Ηχογράφηση από την Ακριβή Ανδρινοπούλου:
Οι Έλληνες πάσχαμε ανέκαθεν από ποικίλα σύνδρομα. Τα κυριότερα, χωρίς αμφιβολία, έχουν αναχθεί σε παθογένειες. Ο λόγος γίνεται για το Μετεμφυλιακό Σύνδρομο και το σύνδρομο του «να είμαστε κάτι που δεν είμαστε». Ήδη από την σύσταση του νέου ελληνικού κράτους, επαινούσαμε τους αξιόλογους προγόνους μας – για τους οποίους συγχρόνως αδιαφορούμε πλήρως. Κάτι σαν τη θρησκεία ένα πράγμα. Θυμόμαστε τα θεία όποτε μας καπνίσει. Μα βέβαια! Βολεψάκηδες. Πάντοτε γελαστοί και γελασμένοι. Τέτοιες συμπεριφορές υπήρξαν αιτία να υποσκάπτεται η λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και να αναστέλλεται ως επακόλουθο η πρόοδος της χώρας μας. Μέσα από αυτήν την οπτική γωνία σκοπεύω να προσεγγίσω το φαινόμενο της κρίσης και δεν θα είμαι καθόλου επιεικής.
Τροχοπέδες που υποδαυλίζουν την παρακμή του κράτους
Εκδηλώσεις στασιμότητας, εκφραζόμενες με διαφορετικές μορφές, έχουν παρατηρηθεί ήδη από την αρχαιότητα. Εύλογα θα επισημαίναμε ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές είναι σύμφυτες με την προσωπικότητα των Ελλήνων. Κατά φύσιν, δηλαδή, είναι οι Έλληνες υπέρμετρα ενθουσιώδεις και αναλαμβάνουν ευθύνες, τις οποίες, σε τελική ανάλυση αδυνατούν να φέρουν εις πέρας και εγκαταλείπουν. Συγχρόνως, η αξία του νόμου ήταν αναντίρρητη στη συνείδηση των προγόνων μας και οι σύγχρονοι Έλληνες συνεχίζουν να είναι νομοταγείς. Ο βαθμός εσωτερίκευσης του δικαίου, παρόλα αυτά, πλέον, καθορίζεται και από μία ακόμα μεταβλητή, αυτή του ωφελιμισμού. Δεν επαρκεί, επομένως, ο φόβος των ποινών και των κυρώσεων, για να ξεπεραστεί το ατομικιστικό πνεύμα που τους διακατέχει. Η πρόταξη του «εγώ» έναντι του «εμείς» είναι μια συχνή απερισκεψία των Νεοελλήνων, αγνοώντας τις χρόνιες τροχοπέδες που υποδαυλίζουν την παρακμή του κράτους.
Πόσο εκμεταλλεύσιμοι είμαστε τελικά;
Στους γενεσιουργούς παράγοντες της παθητικότητάς τους, δεν θα μπορούσα να παραλείψω την απογοήτευση και τις αδικίες που οι Έλληνες έχουν βιώσει κατά καιρούς από το κράτος. Έτσι, αισθανόμενοι μια αποστροφή προς το χώρο της πολιτικής, απομακρύνθηκαν από τον πρακτικό βίο. Αποδέχθηκαν την υφιστάμενη κατάσταση και συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούν να συνδράμουν στη μεταβολή της από τη μειονεκτική θέση την οποία κατέχουν. Ενισχύοντας την άποψη μου, η έλλειψη παιδείας, τεχνικής αλλά και γενικής, καθιστά τους πολίτες εύκολα χειραγωγίσιμα έρμαια. Ένας στρατός με πνεύμα πλήρως αδρανοποιημένο που είναι έτοιμος να υιοθετήσει άκριτα και αλόγιστα οποιαδήποτε πληροφορία του πλασάρουν. Μα ποιος μωρός πολιτικός θα άφηνε ανεκμετάλλευτη αυτή την ευκαιρία;
Μια σημαντική μειονότητα
Όσο αξιοπερίεργο κι αν ακούγεται, εξετάζοντας την κρίση, αξίζει να αναφερθούμε και σε μια μερίδα των ανθρώπων, που αν και μικρή παραμένει υπαρκτή. Άνθρωποι, οι οποίοι μένοντας προσκολλημένοι σε εποχές ευμάρειας και οικονομικής ευρωστίας, αρνήθηκαν να δεχτούν και να συμβιβαστούν με τα νέα δεδομένα. Άνθρωποι που λειτούργησαν ως αδρανοποιημένες συνιστώσες σε μια δυναμική συνισταμένη, το κράτος. Αυτή η μειοψηφία φαινομενικά δεν μοιάζει να συνυφαίνεται με καμιά άλλη κατηγορία ανθρώπων. Προξενεί όμως τις ίδιες – αν όχι και μεγαλύτερες – καταστροφικές επιπτώσεις στο πολιτικοοικονομικό σύστημα λόγω της ανώριμης συμπεριφοράς της.
Ψεύτικα διλήμματα και εσωτερικές διαμάχες
Βλέπετε, όμως, προσκολληθήκαμε – για να μιλήσουμε και κοινωνιοψυχολογικά – στην ηθικολογία της τελειότητας και του απόλυτου. Δεν μάθαμε να παρατηρούμε την κατάσταση εκτός του χωροχρονικού της πλαισίου. Κι αυτό γιατί στεκόμαστε μονίμως εμμονικοί, όπως συνέβη και με τον υπεραπλουστευτικό φανατισμό μνημονίου-αντιμνημονίου, το ψεύτικο αυτό δίλημμα που ροκάνισε την κριτική σκέψη πολλών σήμερα στην Ελλάδα. Και πώς συνεχίζεται το παραμύθι; Με έναν Έλληνα να πάλλεται μεταξύ ταυτοτήτων: την ταυτότητα του Ευρωπαίου αλλά και του Ανατολίτη, του δεξιού και του αριστερού κτλ. Πάντα σε μια μόνιμη εσωτερική διαμάχη. Πώς να προσεγγίσει με αυτό το σκεπτικό τα πράγματα «ολιστικά» και με φαντασία, έτσι ώστε να απεγκλωβιστεί και να προοδεύσει;
Κρίση αέναη και καθολική;
Σε καμία περίπτωση το θέμα δεν δύναται να εξαντληθεί με μια τόσο σύντομη δημοσίευση, αγαπητοί μου αναγνώστες, αφού πολλά θα μπορούσαμε να πούμε ακόμα για τα αίτια που έχει η κρίση. Η πραγματικότητα, όπως έχει διαμορφωθεί, πάντως, καθιστά επιτακτική την ανάγκη να εστιάσει κανείς σε λύσεις και προτάσεις που θα δώσουν διέξοδο στο πρόβλημα κι όχι στις αρχικές του ρίζες. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν η αποκατάσταση της δικαιοσύνης και η ανάσχεση των αξιών και των θεσμών ακούγεται ουτοπική, θα τολμήσω να πω πως η λύση στην καθολική αδράνεια θα επέλθει αργά ή γρήγορα από φυσική αναγκαιότητα.
Παρόμοια άρθρα:
- 1% Καλύτερη Ζωή/ Γιατί Δεν Ζεις Την Ζωή Που Θέλεις;
- «Ανεξίτηλη συνάντηση» της Πηνελόπης Τσούνη από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης
- Νέοι τίτλοι παιδικής λογοτεχνίας από τις εκδόσεις Γράφημα
Ακολουθήστε μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.
