Συνέντευξη με την Άννα Μαρία Φώσκολου

Με αφορμή το project Giving Sight μιλήσαμε με την κυρία Άννα Μαρία Φώσκολου, αντιπρόεδρο στο Διοικητικό Συμβούλιο της Αρωγής. Η Αρωγή είναι ένα σωματείο που αποτελείται από άτομα με μειωμένη ή ολική απώλεια όρασης που επιθυμούν να ζουν ανεξάρτητα και να είναι ενεργά στο κοινωνικό σύνολο του νησιού που μένουν. Η κυρία Φώσκολου μοιράστηκε προσωπικές εμπειρίες και τα όσα είναι καλό να γνωρίζουμε για τα άτομα με μειωμένη όραση.

Είστε εκ γενετής τυφλή ή χάσατε στη πορεία την όραση σας;

Έχασα την όραση μου στα 18 μου χρόνια.

Τι χρώμα έχει το σκοτάδι; Υπάρχει τρόπος, κάποιος που έχει γεννηθεί εκ γενετής τυφλός, να ξεχωρίζει πως είναι τα χρώματα;

Το σκοτάδι είναι όπως το αντιλαμβανόμαστε όλοι είτε βλέπουμε είτε όχι, συνεπώς το χρώμα που κυριαρχεί είναι το μαύρο. Για κάποιον που έχει γεννηθεί με ολική απώλεια όρασης, τα χρώματα υπάρχουν μέσα από τα αντικείμενα, τα φρούτα, τα ζώα έτσι ώστε να έχει έναν κοινό παρονομαστή. Για παράδειγμα, το κόκκινο χρώμα αποδίδεται μέσω της φράουλας και το μπλε είναι το χρώμα της θάλασσας. Το πράσινο είναι το χρώμα των φύλλων στα δέντρα. Για κάποιον που δεν βλέπει, τα χρώματα είναι λέξεις και εικόνες που έχουν δημιουργηθεί μέσω της αφής. Κάποτε είχα διαβάσει πως ένας τυφλός ζωγράφος μπορούσε να τα ξεχωρίσει από την θέρμη που αυτά εκπέμπουν. Συνεπώς, τα ψυχρά ή θερμά χρώματα για εκείνον είχαν επίδραση στην αφή του.

Πόσος καιρός πέρασε για να συνηθίσετε τη νέα κατάσταση;

Ο χρόνος δεν έχει σταματήσει να κυλά! Είναι κάτι που χρειάζεται να ζεις και να το κάνεις κομμάτι της καθημερινότητάς σου. Από το πρωί που θα ξυπνήσεις, μέχρι να κοιμηθείς, είναι εκεί να στο υπενθυμίζει. Το μόνο που μπορείς να κάνεις, είναι να το προσαρμόσεις στην ζωή σου. Ευτυχώς η τεχνολογία έχει λύσει πολλά από τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι τυφλοί πριν από είκοσι χρόνια. Μπορώ να ζω αξιοπρεπώς, σχεδόν όπως ένας νέος άνθρωπος της εποχής μου, χωρίς οπτική αναπηρία.

Έχετε βρεθεί ποτέ η ίδια ή έχετε γίνει μάρτυρας σε μια δύσκολη – άβολη κατάσταση από άγνωστους;

Στα πρώτα χρόνια, μη έχοντας την ευχέρεια της εμπειρίας και της γνώσης, ερχόμουν πολύ συχνά σε δυσχερή θέση γιατί ήμουν πολύ εύθραυστη συναισθηματικά. Ήταν μια πρωτόγνωρη κατάσταση για μένα. Ζώντας σε ένα νησί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, μου πήρε σχεδόν τέσσερα χρόνια για να πάρω την απόφαση να κυκλοφορήσω με λευκό μπαστούνι.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφέρω πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει μέριμνα για να είναι εφικτή η εκπαίδευση για το λευκό μπαστούνι εκτός Αθήνας ή Θεσσαλονίκης και αυτό γιατί υπάρχουν λιγότεροι από 10 εκπαιδευτές για το σύνολο της χώρας. Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς πως η εκπαίδευση κάποιου νησιώτη με οπτική αναπηρία αποτελεί ουτοπία, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, να μένουν κλεισμένοι στα σπίτια τους.

Πλέον έχοντας αποδεχτεί αυτό που μου συνέβη, έχω την δυνατότητα να αντιμετωπίσω πιθανές αρνητικές στάσεις.

Δεν θέλω να κατηγορήσω τους ανθρώπους, το βασικότερο θέμα είναι η άγνοια που υπάρχει, για το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται κάποιος σε έναν τυφλό ή με μερική απώλεια όρασης άνθρωπο. Είχε τύχει να βρεθώ στον δρόμο και να μου αρπάξουν το μπαστούνι και να αρχίσουν να με τραβάνε θεωρώντας πως έτσι θα με βοηθήσουν να περάσω απέναντι ή να είναι δίπλα μου και με πολύ δυνατή ένταση στην φωνή τους και πολύ αργά και συλλαβιστά με ρωτούσαν αν χρειάζομαι βοήθεια.

Η πιο άβολη ίσως στιγμή, ήταν όταν ένα παιδάκι ρωτούσε την γιαγιά του τι είναι αυτό που κρατάω στα χέρια μου και η απάντησή της ήταν για να χτυπάω τον σκύλο μου που κρατούσα στο άλλο χέρι. Το θεωρώ λογικό. Ίσως είναι η προστασία και ο φόβος στο άγνωστο. Το γεγονός ότι δεν βλέπω δεν σημαίνει ότι δεν ακούω ή δεν σκέφτομαι. Πιστεύω πως ευθύνονται είτε οι συνθήκες είτε ο τρόπος σκέψης των προηγούμενων χρόνων, που έχουν ποτίσει τους συνανθρώπους μας με την αίσθηση της λύπησης και της μιζέριας. Αυτό εμείς οι νέοι άνθρωποι πρέπει να το αλλάξουμε. Χρειάζεται να έρθουμε πιο κοντά στο ευρύ κοινωνικό σύνολο, να αποτελέσουμε κομμάτι του και να μην ζούμε κλεισμένοι στα στενά όρια της τυφλότητας.

Τι προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίζει ένα άτομο με μειωμένη όραση;

Τα προβλήματα εξαρτώνται από την ηλικία, το περιβάλλον στο οποίο έχει μεγαλώσει ένα άτομο και το κατά πόσο η οικογένειά του το έχει αποδεχτεί ως γεγονός. Σε μια ιδανική συνθήκη, ένα παιδί που μεγαλώνει στην Αθήνα και του οποίου η οικογένεια έχει την δυνατότητα, θα λάβει την ειδική εκπαίδευση και θα μεγαλώσει σε φυσιολογικές συνθήκες. Αν όμως το σενάριο δεν είναι ιδανικό και ζει σε μια επαρχία, τότε τα δεδομένα αλλάζουν. Δηλαδή, λόγω της μη ύπαρξης ειδικού εκπαιδευτή, δεν θα λάβει την εκπαίδευση που πρέπει και θα μεγαλώσει μειονεκτώντας σε γνώσεις και θα βιώσει από πολύ μικρή ηλικία τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Αν κάποιος χάσει την όρασή του σε μεγαλύτερη ηλικία, τότε είναι καθαρά θέμα χαρακτήρα και συγκυριών το να επανακτήσει την ζωή που είχε πριν. Πολλές φορές η οικογένεια βρίσκεται σε μια άγνωστη κατάσταση, δεν έχει την δυνατότητα να ακολουθήσει πάντα τον ενδεδειγμένο δρόμο. Η άγνοια και η υπερπροστατευτικότητα δεν επιτρέπουν στο άτομο να κάνει τίποτα, με αποτέλεσμα να μετατρέπεται σε ένα άβουλο πλάσμα, με χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Είμαστε άνθρωποι και όχι προγραμματισμένα ρομπότ, υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την ζωή και τις επιλογές μας. Όταν καταφέρει και σταθεί στα πόδια του, πρέπει να αντιμετωπίσει το κοινωνικό σύνολο, τις υπηρεσίες και τους κινδύνους που επιφυλάσσει ακόμη και μια απλή βόλτα στο τετράγωνο της γειτονιάς που μένει.

Υπάρχουν δυσκολίες και στις διαπροσωπικές σχέσεις, αφού πολλοί άνθρωποι, για παράδειγμα, έχουν ενδοιασμούς στο να γνωρίσουν ή να προσεγγίσουν κάποιον ή κάποια που δεν βλέπει. Καλώς ή κακώς υπάρχουν προκαταλήψεις, με αποτέλεσμα πολλοί που δεν βλέπουν να κάνουν σχέση αντίστοιχα με κάποιον που δεν βλέπει, νιώθοντας πιο άνετα και πιο ασφαλείς για την αποδοχή.

Πιστεύω πως όλες οι δυσκολίες ξεκινάνε από τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε ή καταστρέφουμε τα φράγματα ανάμεσα σε εμάς και στο υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο.

Περιγράψτε μας μια συνηθισμένη σας ημέρα.

Τα τελευταία τρία χρόνια μένω μόνη στο κέντρο του νησιού μου. Αυτό σημαίνει πως η φροντίδα, το μαγείρεμα και ό,τι κάνει ένας απλός άνθρωπος στο σπίτι του, είναι κομμάτι της μέρας μου. Ας μη ξεχνάμε ότι υπάρχουν εφαρμογές στο κινητό με τις οποίες μπορείς να συνδεθείς άμεσα μέσω βιντεοκλήσης με εθελοντές, για να σου διαβάσουν τον λογαριασμό του ρεύματος, εάν έχει λήξει ένα προϊόν ή εάν έχει σωστή θερμοκρασία ο φούρνος της κουζίνας!

Στον ελεύθερο μου χρόνο, μου αρέσει να περπατάω δίπλα στην θάλασσα, να ακούω κάποιο βιβλίο ή να ασχολούμαι λίγο με την κιθάρα μου. Μιλάω με τους φίλους μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – ευτυχώς τα έξυπνα τηλέφωνα διαθέτουν τους αναγνώστες οθόνης που μου επιτρέπουν να έχω πρόσβαση στην ενημέρωση, την επικοινωνία, την ψυχαγωγία και την εκπαίδευση. Αυτά συμβαίνουν τον χειμώνα, γιατί το καλοκαίρι βρίσκομαι στο οικογενειακό μας ξενοδοχείο.

Το motto στη ζωής σας;

«Άδραξε τη μέρα» και «σήμερα είναι το αύριο που ονειρεύτηκες χθες».

Πείτε μας μερικά πράγματα που θα θέλατε να ξέρει ο κόσμος και δεν γνωρίζει ή τα γνωρίζει λάθος για τα άτομα με μειωμένη όραση.

Αυτό που χρειάζεται να ξέρει ο κόσμος είναι ότι ένας άνθρωπος χωρίς όραση δεν παύει να είναι άνθρωπος με συναισθήματα, ανησυχίες, όνειρα, σχέδια για το μέλλον. Έχει την ανάγκη να εκπαιδευτεί, να έχει ίση αντιμετώπιση στον τομέα της εργασίας, να ξεφύγει από τα στενά όρια της τηλεφωνικής ή της φυσιοθεραπείας, που είναι οι σπουδές με την πιο προσβάσιμη μορφή εκπαίδευσης. Με το να εστιάζουμε στις ράμπες έχουμε χάσει το σύνολο της πόλης! Έχω κουραστεί να ακούω για τα παρανόμως σταθμευμένα αυτοκίνητα!

Είναι και άλλα θέματα που μας απασχολούν. Ένα απλό παράδειγμα είναι η έλλειψη πρόσβασης στην ψυχαγωγία. Σκεφτείτε πόσο ωραίο θα ήταν για μας να υπάρχει ένα δίκτυο εθελοντών, που να μπορούν να μας περιγράψουν μια θεατρική παράσταση, ή να έρχεται μαζί μας στο σινεμά και να μας διαβάζει τους υπότιτλους σε μία ξένη ταινία. (Ιδίως σε μια δράσης, που είναι από τις αγαπημένες μου).

Υπάρχουν τόσα πολλά παιδιά της ηλικίας μου, που τους αρέσει να ταξιδεύουν. Σκεφτείτε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο εθελοντών που τους αρέσουν τα ταξίδια. Σκεφτείτε έπειτα από την απαραίτητη εκπαίδευση στις τεχνικές συνοδείας να είναι μαζί μας και να μας περιγράφουν τις εικόνες γύρω μας. Να δημιουργούν ένα ασφαλές πεδίο στο ταξίδι μας! Είμαι ένας άνθρωπος αισιόδοξος και προσπαθώ σε κάθε κατάσταση να βλέπω την θετική πλευρά των πραγμάτων.

Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να μεταφέρετε;

Χρειάστηκε να αντιμετωπίσω τους φόβους μου. Αυτό είναι και το μήνυμα που θέλω να περάσω. Ανεξάρτητα από τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν στον δρόμο που θα επιλέξουμε ή τις συγκυρίες που θα τις φέρουν μπροστά μας, οφείλουμε να έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και τους ανθρώπους που είναι δίπλα μας. Να μην φοβόμαστε την αλλαγή στην ζωή μας. Να θέτουμε στόχους και να βάζουμε όλη μας την ενέργεια και την θέληση για να τους πετύχουμε.

Με γεμίζει το να βοηθάω. Για αυτό τον λόγο συμμετείχα στην δημιουργία της ΑΡΩΓΗΣ, ενός σωματείου για άτομα με οπτική αναπηρία που μένουν στις Κυκλάδες. Έχουμε οργανώσει πολλές δράσεις ευαισθητοποίησης και ακόμη έχουμε πολλά όνειρα και σχέδια για το μέλλον. Τα νησιά μας είναι λευκές σελίδες. Είμαστε υπεύθυνοι να τις γεμίσουμε με όσο το δυνατόν πιο σωστή πληροφόρηση. Υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι κλεισμένοι στα σπίτια τους, που δεν γνωρίζουν τίποτα για τα εργαλεία που η τεχνολογία μας προσφέρει. Ντρέπονται για την αναπηρία τους και κρύβονται. Περνούν απαρατήρητοι ενώ θα μπορούσαν να είναι ενεργοί πολίτες.

Είναι απαράδεκτο και για την σύγχρονη εποχή όπου ζούμε, το να υπάρχει η συνθήκη της ντροπής και της μη αποδοχής της αναπηρίας. Την επόμενη φορά που θα συναντήσετε κάποιον με λευκό μπαστούνι, σκεφτείτε πως η έλλειψη της όρασης δεν συνοδεύεται από έλλειψη ζωής.

Λίγα λόγια για την Αρωγή, από την κυρία Άννα Μαρία Φώσκολου

Η ΑΡΩΓΗ είναι ένα σωματείο ατόμων με προβλήματα όρασης του νομού Κυκλάδων, που δημιουργήθηκε το 2012. Ως βασικούς στόχους έχει την πνευματική, ηθική και κοινωνική εξύψωση των μελών της. Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί δράσεις ευαισθητοποίησης του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου.

Μερικές από τις δράσεις

• «Προσβάσιμη πόλη για όλους», σε συνεργασία με το ΚΕ.Φ.Ι.ΑΠ. του Γενικού νοσοκομείου Σύρου
• «Σκύλος οδηγός – Συνοδοιπόρος της ζωής μας», σε συνεργασία με την Σχολή σκύλων οδηγών Ελλάδας
• «Βήματα ανεξαρτησίας» στο νησί της Πάρου, σε συνεργασία με το πρώτο πρότυπο εθελοντικό κέντρο Α.Μ.Ε.Α.Ι. Νάουσας Πάρου

Τα τελευταία δύο χρόνια η ΑΡΩΓΗ έχει κάνει σε μεγαλύτερο βαθμό αισθητή την παρουσία της στην Σύρο, την Τήνο και πριν λίγο διάστημα και στην Πάρο. Κάθε μέρα που περνά ανακαλύπτουμε καινούριες οικογένειες που έχουν άτομο με οπτική αναπηρία. Οικογένειες που για λόγους άγνοιας δεν έχουν μπει στην διαδικασία να μάθουν τα βασικά για το πώς ένας άνθρωπος που δεν βλέπει να μπορεί να ζει με αξιοπρέπεια και να ενταχθεί στην εκάστοτε νησιωτική κοινωνία.

Τα έργα και οι σκέψεις είναι μεγαλεπήβολα. Η γεφύρωση των νησιών με κοινό σημείο αναφορά το σωματείο μας, κομμάτι του ονείρου που με την ενίσχυση από φορείς και οργανισμούς μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια που είμαστε διατεθειμένοι να την καταβάλουμε, ώστε κάθε νησί των Κυκλάδων και κάθε οικογένεια να ενημερωθεί για το σήμερα. Η τεχνολογία, η επιστήμη, η συνείδηση των ανθρώπων έχει προχωρήσει. Είμαστε σε θέση να τους φέρουμε πιο κοντά στην πραγματικότητα. Να σταθούμε αρωγοί δίπλα τους, ώστε η ζωή και η καθημερινότητά τους να βελτιωθεί.

Στοιχεία επικοινωνίας

arogink18@gmail.com
«Αρωγη» – Σωματείο ατόμων με προβλήματα όρασης Νομού Κυκλάδων
Αν θέλετε να μιλήσετε με την κυρία Άννα Μαρία: Facebook

Η Συνέντευξη κλείνει με το αγαπημένο της τραγούδι:

Παρόμοια άρθρα:

• Ε. Βακαλό: «Η έννοια των τυφλών»
• Πέτρος Ρουκουτάκης: η τέχνη της αφής
• Συνέντευξη με μέλος από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Τυφλών Καλαμάτας

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty Press // Giving Sight The Project