Όταν ξεκίνησα να γράφω το άρθρο για την queer τέχνη, αντιλήφθηκα δύο προσκόμματα. Αφενός η λέξη queer δεν υπάρχει στα ελληνικά. Αφετέρου δεν υπάρχουν αντωνυμίες για όλα τα άτομα. Ενώ, δηλαδή, στην αγγλική βιβλιογραφία συνάντησα καλλιτέχνες που χρησιμοποιούσαν they/them για να αυτοχαρακτηριστούν, στα ελληνικά έμεινα να κοιτάω την οθόνη του υπολογιστή σκεπτόμενη πώς να το μεταφράσω.
Ας υποθέσουμε ότι λέω σε ηλικιωμένο άτομο ότι είμαι queer. Πιθανόν να μου απαντήσει να βρω κάποιο επάγγελμα της προκοπής γιατί αυτά τα ξένα δεν τα γνωρίζει. Αν όμως πω ότι είμαι ανώμαλη; Γιατί, spoiler, αυτή την μετάφραση βρήκα για την λέξη queer. Τότε θα γουρλώσει πιθανόν τα μάτια και θα με ρωτήσει τι κακό με βρήκε, μήπως να με ξεματιάσει;
Η ερώτηση λοιπόν είναι, πώς περιμένουμε να αποδεχτούν λέξεις και σημασίες που δεν υπάρχουν στην γλώσσα την οποία χρησιμοποιούν; Πώς να αποδεχτούν κάτι που δεν κατανοούν; Κάτι που θεωρούν «ανωμαλία»;
Μια αναρχική φεμινίστρια, ένας γιατρός σεξολογίας vs το κράτος
Η Emma Goldman, άθεη και φεμινίστρια, μάχονταν σε όλη της την ζωή εναντίον του κράτους και του καπιταλισμού. Έναν αιώνα πριν, εξέφραζε την τραγωδία που έγκειται στο να μην γίνονται αποδεκτές όλες οι ταυτότητες φύλου και να μην υπάρχει αποδοχή της ομοφυλοφιλίας. Ο J. Edgar Hoover, τότε διευθυντής του FBI, την χαρακτήρισε ως την πιο επικίνδυνη γυναίκα στην Αμερική. Εν αντιθέσει με τον Magnus Hirschfeld, από τους πρώτους γιατρούς που υπερασπίστηκαν τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων και των τρανς ατόμων.
Ο Magnus Hirschfeld εκτός ότι αναγνώρισε την Emma Goldman ως μοναδική Αμερικανίδα που υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων, το 1914 εξέδωσε το βιβλίο Homosexuality of Men and Women. Εφτά χρόνια αργότερα, το βρετανικό κοινοβούλιο επιδιώκει να ποινικοποιήσει τον λεσβιακό έρωτα. Ο λόγος που αποτυγχάνει δεν είναι επειδή οι λεσβίες γυναίκες έχαιραν κάποιον σεβασμό, αλλά επειδή μέσω της ποινικοποίησης θεώρησαν ότι θα αναγνωρίσουν την ύπαρξη του λεσβιακού έρωτα και ενδεχομένως να υπάρξουν γυναίκες που θα θελήσουν να τον δοκιμάσουν.
Η ρομαντικότητα του The Well of Loneliness
Ένα άλλο έργο το οποίο δέχθηκε πόλεμο από τους ηθικολόγους της εποχής του ήταν του Radclyffe Hall. Το 1928, το The Well of Loneliness βρέθηκε στο επίκεντρο της ομοφοβικής καμπάνιας που διενήργησε ο James Douglas, συντάκτης του περιοδικού Sunday Express.
“ [..] she kissed her full on the lips, as a lover”
Αυτό το κομμάτι θεωρήθηκε τόσο άσεμνο, που ο συντάκτης ανέφερε ότι προτιμά να δώσει σε ένα υγιές παιδί να καταναλώσει υδροκυάνιο, παρά να διαβάσει το βιβλίο, το οποίο αποτελεί «ηθικό δηλητήριο».
“ […] and that night, we not divided”
Τι θα μπορούσε να αποτελεί μεγαλύτερη επανάσταση από την αδιαφορία απέναντι στον κοινωνικό καθωσπρεπισμό και τις δύο ερωτευμένες, λογοτεχνικές ηρωίδες που αρνούνται να αποχωριστούν η μία την άλλη;
Gluck: η queer τέχνη τον εικοστό αιώνα
Ένα άτομο που άσκησε μεγάλη επιρροή στην queer τέχνη ήταν και το Gluck. Μετά από σκέψη, πήρα την πρωτοβουλία να χρησιμοποιώ ουδέτερο άρθρο προσδιορίζοντας την λέξη άτομο, εφόσον το ίδιο δήλωνε ότι δεν συμμορφώνεται με τους χαρακτηρισμούς κανενός φύλου.
“no prefix, suffix, or quotes”
Το καλλιτεχνικό αυτό άτομο, γεννήθηκε παίρνοντας το όνομα Hannah Gluckstein και πολύ γρήγορα δήλωσε ότι δεν το εκφράζει. Όταν γνώρισε την Nesta Obermer, βρίσκονταν και σε σχέση με την Constance Spry, η οποία διατηρούσε κατάστημα λουλουδιών και έως τότε το ενέπνεε.
Ερωτεύτηκε αμέσως την Nesta και δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη αυτού του έρωτα από τις επιστολές που της έστελνε.
“ […] I made straight for the studio and tried to be busy and have more or less succeeded, except that everything seems so utterly unimportant that isn’t us or connected with us”
YouWe Picture ή αλλιώς ένας έρωτας που ξεχειλίζει ουράνια τόξα
Κάπως έτσι, λοιπόν, φτάνουμε και στον πίνακα Medallion, ή τον εναλλακτικό αγαπημένο μου τίτλο, YouWe picture.
Αρκετές αναφορές που διάβασα, έγραφαν ότι ίσως πρόκειται για το alter ego του Gluck. Προσωπικά, εμμένω στην άποψη ότι το πίσω πρόσωπο είναι της Nesta η οποία κοιτάζει ψηλά και φωτίζεται από ένα επουράνιο φως. Ενδεχομένως, να διαφαίνεται ο τρόπος που την αντιλαμβάνονταν, το καλλιτεχνικό υποκείμενο, μέσω των πινέλων του: ως κάτι ανώτερο, υψηλό, που συνδιαλέγεται με τα φωτεινά στοιχεία του κόσμου και έρχεται σε αντίθεση με το σκοτάδι της ύπαρξης. Το άτομο μπροστά, πιθανόν η ίδια η ταυτότητα του Gluck, κοιτάζει ευθεία και σου δίνει την αίσθηση μετωπικότητας. Ίσως αυτός να είναι ο τρόπος που δηλώνεται η κατά μέτωπο απάντηση σε όποιον αμφισβητεί τον -συγκεκριμένο- έρωτα.
Κοιτάζοντας τον πίνακα, περνούν διάφορες σκέψεις από το μυαλό μου. Ενδεχομένως, να πρόκειται και για κάποια φαντασίωση του Gluck. Ίσως μέσα στο ρεαλιστικό πνεύμα που φαίνεται να το διακατείχε, να μπορούμε να δούμε τι κρύβεται πίσω από το μυαλό του. Άρα, τελικά, παρακολουθούμε την σκέψη του, η οποία ξεχειλίζει από την Nesta. Ο ένας ενυπάρχει μέσα στον άλλον. Δεν πρόκειται για δύο μισά που δημιουργούν ένα ολοκληρωμένο πρόσωπο. Πρόκειται για ολοκληρωμένα πρόσωπα και πνεύματα που έχουν έρθει τόσο κοντά, που δίνουν την ψευδαίσθηση υλικής απορρόφησης, διατηρώντας όμως όλα τους τα διαφορετικά χαρακτηριστικά αναλλοίωτα.
Αντί επιλόγου
Αυτός ο πίνακας δημιουργήθηκε μετά από την παρακολούθηση ενός κονσέρτου του Mozart, στις 23 Ιουνίου του 1936. Όποια και αν είναι η ανάλυση που προσδίδει το βλέμμα του παρατηρητή, υπάρχει ένα κοινό συναίσθημα που εκπηγάζει: η δύναμη. Η δύναμη, όχι μόνο να αγαπάς ελεύθερα χωρίς να σε περιορίζουν εξωτερικοί παράγοντες. Η δύναμη να αφήνεσαι γινόμενος κομμάτι του άλλου διατηρώντας την ταυτότητα σου.
«Όλοι έχουμε κάτι να κρύψουμε. Ούτε είναι η δειλία που μας κάνει να κρυβόμαστε από το να βγάλουμε έξω τον εσωτερικό μας κόσμο. Είναι περισσότερο ο φόβος πως οι άνθρωποι δεν θα καταλάβουν, πως αυτό που είναι ζωτικής σημασίας για εσένα είναι κάτι, που αυτοί, περιφρονούν».
– Emma Goldman
Παρόμοια άρθρα:
- Θέατρο στα χρώματα του ουράνιου τόξου
- Disclosure: Ένα ντοκιμαντέρ ανάσα για την trans κοινότητα
- Divorce Lawyers I Shaved My Head: λυρισμός, ταυτότητα και σεξουαλικότητα
- But I’m a Cheerleader: η κωμική και σατυρική προσέγγιση για τις επικίνδυνες θεραπείες «μεταστροφής»
Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.
