε μου κι άλλο κι εγώ θα χτίσω πάνω σ’ αυτό. Αν μη τι άλλο, μια νοοτροπία που προϋποθέτει τεράστια ανθεκτικότητα. Σίγουρα μια νοοτροπία που δηλώνει τεράστια αγάπη για τη ζωή. Γι’ αυτό και γεννά τον θαυμασμό της Λένας και όλων όσοι (θέλουν να) αγαπούν τη ζωή.
Πόση απόσταση, όμως, αντέχει ο θαυμασμός;
Έτσι ερχόμαστε στο πρώτο ερώτημα που ήθελα να θέσω στην παρουσίαση της 12ης Απριλίου αλλά η άτιμη η ντροπαλοσύνη μου με εμπόδισε. Κυρία Λένα Διβάνη, μήπως αυτός ο θαυμασμός που τρέφετε για τη Διδώ Σωτηρίου οφείλεται στο γεγονός ότι δεν τη συναντήσατε ποτέ; Φοβάστε μήπως έσβηνε η φλόγα, αν τη συναντούσατε;
Καθόλου τυχαία η ερώτηση. Οφείλεται στο ιστορικό που φρόντισε να μας δώσει η Λένα σχεδόν από την αρχή της ομιλίας της. Με δύο λόγια: τα ινδάλματα που γνώριζε καλύτερα έχαναν τη λάμψη τους. Αντίθετα, η Διδώ που δεν συνάντησε, παρέμεινε το ίνδαλμά της. Βέβαια, μαντεύω πως η Λένα ίσως μου απαντούσε πως μετά από τόση έρευνα και τόσες επαφές με άτομα που γνώριζαν και μιλούσαν στη Διδώ, είναι σα να την έχει συναντήσει κι η ίδια.
Αλλά και πάλι είναι το ίδιο; Κατά την ταπεινή μου γνώμη, όχι. Πολλές φορές ακούμε τόσα και τόσα για ένα άτομο, οι άλλοι μας λένε τα καλύτερα κι όταν το συναντάμε… πουφ! Ο θαυμασμός που τρέφαμε εξαφανίζεται. Οκ, ούτε αυτό είναι τόσο απόλυτο. Το ερώτημα, όμως, παραμένει: κυρία Λένα Διβάνη, φοβάστε μια τέτοια εξαφάνιση;
Πόση σημασία έχει που η Λένα ονειρεύτηκε τη Διδώ;
Και προχωράμε στο δεύτερο ερώτημα. Όπως προείπαμε, κινητήριος δύναμη για να γράψει η Λένα αυτό το βιβλίο αποτέλεσε μια επίσκεψη της Διδώς στο όνειρό της. Από την εισαγωγή του βιβλίου, παρατηρεί κανείς την έμφαση που δίδεται στο σοφό «φάντασμα» της Διδώς. Διαβάζοντάς το ένιωσα πως τον καθοριστικό ρόλο για τη συγγραφή του βιβλίου έπαιξε η Διδώ κι όχι η ίδια η Λένα. Πιο σωστά, αν δεν ερχόταν το ίνδαλμα, ο δάσκαλος, η Διδώ στο όνειρο, πιθανόν η Λένα να μην έγραφε αυτό το βιβλίο.
Ένα παρόμοιο σχήμα εντόπισα και στη Νάντια, μια παλαιότερη νουβέλα της Λένας Διβάνη. Η Νάντια στα 22 της είναι αισθητικός, ζει με τη μητέρα της και βρίσκεται παγιδευμένη σε μια σχέση που δεν την εκφράζει. Ζει περισσότερο για τους άλλους παρά για τον εαυτό της. Όλο αυτό μέχρι που γνωρίζει έναν «τρελό» -για τους άλλους- τύπο με ασυνήθιστη σοφία. Μέσω εκείνου, η Νάντια αρχίζει επιτέλους να αποζητά την ελευθερία της.
Αναζητώντας έναν δάσκαλο
Όσο κι αν δεν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, η Νάντια και η Λένα στο Ονειρεύτηκα τη Διδώ μοιράζονται ένα κοινό. Έχουν μπολοκάρει και αναζητούν κάποιον, ίσως θεόσταλτο, να τις ξεμπλοκάρει. Έναν δάσκαλο. Διόλου τυχαία επιλογή, αν αναλογιστεί κανείς ότι κι η Λένα Διβάνη είναι δασκάλα- καθηγήτρια στη Νομική Σχολή Αθηνών και μέχρι πρότινος προσπαθούσε να ξεμπλοκάρει τους έφηβους φοιτητές της.
Υπάρχουν, όμως, στιγμές, κυρία Διβάνη, που έχετε αμφιβολίες για τον ρόλο του δασκάλου; Που μπορεί να θεωρείτε πως η συμβολή του στις ζωές των ανθρώπων είναι πιο μικρή από όσο πολλοί νομίζουν; Μια σκέψη που μου γεννήθηκε διαβάζοντας το Ονειρεύτηκα τη Διδώ: δεν ήλθε η Διδώ στο όνειρο της Λένας, η Λένα την έφερε. Ο αλλόκοτος γόης δεν εμφανίστηκε μια μέρα ξαφνικά στη ζωή της Νάντιας. Η Νάντια έπεσε, καθόλου τυχαία, πάνω του. Καμιά φορά οι άνθρωποι αναζητούν αφορμές για να αλλάξουν. Σας αρκεί, κυρία Λένα Διβάνη, να είστε απλά αυτή η αφορμή;
Αυτά. Το βιβλίο της Λένας Διβάνη με τίτλο Ονειρεύτηκα τη Διδώ κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Παρόμοια άρθρα:
- Ο Γιαννούλης Χαλεπάς μέσα απ’ τα μάτια της Στέγης
- Η Αθήνα, η Άνοιξη και μπλουζ της φυγής
- 6+1 βιβλία για την ελληνική επανάσταση του 1821
Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση
