Perfect Blue: από τον Warhol στον Aronofsky

Ηχογράφηση από τη Σοφία Σακαρίκου:

Οι, εκ πρώτης όψεως, αόριστοι τίτλοι που στολίζουν ορισμένες ταινίες, έχουν κάτι το αρκετά ιδιαίτερο. Χρειάζεσαι μιας ξεχωριστής μορφής θράσος, όταν είσαι δημιουργός, ώστε να μην βασιστείς στην αμεσότητα του τίτλου σου. Θέλει να έχεις πίστη, στο περιεχόμενο της δουλειάς σου, ώστε να την παρουσιάσεις γυμνή. Μία τέτοια «γυμνή» ταινία βρέθηκε μπροστά μου εντελώς τυχαία, το Perfect Blue, του Satoshi Kon. Μέχρι τη στιγμή που ήρθα σε επαφή με αυτό το anime, συνήθιζα να απορρίπτω, με μερικές εξαιρέσεις, όσα anime προέρχονταν πριν από τη δεκαετία του 2000. Ίσως η εξάρτηση μου από τα anime με πιο εξελιγμένο σχέδιο δημιουργούσαν ένα είδος προκατάληψης. Η τέχνη όμως έχει την τάση να παίζει μαζί μας, να μας διαψεύδει. Μας ξεβολεύει θυμίζοντας μας πως σε αντίθεση με την ανθρώπινη ύπαρξη ένα έργο μπορεί να απελευθερωθεί από τις αλυσίδες του χρόνου.

Υπόθεση

Στον σύγχρονο κόσμο της ηδονής μεγαλώνουμε μαθαίνοντας να κυνηγάμε τους στόχους μας. Στον ανθρώπινο κόσμο των αισθήσεων πιστεύουμε κάτι μόνο όταν το δούμε με τα ίδια μας τα μάτια. Τι συμβαίνει όμως όταν τα όνειρα μας απειλούν την ίδια μας την ύπαρξη; Πόσο ανήμποροι γινόμαστε όταν μας προδίδουν τα μάτια μας και η πραγματικότητα μεταμορφώνεται σε μία έννοια υποκειμενική; Η Mima, 21 ετών, αρκετά επιτυχημένη pop τραγουδίστρια, οδηγείται σε σύγκρουση με αυτές τις δύο πολύ θεμελιώδεις αρχές της σύγχρονης ύπαρξης, όταν αποφασίζει να κάνει στροφή στην καριέρα της. Κυνηγώντας μία θέση στον κόσμο του κινηματογράφου, έρχεται αντιμέτωπη με έναν μυστικό θαυμαστή της ο οποίος θα κάνει οτιδήποτε χρειαστεί για να την σταματήσει. Πόσα μπορεί κανείς να θυσιάσει για ένα όνειρο; Άραγε εμείς δημιουργούμε τα όνειρα μας, ή μήπως εκείνα διαμορφώνουν το ποιοι είμαστε;

Χώρος και Χρόνος

Η ιστορία μας διαδραματίζεται στην Ιαπωνία του 1997. Αν και δεν αποτελεί μακρινό παρελθόν, μπορούμε να εντοπίσουμε αρκετές διαφορές, η μεγαλύτερη εκ των οποίων είναι η μη διαδεδομένη χρήση Internet και ηλεκτρονικών υπολογιστών. Αυτή η τεχνολογία είναι κάτι που η πρωταγωνίστρια, αν και νέα στην ηλικία δεν γνωρίζει καλά. Σκηνές όπως αυτή όπου η Mima προσπαθεί να μάθει πως λειτουργεί τελικά ένας υπολογιστής, αποτελούν ένα σύντομο comic relief της ταινίας.

Η Ιαπωνία του 1997, εμφανίζεται ως μία χώρα που αγκαλιάζει την εξέλιξη. Ταυτόχρονα όμως δείχνει ανίκανη να ξεπεράσει ορισμένα από τα ταμπού που χρόνια την βασανίζουν, όπως αυτό της γυναικείας αγνότητας.

Perfect Blue

Ο τίτλος αν και στην αρχή αόριστος αποκτά σύντομα ένα πολύ βαθύ νόημα. Perfect Blue, ή αλλιώς ιδανικό μπλε. Ιδανικό, καθώς η καριέρα της Mima ως pop idol, την ήθελε να εμφανίζεται αψεγάδιαστη, σχεδόν ψεύτικη προς όλους τους θαυμαστές της. Μπλε, όπως η Blue Movie από τον Andy Warhol, η οποία έδωσε ζωή στον όρο «μπλε ταινία», δηλαδή ταινία σεξουαλικού περιεχομένου. Αυτό συνδυάζεται εύστοχα με τις υποχωρήσεις που έκανε σε συγκεκριμένους ρόλους, τις γυμνές φωτογραφίσεις και τις «σκληρές» σκηνές, (αν και όχι πορνό) στις ταινίες που συμμετέχει.

Μια άλλη εξήγηση του τίτλου θα μπορούσε να μας οδηγήσει στο να συνδέσουμε το μπλε χρώμα με το συναίσθημα της μοναξιάς, της μελαγχολίας και της κατάθλιψης. Ίσως το Perfect Blue να είναι ένας διαφορετικός τρόπος να εκφράσει κανείς μια τέλεια μορφή λύπης.

Χρώματα και ερμηνείες

Από την παραπάνω ανάλυση, οποιοσδήποτε θα σκεφτόταν πως το χρώμα που επικρατεί στην ταινία είναι το μπλε. Η υπόθεση αυτή όμως δεν θα μπορούσε να βρίσκεται πιο μακριά από την πραγματικότητα. Το Perfect Blue έχει τη δική του, ιδιαίτερη χρωματική παλέτα η οποία εξελίσσεται διαρκώς. Δύο όμως είναι τα χρώματα που καθορίζουν με τον δικό τους συμβολικό τρόπο την πρωταγωνίστρια. Το ανοιχτό ροζ, που χαρακτηρίζει τις πρώτες σκηνές, και συμβολίζει τα πρώτα στάδια της Mima και την αγνότητα. Σταδιακά μεταβαίνουμε σε ένα ζωηρό και επιβλητικό κόκκινο, που κατακλύζει την οθόνη. Το κόκκινο εξάλλου αποτελεί από μόνο του ένα πιο ενήλικο χρώμα, αυτό του πάθους, του αίματος και της φωτιάς, σε αντίθεση με το «παιδικό» σε πολλές περιπτώσεις ροζ. Ίσως η επικράτηση του κόκκινου χρώματος είναι η απάντηση του Satoshi Kon στις συντηρητικές Ιαπωνικές νοοτροπίες. Δεν μπορείς να ελέγχεις τίποτα και κανέναν και αν το κάνεις, το μόνο που θα καταφέρεις είναι να κάνεις το πάθος του ακόμα πιο έντονο.

Επιρροή στην τέχνη

Κυκλοφορώντας το 1997, το Perfect Blue αποτέλεσε από μόνο του μια εξαίρεση. Σε αντίθεση με τα περισσότερα anime της περιόδου, το συγκεκριμένο δίνει τεράστια έμφαση στην ρεαλιστική απεικόνιση των χαρακτήρων. Ο δημιουργός του δεν σχεδιάζει όμορφα πρόσωπα με τεράστια μάτια και λαμπερά χρώματα. Mια τάση που μάλιστα σατιρίζεσαι στις πρώτες σκηνές. Κινούμενη στο αντίθετο ρεύμα η ταινία παρουσιάζει έναν κόσμο άκρως ρεαλιστικό, του οποίου οι κάτοικοι δεν θυμίζουν ούτε μοντέλα ούτε πριγκίπισσες. Η καινοτόμα για την περίοδο αντίληψη μπορεί να θεωρηθεί και μια επιρροή για πολλά anime που ακολούθησαν μετά από το 2000.

Το Perfect Blue όμως δεν άργησε να γίνει αντιληπτό και από τον κόσμο του Hollywood. To 2000, ο διάσημος σκηνοθέτης Darren Aronofsky αγόρασε τα πνευματικά δικαιώματα της ταινίας. Στόχος να χρησιμοποιήσει μία σκηνή στο αριστούργημα του, Requiem for a Dream.

Η επίδραση του συγκεκριμένου anime πάνω στον Aronofsky όμως δεν σταμάτησε εδώ. Στην ταινία που σκηνοθέτησε το 2010, Black Swan, οι συμβολισμοί και οι επιρροές δείχνουν να είναι αρκετά έντονες ακόμα και δέκα χρόνια μετά.

Λίγα λόγια

Το Perfect Blue δεν αποτελεί την ιστορία μίας star. Αυτό γίνεται σαφές μέσα από την εξαιρετική παρουσίαση της ταπεινής προσωπικής της ζωής, η οποία δεν αντιστοιχεί στο επάγγελμα που ακολουθεί. Αντιθέτως, ο κάθε ένας από εμάς θα μπορούσε να είναι μία “Mima” αν αποφασίζαμε να κυνηγήσουμε τα όνειρα μας με το ίδιο πείσμα. Βλέποντας την πρωταγωνίστρια να χάνει τον εαυτό της στην πορεία, μπορούμε να δούμε και όλα αυτά που αφήσαμε πίσω μας για να φτάσουμε στο σημείο που είμαστε σήμερα. Κανείς δεν έχει μείνει ο ίδιος. Ο χρόνος και οι καταστάσεις αλλάζουν τους ανθρώπους. Η ιστορία της ταινίας είναι μάλλον μια διαδικασία μεταμόρφωσης ενός κοριτσιού που αμφιβάλλει για το ποια είναι, σε μία γυναίκα σίγουρη για τον εαυτό της. Η σύγκρουση όμως με τον «μεγάλο» αντίπαλο δεν αργεί.

Η πλοκή εξελίσσεται τραβώντας σε όλο και πιο βίαια μέσα στον έντονο, μα ρεαλιστικό κόσμο που δημιουργεί. Χάνεις τα βήματα σου και όπως η Mima, αρχίζεις να αμφισβητείς τα όσα έχεις παρακολουθήσει έως τώρα. Ψάχνεις να δεις αν δεν πρόσεξες κάτι, αν έχασες κάποια σκηνή. Η μουσική ανεβάζει ρυθμούς, το ίδιο και εσύ. Προσπαθείς μάταια να βρεις ποιος κρύβεται πίσω από όσα έχουν συμβεί. Το τέλος δεν αργεί να έρθει, όμως δεν είναι αυτό που περίμενες.

Είκοσι τρία χρόνια μετά από την κυκλοφορία του, το Perfect Blue παραμένει πιο επίκαιρο από ποτέ. Το anime, διάρκειας 81 λεπτών, θα μπορούσε άνετα να αποτελέσει το νέο entry και στο δικό σου top 10.

Παρόμοια άρθρα:

• «The Black Swan»: Τι μας μαθαίνει για τη ζωή;
• Millennium Actress: αψηφώντας τον χρόνο
• Paprika: συνειδητές πτώσεις στο ασυνείδητο
• Sankarea: Undying Love – Ποιος είπε πως η αγάπη σταματάει μετά θάνατον;

Ακολουθήστε μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.