Η Madeleine Vionnet ήταν η «αρχιτεκτόνισσα» της ραπτικής

Ηχογράφηση από την Ακριβή Ανδρινοπούλου:

Madeleine Vionnet (1876-1977)

Η Madeleine Vionnet γεννήθηκε το 1876 και μεγάλωσε στο Aubervilliers της Γαλλίας. Η οικογένειά της, από την Jura, άνηκε στην εργατική τάξη και οι γονείς της χώρισαν όταν ήταν πολύ μικρή. Η μικρή Vionnet, άρχισε να εργάζεται από την ηλικία των 12 ετών. Έκανε αυτό που έκαναν πολλά νεαρά κορίτσια χωρίς εκπαίδευση εκείνη την εποχή. Δούλευε πολλές ώρες, χωρίς ανταμοιβή. Όμως, ακόμα και τότε, είχε ένα πολύ επικεντρωμένο, ανεξάρτητο πνεύμα. Μέχρι τα 18, είχε παντρευτεί, είχε ένα παιδί, που πέθανε σε πολύ μικρή ηλικία και χώρισε τον σύζυγό της.

Η αποφασιστικότητα και η φιλοδοξία της Madeleine Vionnet

Ήταν μια δοκιμασία που ξεκίνησε για την ενήλικη ζωή της. Αλλά η Vionnet είχε αποφασιστικότητα και φιλοδοξία να κάνει κάτι από τον εαυτό της. Έφυγε από τη χώρα της, την οικογένειά της και τους συναδέλφους της, για να ξεκινήσει μια νέα ζωή για τον εαυτό της στο Surrey της Αγγλίας. Κατάφερε να βρει δουλειά σε ένα καθαριστήριο ρούχων και σύντομα μετακόμισε στο Λονδίνο. Εκεί κατάφερε να βρει δουλειά δίπλα σε μια μοδίστρα που ονομαζόταν Kate Reilly, της οποίας η ειδικότητα ήταν να αντιγράφει τη γαλλική μόδα. Από αυτήν την άτυπη μαθητεία, η Vionnet άρχισε να μαθαίνει τα μυστικά του ήδη υπάρχον «εμπορίου» της, φτιάχνοντας ρούχα. Με τις νέες γνώσεις της, επέστρεψε στη Γαλλία, αλλά πήγε κατευθείαν στο Παρίσι, καθώς ήξερε ότι το μέλλον της ήταν να σχεδιάζει και να ντύνει. Ήταν το 1900 και μια ευοίωνη στιγμή για να αρχίσει να εκπληρώνει πραγματικά τις φιλοδοξίες της.

Σημαντικές συνεργασίες

Συνεργάστηκε με ένα από τους μεγαλύτερους οίκους μόδα στο Παρίσι, Callot Soeurs. H Marie Callot Gerber ήταν η πρεσβυτέρα του οίκου. Ήταν αυτή από την οποία η Vionnet έμαθε τα μυστικά της ραπτικής. Αυτά τα μυστικά την βοήθησαν στην επαγγελματική της ανέλιξη. Χρόνια αργότερα, αναγνώρισε τη σημασία της Gerbe, όταν είπε: «Χάρη σε αυτήν ήμουν σε θέση να παράγω Rolls Royces. Χωρίς αυτήν, θα έκανα μόνο Fords. ” Το 1907, έκανε ένα μεγάλο διάλειμμα. Ο Ζακ Ντουκέτ, μία από τις σημαντικότερες φιγούρες γαλλικής ραπτικής του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, με τον οποίο είχε εργαστεί ο Paul Poiret, ζήτησε τη βοήθειά της. Ήθελε να αναζωογονήσει το ατελιέ του και να προσελκύσει νεότερους πελάτες. Η πρώτη της συλλογή παρουσιάστηκε σε μοντέλα που δεν φορούσαν ούτε κορσέ ούτε παπούτσια. Καθώς, η Vionnet ήταν οπαδός της σύγχρονης αίσθησης χορού «ελεύθερης μορφής», που αντιπροσώπευε η Isadora Duncan.

Ο οίκος μόδας στην οδό 222 Rue de Rivoli

Το 1912, η ​​Vionnet άνοιξε το δικό της οίκο μόδας στο 222 Rue de Rivoli στο Παρίσι. Δύο χρόνια πριν τον Α ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε συγκεντρώσει μια πιστή πελατεία. Παρ’ όλα αυτά  δεν υπήρχε αμφιβολία ότι θα συνεχίσει το εμπόριο κατά τη διάρκεια των πολέμων, το οποίο πέρασε σε μεγάλο βαθμό στη Ρώμη. Άνοιξε ξανά το 1919, αυτή η γυναίκα που γνώριζε αρκετά την αξία της για να ισχυριστεί ότι ήταν «η γιατρός της φιγούρας». Ήταν αποφασισμένη να σταματήσει την τυραννία του κορσέ. Δεν ήταν μόνη. Ο Poiret – τον οποίο ο Vionnet απέρριψε ως «Costumier… très bien pour le théâtre», – ισχυρίστηκε ότι απαλλάσσει τις γυναίκες από αυτό. Το ίδιο έκανε και η Chanel.

Μία ζωή χωρίς κορσέ

Όμως, ήδη από το 1902, ο Gustav Klimt ζωγράφισε ασύμμετρα φορέματα στη Βιέννη και τα φορέματα του Fortuny’s Delphos, που εισήχθη το 1907, ήταν επίσης χωρίς κορσέ. Άρα, είναι πραγματικά αδύνατο να γνωρίζουμε ποιος απάλλαξε πρώτος τις γυναίκες από αυτό. Ήταν, όμως, μία από τις πολλές αλλαγές στη μόδα. Ήταν ένα κίνημα. Ξαφνικά οι μοντέρνες γυναίκες πέταξαν τους κορσέδες τους και προτίμησαν τις δίαιτες και τη γυμναστική. Ήταν το αληθινό σημείο εκκίνησης της μόδας του 20ου αιώνα.

Οι γυναίκες χωρίς την υποστήριξη και τον κολακευτικό κορσέ, έπρεπε να διατηρήσουν τη γραμμή τους λεπτή. Η άσκηση, η διατροφή, τα ιαματικά λουτρά κλήθηκαν για να βοηθήσουν τις γυναίκες να επιτύχουν το νέο ιδανικό. Η μοναδική λύση της Vionnet ήταν να κάνει την κίνηση του σώματος μέρος της κίνησης των ρευστών σχημάτων που δούλευε. Όχι άλλο κόκαλο, όχι περισσότερο καουτσούκ, όχι περισσότερο ελαστικό για υποστήριξη. Οι γυναίκες – και ακόμη και τα δικά της μοντέλα – δεν ήταν αρχικά ικανοποιημένες για κάτι τέτοιο, αλλά το αποδέχτηκαν, καθώς υπέκυψαν στον αισθησιασμό των ρούχων της Vionnet.

Η Αρχαία Ελλάδα ως έμπνευση της Madeleine Vionnet

Ξεκινώντας με τη μελέτη κλασικών ελληνικών αγαλμάτων, είχε παθιαστεί με την κολακευτική ενδυμασία που «κινήθηκε σαν νερό». Από εκεί, έκανε το μεγάλο βήμα κόβοντας το ύφασμα από μπροστά(που είχε χρησιμοποιηθεί προηγουμένως μόνο για περιλαίμια). Με αυτό δημιούργησε ένα εντελώς νέο σχήμα, το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί γεωμετρικό σχήμα. Ο στόχος της ήταν «να απελευθερώσει το ύφασμα από τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν σε άλλες περικοπές». Είχε βρει το δρόμο της και για την υπόλοιπη σχεδιαστική ζωή της. Αντιμετώπισε το όλο θέμα του φορέματος με σχεδόν επιστημονική αυστηρότητα.

Η επέκταση του οίκου της

Μέχρι το 1923, η επιχείρησή της είχε επεκταθεί τόσο πολύ που αναγκάστηκε να μετακομίσει σε μεγαλύτερες εγκαταστάσεις στην 50 Avenue Montaigne, όπου κατάφερε να απασχολήσει πάνω από 1.000 άτομα. Πλούσια και ισχυρή όπως ήταν τώρα, θυμήθηκε τις πρώτες μέρες της στην επιχείρηση, σκαρφαλωμένη σε ένα σκαμνί και εργαζόταν με φτωχό φως μέχρι να πονάει η πλάτη της και τα μάτια της ποτίστηκαν. Οι υπάλληλοί της αντιμετωπίζονταν πολύ διαφορετικά σε σχέση με αυτή στα πρώτα της βήματα: καρέκλες με πλάτη, υγειονομική περίθαλψη (υπήρχε ιατρός και οδοντίατρος) και επιδοτούμενη καντίνα. Σπάνια έβλεπε τους υπαλλήλους της και δεν είχε επισκεφτεί ποτέ τα 26 ατελιέ της. Ο χρόνος της αφιερώθηκε στη δική της μελέτη, στην οποία οι επικεφαλής μοδίστρες είχαν κληθεί να δείξουν τις τελευταίες τους ιδέες.

Η συνεργασία της με τη Marielle Chapsal

Μοιράστηκε όλες τις ευθύνες με τη συνάδελφό της Marielle Chapsal, η οποία είχε επίσης το δικό της ειδικό στούντιο, όπου σχεδίαζε παράλληλα με τη Vionnet. Η αντιγραφή σχεδίων ήταν πάντοτε ένα πρόβλημα με την υψηλή μόδα και η τεράστια επιτυχία και το υψηλό προφίλ της Madeleine Vionnet (αν και σε κοινωνικούς όρους ήταν σχεδόν υπάκουος) την έκαναν μεγάλο στόχο για αντιγραφείς, ειδικά από τις ΗΠΑ. Αλλά ένα τέτοιο άτομο δεν πρόκειται ποτέ να είναι θύμα για πολύ και η Vionnet αντιμετώπισε το πρόβλημα με αποτελεσματικότητα και αποφασιστικότητα. Ξεκίνησε μια εκστρατεία εναντίον των αντιγράφων το 1921 με τη δημιουργία του Συλλόγου για την Άμυνα των Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών. Ένα χρόνο αργότερα ήρθε η δήλωση, με τη μορφή μιας σχεδόν απειλητικής γενικής διαφήμισης που δήλωσε σαφώς: «Τα μοντέλα Madaleine Vionnet είναι καταχωρημένα και δημοσιευμένα στη Γαλλία… Θα επιδιώξει τυχόν πνευματικά δικαιώματα ή πλαστά, ακόμη και μερικά, που έγιναν από την άποψη αυτή: τα δικαιώματά της.”

Η Madeleine Vionnet ενάντια στην αντιγραφή σχεδίων

Παρ’ όλα αυτά προχώρησε πιο μακριά. Άρχισε να φωτογραφίζει κάθε δημιουργία από μπροστά, πίσω και πλάγια. Ονόμασε τα σχέδια, τα αριθμούσε, τα υπέγραφε και το σήμα ήταν το δακτυλικό της αποτύπωμα. Άλλοι couturiers ακολούθησαν το προβάδισμά της, καταρτίζοντας μια μαύρη λίστα αγοραστών, που ήταν ύποπτοι ότι παρείχαν στους κατασκευαστές λεπτομέρειες σχετικά με βασικά σχέδια. Η Schiaparelli καθιέρωσε έναν επιπλέον κανόνα. Κάθε κατασκευαστής που είχε επισκεφτεί το σαλόνι της την επόμενη σεζόν έπρεπε να αγοράσει τουλάχιστον τρία μοντέλα. Ακόμα και τότε, το πρόβλημα δεν επιλύθηκε πλήρως.

Η αρχή του τέλους της

Η Madeleine Vionnet συνέχισε να παλεύει τις επιχειρηματικές μάχες μέχρι που τελικά η εταιρεία τέθηκε σε εκκαθάριση το 1940 και αποσύρθηκε. Στο αρχείο της είχε κρατήσει 120 φορέματα από τις υπέροχες μέρες της στη δεκαετία του ’20 και του ’30, 750 τουαλέτες και 75 άλμπουμ πνευματικών δικαιωμάτων των φωτογραφιών των ρούχων, των σχεδίων και των βιβλίων λογαριασμού της, τα οποία δώρισε στο UFAC (Union Française des Arts du Ενδυμασία), για το οποίο εργάστηκε μέχρι την ημέρα που πέθανε. Το όνομά της άρχισε να ξεθωριάζει γρήγορα μετά τη συνταξιοδότησή της.

Παρόμοια άρθρα: 

• Η υψηλή αντι-μόδα της Rei Kawakubo
• Τα επαναστατικά σχέδια της Mary Quant
• Το diversity στη ζωή είναι η ποικιλομορφία της μόδας

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty-Press // Giving Sight The Project