Τζάκσον Πόλοκ: ένας εκκεντρικός καλλιτέχνης

Ηχογράφηση από την Ακριβή Ανδρινοπούλου:

Η ζωή και το έργο του

Ο Τζάκσον Πόλοκ, γεννιέται στις 28 Ιανουαρίου 1912, στο Κόντυ του Ουαϊόμινγκ. Αμερικανός ζωγράφος και ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του κινήματος αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Το 1929 εγκαθίσταται στην Νέα Υόρκη και σπουδάζει ζωγραφική δίπλα στον Τόμας Χαρτ Μπένσον. Τα πρώτα έργα του είναι επηρεασμένα από Μεξικανούς ζωγράφους, ωστόσο στην πορεία παίρνουν διαφορετική μορφή. Η επαφή του με τον Πάμπλο Πικάσο δίνει στους πίνακές του μια συμβολική σημασία.

Πάσχει από κατάθλιψη και προσπαθεί να την αντιμετωπίσει μέσω της ψυχανάλυσης. Τα έργα του, αυτή την περίοδο, έχουν θέματα σεξουαλικότητας ή τελετουργικής βίας, με αποτέλεσμα να μην δέχονται θετικές κριτικές. Στις αρχές του 1940, ο τρόπος που ζωγραφίζει θα αλλάξει, με τους πίνακές του να αποτυπώνουν ένα εντελώς αφηρημένο στυλ.

Αργότερα,το 1944,παντρεύεται την Λη Κράσνερ, επίσης ζωγράφο και μετακομίζουν στο Λονγκ Άιλαντ. Ο Τζάκσον Πόλοκ αφιερώνει τη ζωή του στους πίνακές του, ενώ η Κράσνερ ασχολείται με την συντήρησή τους.

Φεύγει από τη ζωή στις 11 Αυγούστου 1956 μετά από αυτοκινητιστικό δυστύχημα, με τις φήμες να αναφέρουν πως οδηγούσε υπό την επήρεια αλκοόλ.

Μια νέα τεχνική παίρνει σάρκα και οστά

Η περίοδος μετά το 1944, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για τον Τζάκσον Πόλοκ. Επινοεί την τεχνική dripping στην οποία στηρίζονται όλα τα έργα του.Οι πίνακές του, εκτίθενται για πρώτη φορά το 1948, στην Betty Friedman Gallery και τυγχάνουν καθολικής καλλιτεχνικής αναγνώρισης. Ο τίτλος που του αποδίδεται ως «ο μεγαλύτερος εν ζωή Αμερικανός καλλιτέχνης» από το περιοδικό Time, τον δικαιώνει. Από το 1951 και μετά, οι πίνακές του, παίρνουν μια πιο σκοτεινή μορφή. Οι τεχνικές που αναπτύσσει καλούνται συχνά και με τον ευρύτερο όρο action painting. Αν και εκ πρώτης όψεως φαίνονται να έχουν δημιουργηθεί τυχαία, ωστόσο εκείνος τους επεξεργάζεται ιδιαίτερα σχολαστικά.

Η τεχνική dripping

Η τεχνική dripping αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο ο Τζάκσον Πόλοκ ζωγραφίζει τους πίνακές του. Ο καμβάς τοποθετείται στο έδαφος και ο καλλιτέχνης στάζει με χαοτικό τρόπο την μπογιά επάνω του. Έτσι, τα δημιουργήματά του αποκτούν μια φράκταλ δομή.

Ο ιδιαίτερος αυτός τρόπος ζωγραφικής, αποτυπώνει τον εσωτερικό κόσμο του Τζάκσον Πόλοκ. Η κατάθλιψη που βιώνει, παρουσιάζεται με ένα μοναδικό τρόπο στους πίνακές του, για αυτό και είναι αδύνατο να αναπαραχθούν από άλλους.

Τα πρώτα του έργα δημιουργούνται το 1943. Η φράκταλ διάστασή τους είναι περίπου ίση με 1.45. Στην πορεία, καθώς η τεχνική του παρουσιάζει ιδιαίτερη βελτίωση, η φράκταλ διάσταση των έργων του, αυξάνεται με αργό ρυθμό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ολοκληρώσει έναν από τους τελευταίους πίνακές του σε 6 μήνες, γνωστό ως Blue Poles με φράκταλ διάσταση 1,72.

Τι είναι τελικά η φράκταλ διάσταση;

Φράκταλ ονομάζεται ένα γεωμετρικό σχήμα που επαναλαμβάνεται αυτούσιο σε άπειρο βαθμό μεγέθυνσης. Πιο συγκεκριμένα, όσες φορές και να μεγεθυνθεί οποιοδήποτε τμήμα του, θα συνεχίζει να παρουσιάζει ένα εξίσου περίπλοκο σχέδιο με μερική ή ολική επανάληψη του αρχικού. Η πιο χαρακτηριστική ιδιότητα των φράκταλ, είναι ότι είναι γενικά περίπλοκα ως προς τη μορφή τους σε σχέση με τα συμβατικά γεωμετρικά σχήματα.

Φράκταλ απαντώνται και στη φύση, χωρίς όμως να υπάρχει άπειρη λεπτομέρεια στη μεγέθυνση όπως στα φράκταλ που προκύπτουν από μαθηματικές σχέσεις. Ως παραδείγματα φράκταλ, αναφέρονται το σχέδιο των νιφάδων του χιονιού, τα φύλλα των φυτών, οι διακλαδώσεις των αιμοφόρων αγγείων.

Νο 11, 1952

Ο Τζάκσον Πόλοκ δέχεται μεγάλη κριτική για τα έργα του και πιο συγκεκριμένα για τον τρόπο που τα δημιουργεί. Για αυτό το λόγο,το 1999, μια ομάδα μαθηματικών με επικεφαλής τον Ρίτσαρντ Τέιλορ του πανεπιστήμιου του Όρεγκον, αποφασίζει να αναλύσει τους πίνακές του. Χρησιμοποιούν το Νο 11, 1952 ως μοντέλο, και απομονώνουν τα διαφορετικά στρώματα χρώματος. Τα αποτελέσματα δικαιώνουν τον καλλιτέχνη. Κάθε στρώμα αντιστοιχεί σε ένα σχήμα φράκταλ, επομένως όσο αυξάνουν τα στρώματα, τόσο αυξάνει και ο βαθμός πολυπλοκότητας του έργου.

Η ανάλυση φράκταλ αποδεικνύει σε μεγάλο βαθμό την αυθεντικότητα των έργων του Πόλοκ. Η διάκρισή τους, από έργα άλλων δημιουργών που έχουν εμπνευστεί από αυτόν, αγγίζουν ποσοστό επιτυχίας 93%.

Ο πίνακας που δίχασε

Το φθινόπωρο του 2006, ένα από τα έργα του διάσημου καλλιτέχνη, Τζάκσον Πόλοκ, πωλείται έναντι του υψηλότερου ποσού που έχει πληρωθεί ποτέ για έργο ζωγραφικής. Ο Μεξικανός Ντάβιντ Μαρτίνες, πληρώνει 140 εκατομμύρια δολάρια για τον πίνακα Νο 5, 1948.

Το συγκεκριμένο έργο δημιουργείται με την χαρακτηριστική τεχνική dripping, δηλαδή χρωματιστές πιτσιλιές τοποθετημένες χαοτικά πάνω σε έναν καμβά. Το τεράστιο ποσό που δίνεται για την απόκτησή του, προκαλεί αντιδράσεις από τους κριτικούς τέχνης. Αρκετοί είναι και εκείνοι που υποστηρίζουν πως αυτός ο πίνακας θα μπορούσε να δημιουργηθεί από τον οποιοδήποτε.

Η τεχνική που εφαρμόζει ο Τζάκσον Πόλοκ συναντά δυσπιστία και από τους ερευνητές. Η προσπάθεια να αναδειχθούν τα φράκταλ σε κυρίαρχο στοιχείο της ζωγραφικής του αποτυγχάνει διαρκώς. Σύμφωνα με τους ειδικούς,φυσικές διεργασίες όπως η απλή πτώση ενός υγρού είναι φράκταλ. Το 2007, ερευνητές από το Case Western Reserve University, αναφέρουν πως ελεύθερα σκίτσα μπορούν να αποτελούν φράκταλ, χωρίς ωστόσο να έχουν καμία καλλιτεχνική αξία.

Το φαινόμενο Πόλοκ

Καταθλιπτικός. Εθισμένος στο αλκοόλ. Ένας ζωγράφος που διαρκώς αμφισβητείται. Ο Τζάκσον Πόλοκ είναι ένας καλλιτέχνης που προκαλεί. Η ιδιαίτερη τεχνική που χρησιμοποιεί διχάζει πολλούς. Όμως είναι και αυτή που θα τον αναδείξει και θα του δώσει τον τίτλο του ιδρυτή του αφηρημένου εξπρεσιονισμού.

Παρόμοια άρθρα:

• Αλεξανδράκης: Ο μεγαλύτερος ζωγράφος του έπους του ’40
• Θεόδωρος Βρυζάκης, ο «ζωγράφος της Επανάστασης»: Η ζωή και το έργο του
• Εγκαίνια για την έκθεση ζωγραφικής της Ισμήνης Μίχα «Η Τεθλασμένη του Κόσμου»

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty Press // Giving Sight The Project