τέχνη του δρόμου
Γκράφιτι στο Χιούστον της Αμερικής, εις μνήμη του George Floyd. // Πηγή εικόνας: usatoday.com

Ηχογράφηση από την Εμμανουέλα Αλεξάνδρου:

Χάθηκαν πολλοί και πολλές. Άδικα κι άδοξα. Μα η τέχνη πάντα είναι εδώ με κάθε μέσο, κάθε στιγμή, ώστε να τελέσει το χρέος της. Να αναδείξει, να θυμίσει, να χαράξει και να τιμήσει όσες κι όσους χάθηκαν. Ειδικότερα η τέχνη του δρόμου είναι πάντα κάπου εδώ, σιγοτραγουδώντας για τα θύματα. Άλλωστε, ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία, όπως ερμήνευσε ο Μάνος Λοΐζος. Κι η ιστορία αυτών είναι σίγουρα σημαντική. Γι’ αυτό και γράφεται πάνω σε κάποιο τοίχο.

χάθηκαν
Νοέμβριος 2018. Το πανελλήνιο σοκάρεται με το βιασμό και τη δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη, από δύο άντρες, στο νησί της Ρόδου. Μια από τις χαρακτηριστικότερες απεικονίσεις της αδικοχαμένης Ελένης. // Πηγή εικόνας: instagram.com (la_chica_blanquita)
Κάπου στο δρόμο

Περπατώντας στους δρόμους κάθε γωνιάς του κόσμου, πάντα υπάρχει το σημείο εκείνο που είναι αφιερωμένο σε όσους κι όσες χάθηκαν. Μια εσκεμμένη ή μη δολοφονία πάντα στιγματίζει τον κόσμο και πάντα αποτελεί κίνητρο για τους καλλιτέχνες του δρόμου, να τη θυμίσουν και να τη χαράξουν στην καρδιά της πόλης.

τέχνη του δρόμου
Γκάφιτι αφιερωμένο στα θύματα της τρομοκρατικής επίθεσης στο Παρίσι, από τον ChemiS, έναν Καζακστανό καλλιτέχνη. // Πηγή εικόνας: imgur.com
Χωρίς περιορισμούς

Χωρίς απολύτως κανέναν περιορισμό, οι επιφάνειες μιλούν. Δεν υπάρχει τεχνική ή αυστηρώς διακριτά όρια γι’ αυτού του είδους την τέχνη. Οι καλλιτέχνες του δρόμου απλώς εκφράζονται σε απλές επιφάνειες του αστικού ή και φυσικού κάποιες φορές τοπίου. Κάθε τσιμέντο, αλλά κι άλλο υλικό, παίρνει ζωή στα χέρια τους. Τοίχοι, στέγες, κολόνες, πεζούλια, παγκάκια, σωλήνες, κάδοι απορριμμάτων, κορμοί δέντρων, όλα παραδίδονται στη διάθεση των πιο φιλότιμων, αληθινών, και λαϊκών καλλιτεχνών. Ορισμένων παιδιών της διπλανής πόρτας.

τέχνη του δρόμου
Πηγή εικόνας: Penn Live

Η παραπάνω εικόνα είναι έντονη και γεμάτη πληροφορία. Πρόκειται για το εγκαταλελειμμένο κομμάτι της Route 61 που μετατράπηκε σε «εθνική οδό των γκράφιτι», στην πόλη Centralia της Pennsylvania. Στην κάποτε ακμάζουσα αυτή πολιτεία των Η.Π.Α., χάρη στα ορυχεία λιθάνθρακα, ξέσπασε μια φρικτή φωτιά που μέτρησε πολλά θύματα. Τα ορυχεία έκλεισαν κι η πόλη εγκαταλείφθηκε. Τα πρώτα γκράφιτι, ζωγραφίστηκαν εις μνήμην όσων χάθηκαν στο εργατικό εκείνο ατύχημα. Έκτοτε, όμως, η παλιά εθνική οδός γέμισε από κάθε είδους γκράφιτι, αποτελώντας μια ατραξιόν της πόλης. Έπειτα από πολλές λογομαχίες, το 2020, αποφασίστηκε η αφαίρεση κάθε ζωγραφιάς από τον δρόμο.

τέχνη του δρόμου
Οι κάτοικοι της Βηρυτού ακόμη τρέμουν στην ιδέα της φονικής έκρηξης, στην καρδιά της πόλης, τον Αύγουστο του 2020. Ένας Αμερικανός καλλιτέχνης, ο Brady Black, ζωγράφισε πάνω από 200 πορτρέτα των θυμάτων. // Πηγή εικόνας: arabnews.com
Καλλιτέχνες του δρόμου

Με αγάπη, όρεξη, μεράκι, και μια ακόρεστη δίψα να αποτυπώσουν τα πρόσωπα όσων χάθηκαν άδικα, τα ονόματα, τα τελευταία τους λόγια, οι καλλιτέχνες του δρόμου είναι πάντα κάπου ανάμεσά μας. Αυτοί οι καλλιτέχνες αποτυπώνουν ποικιλοτρόπως μια αδικία. Άλλοτε με μίσος κι οργή, άλλοτε με παράπονο, άλλοτε με θλίψη, κι άλλοτε με περηφάνεια.

τέχνη του δρόμου
Πηγή εικόνας: ctvnews.ca

Κάτω από μια γέφυρα του Βερολίνου, τυχαίοι καλλιτέχνες θέλησαν να τιμήσουν με μια τοιχογραφία τα θύματα άλλης μιας ρατσιστικής επίθεσης. Στην Γερμανική πόλη Hanau, ένας ένοπλος άντρας δολοφονεί εν ψυχρώ εννιά ανθρώπους αλλοδαπής καταγωγής, σε εστιατόρια και καφετέριες της περιοχής. Στη συνέχεια, σκοτώνει τη μητέρα του κι ο ίδιος βάζει τέλος στη ζωή του. Η γέφυρα του Βερολίνου γεμίζει με τις προσωπογραφίες όσων χάθηκαν, εντελώς μάταια.

H σημασία αυτής της τέχνης

Πολλοί και πολλές χάθηκαν, για διαφορετικούς λόγους. Η σημασία αυτού του είδους της τέχνης του δρόμου είναι πιο σημαντική από όσο ενδεχομένως νομίζουμε. Είναι μια ηχηρή απάντηση σε όσες κι όσους νομίζουν πως τα θύματα θα ξεχαστούν. Η αδικία γυρνάει στον αφέντη της, λένε. Και η τέχνη του δρόμου κάνει ακριβώς αυτό. Αποτυπώνει τόσο άμεσα, τόσο έντονα, τόσο κραυγαλέα, τόσο πολύχρωμα, τόσο ανεξίτηλα αυτήν ακριβώς την αδικία. Αποτυπώνει μια αδικία που εμφανώς δεν έπρεπε να έχει διαπραχθεί και που όμως, μέσω αυτής της απεικόνισης, δεν σκοπεύει και να λησμονηθεί.

Τον Μάρτιο του 2015 ανακαλύπτεται η σωρός του επί ένα μήνα αγνοούμενου Βαγγέλη Γιακουμάκη. Ο 20χρονος Κρητικής καταγωγής υπέκυψε στα τραύματά του από μαχαίρι. Στον τοίχο του 2ου γυμνασίου Ιωαννίνων, αλλά και σε άλλη οδό της πόλης, ανώνυμοι καλλιτέχνες ζωγράφισαν τον αδικοχαμένο φοιτητή, που «δολοφονήθηκε από λεβέντες», όπως έγραψαν οι δημιουργοί. // Πηγή εικόνας: tanea.gr
Μια σύγχρονη πραγματικότητα: η υπόθεση στο Πέραμα

Πίσω ξανά στην ελληνική πραγματικότητα. Με ένα σύντομο scroll στην αρχική των social media μας, με ένα γρήγορο ζάπινγκ, ή με ένα άνοιγμα του ραδιοφώνου μας, θα βομβαρδιστούμε με ακόμη ένα δυσάρεστο γεγονός.

Πυροβολισμοί στο Πέραμα,

γράφτηκε με κεφαλαία γράμματα σε τίτλους άρθρων και ειδησεογραφικών δελτίων. Όλα δείχνουν πως οι 30 και πλέον πυροβολισμοί στο Πέραμα της Αττικής είχαν κάτι παραπάνω από μια τραγική κατάληξη.

τέχνη του δρόμου
Λίγο μετά την τραγική κατάληξη του ανθρωποκυνηγητού. // Πηγή εικόνας: ProtoThema.gr
Τι έγινε;

Διαβάσαμε για ανθρωποκυνηγητό, διαβάσαμε για ολόκληρη επιχείρηση σύλληψης, διαβάσαμε για καταδίωξη με αυτοκίνητα, διαβάσαμε για 30 και πλέον πυροβολισμούς. Ούτε σε ταινία του πράκτορα 007 να ήμασταν! Κι όμως, μέσα σε όλα αυτά, δεν διαβάσαμε αναλυτικά την έκβαση αυτής της κινηματογραφικής φρενίτιδας. Ο καταδιωκόμενος της εν λόγω επιχείρησης έπεσε νεκρός από πυρά αστυνομικών. Απλά, λιτά και συνηθισμένα…

Το ανθρωποκυνηγητό
Πηγή εικόνας: Arouraios.gr

Όλα ξεκίνησαν τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου. Το θύμα της αιματηρής συμπλοκής, μαζί με δύο μικρότερους νεαρούς, έκλεψαν ένα αυτοκίνητο από την περιοχή του Ρέντη. Λίγη ώρα αργότερα, όταν με σήμα της αστυνομίας τους ζητήθηκε να σταματήσουν για έλεγχο, εκείνοι δεν υπάκουσαν. Αντιθέτως, ανέπτυξαν ταχύτητα κι έφυγαν. Εκεί, ξεκινάει το ανθρωποκυνηγητό στους δρόμους του Περάματος, όπου ο νεαρός Ρομά πέφτει νεκρός από τριάντα και πλέον αστυνομικά πυρά.

Παραπληροφόρηση κι αντιφάσεις

Κακά τα ψέματα. Ιδιαίτερη βάση στο θάνατο του νεαρού Ρομά δεν δόθηκε. Ή ακόμη κι αν δόθηκε, τότε η ενημέρωσή μας ήταν παραπλανητική. Μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο ή στα δελτία ειδήσεων αρκεί, ώστε να δούμε πόσο αντιφατικές είναι οι πληροφορίες. Η μια σχεδόν αναιρεί την άλλη, σε σημείο τραγελαφικό.

Αναγκαστήκαμε να ενεργήσουμε Ε23 (πυροβολισμούς), γιατί κινούνταν θανατηφόρα εναντίον των συναδέλφων,

δήλωσε ένας εκ των αστυνομικών στην αναφορά του προς το κέντρο. Από την πλευρά της ΕΛ.ΑΣ., οι τρεις επιβαίνοντες του κλεμμένου αυτοκινήτου κινήθηκαν εγκληματικά προς τους αστυνομικούς, καθώς πήγαν κυριολεκτικά να τους πατήσουν με το όχημα, όπως ισχυρίστηκαν. Ακούστηκε, πως ήταν ένοπλοι. Ακούστηκαν ανακρίβειες σχετικά με την ηλικία τους, όπως και πολλά άλλα. Από την άλλη πλευρά, μεγάλο μέρος του απλού κόσμου, και σαφώς ο κύκλος του αδικοχαμένου νεαρού, μιλούν για ένα ρατσιστικό έγκλημα μίσους -που, κακά τα ψέματα, είμαστε πολύ εξοικειωμένοι με την ιδέα, σωστά;

χάθηκαν
Μια από τις πιο γνωστές τοιχογραφίες, εις μνήμην του Αφροαμερικανού George Floyd, που δολοφονήθηκε από αστυνομικό. Τα τελευταία του λόγια “I can’t breath”, έχουν γραφτεί σε κάθε αστική και μη γωνιά του κόσμου. // Πηγή εικόνας: Pioneer Press
Η αλήθεια

Ποια εκδοχή είναι αληθινή και ποια όχι, δεν το γνωρίζουμε, καθώς οι πληροφορίες χάθηκαν κάπου στη μετάφραση. Φάσκουν κι αντιφάσκουν. Στην αρχή, ο 21χρονος με βαρύ ποινικό μητρώο Ρομά τραυμάτισε εσκεμμένα τους αστυνομικούς. Λίγα ειδησεογραφικά δελτία μετά, ο 18χρονος Ρομά, με ελαφρύ ποινικό μητρώο, για μικροκλοπές, πήγε καταλάθος να τραυματίσει τους αστυνομικούς, στην προσπάθειά του να απεγκλωβιστεί από το όχημά του.

χάθηκαν
Πηγή εικόνας: thetoc.gr
Τελικά;

Τι έγινε πραγματικά εκείνη τη νύχτα; Πόσο εγκληματική είναι η κλοπή ενός αυτοκινήτου; Χάθηκαν άλλα μέσα; «Δεν μπορούσαν να ρίξουν στα λάστιχα του αυτοκινήτου;», όπως είπε ο Πρόεδρος της κοινότητας των Ρομά, εκφράζοντας την έντονη οργή και το μίσος του. «Δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι, ώστε να τον τραυματίσουν;», είπε ο εξοργισμένος πατέρας. Μήπως ήταν υπερβολικά πολλές οι σχεδόν τριάντα σφαίρες; Και μήπως τελικά δεν επρόκειτο για έναν σύγχρονο Αλ Καπόνε; Πρόκειται πάλι για ένα ρατσιστικό έγκλημα μίσους; Το ερώτημα αυτό παραμένει, γεμίζοντας ξανά τους δρόμους των Αθηνών με χημικά και δακρυγόνα και τους τοίχους των φτωχογειτονιών με την λέξη «δολοφόνος».

Γκράφιτι για τον Έλληνα ράπερ Παύλο Φύσσα, που δολοφονήθηκε το 2013 από μέλη της εγκληματικής πλέον οργάνωσης, Χρυσή Αυγή. // Πηγή εικόνας: ogdoo.gr

Όπως και να ‘χει, την υπεράσπιση των επτά αστυνομικών ανέλαβε ο δικηγόρος Αλέξης Κούγιας. Οι επτά αστυνομικοί εξέφρασαν τη λύπη τους για τον νεαρό Ρομά. Έτσι μόνο, όπως δήλωσε δέχτηκε να αναπτύξει την υπερασπιστική γραμμή τους, όπως δήλωσε. Η αναμονή της δικαστικής απόφασης ήταν έντονη.

Η Αθήνα γέμισε με πορείες και οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών κι αστυνομικών, υπήρξαν σφοδρότατες και βίαιες. Εν συντομία, η υπόθεση κλείνει χωρίς πολλές διαδικασίες, ευτυχώς για πολλούς. Οι επτά αστυνομικοί αφέθηκαν ελεύθεροι, και χωρίς καμία απολύτως ανατροπή, θα πω εγώ. Η προσωπογραφία του νεαρού Ρομά έχει ήδη αρχίσει να φτιάχνεται σε οδό των Αθηνών. Η τέχνη του δρόμου θα τιμήσει ξανά αυτούς που χάθηκαν.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται

Είναι γεγονός. Η ιστορία επαναλαμβάνεται και θα εξακολουθήσει να επαναλαμβάνεται. Μα η τέχνη του δρόμου πάντα θα μιλά για όσες και όσους χάθηκαν. Με κάθε τρόπο και μέσο, σε κάθε μέρος του κόσμου, και σε κάθε εποχή.

χάθηκαν
Η καμπάνια Street Art for Mankind (SAM) ζωγραφίζει ενάντια στη σωματεμπορία, ή αγγλιστί trafficking. Οι δρόμοι της Νέας Υόρκης έχουν γεμίσει με προσωπογραφίες των θυμάτων του σύγχρονου δουλεμπορίου. Πρόκειται για αλληγορίες κι όχι πιστές απεικονίσεις των θυμάτων. Η εν λόγω προσωπογραφία απεικονίζει την ιστορία της Melanie Thomson. Την απήγαγαν στα 12 και την εξέδωσαν στην Νέα Υόρκη. Ο Γάλλος καλλιτέχνης Victor Ash της δίνει ζωή, στην οδό Bridge Street 25, της Νέας Υόρκης.

Χάθηκαν πολλές και πολλοί. Πόσες φορές, άραγε, έχει γίνει κάποιος τοίχος μια κατάθεση ψυχής; Πόσες φορές σε πεζούλια της Βηρυτού, δεν ζωγραφίστηκε μια γυναίκα που δολοφονήθηκε από τον σύζυγό της; Πόσες φορές ένα παγκάκι δεν εξέφρασε τη θλίψη του, για τον Πακιστανό που ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από Έλληνες νεοναζί; Πόσοι κάδοι απορριμμάτων στα Παριζιάνικα στενοσόκακα δεν αποτύπωσαν τα αμέτρητα θύματα των τρομοκρατικών επιθέσεων; Πόσες υπόγειες διαβάσεις της Αμερικής δεν έγραψαν “I can’t breath”; Ίσως αμέτρητες.


Παρόμοια άρθρα

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.