Ο μαγικός κόσμος του Wilhelm Busch

Η υπόθεση

Μια πεταλούδα, άκρως σαγηνευτική, παρασέρνει τον Πέτρο σε περίεργα ταξίδια. Η περιπλάνησή του περιλαμβάνει ανθρώπους μυστηριώδεις, αλλόκοτους και απόκοσμους. Όπως μια μάγισσα, τη σαγηνευτική Λουκίνδη, που τον μεταμορφώνει σε σκύλο και τον κάνει δούλο της. Ή έναν ζαβολιάρη και μνησίκακο άντρα, τον Νάτση, αρχέτυπο της πονηριάς. Αλλά και διάφορα πάσης φύσεως όντα, από ενοχλητικά μυρμήγκια μέχρι αδυσώπητες βδέλλες. Όλο και περισσότερο ο Πέτρος ξεστρατίζει από το χωριουδάκι του. Όλο και πιο πολύ το νοσταλγεί. Όπου και αν βρεθεί αναζητάει το Λοξονέρι. Η Πεταλούδα, το γκροτέσκο παραμύθι για μεγάλους του Wilhelm Busch, είναι πολλά περισσότερα από αυτό που δείχνει. Είναι, μέσα από πάμπολλα μοτίβα και θέματα, μια διαφορετική Οδύσσεια.

Ο κόσμος του Wilhelm Busch

Ο Γερμανός Wilhelm Busch, γεννήθηκε το 1832 στο μικρό χωριουδάκι Βίντενζαλ και σε ηλικία περίπου είκοσι ετών ξεκίνησε τις σπουδές του σε σχολή Καλών Τεχνών. Πέρα από πετυχημένος δημιουργός εικονογραφημένων ιστοριών – το 1865 είχε ήδη δημιουργήσει το κλασικό Max und Moritz – ήταν ποιητής και πεζογράφος.

Εκτός από την Πεταλούδα, που δημοσιεύτηκε ως παραμύθι το 1895, είχε εκδώσει το 1891 και τη νουβέλα Το Όνειρο του Εδουάρδου, η οποία κυκλοφόρησε πρώτη φορά στα ελληνικά το 2019 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Σε αυτό το έργο παρακολουθούμε το όνειρο του πράου οικογενειάρχη Εδουάρδου ο οποίος, αφού έχει με δυσκολία κοιμηθεί, αρχίζει να πετάει και να περιπλανιέται από το ένα μέρος στο άλλο. Ταξιδεύει σε αριθμητικές πόλεις και γεωμετρικά πεδία και γνωρίζει τα πιο περίεργα όντα. Όλα αυτά σε μια γοητευτική και μη γραμμική αφήγηση που με τον τρόπο της καθηλώνει.

Μόνο που τόσο η Πεταλούδα όσο και το Όνειρο, όσο και αν κίνησαν το ενδιαφέρον εκλεκτικών λογοτεχνών, άφησαν, σύμφωνα με τους μελετητές, μάλλον ασυγκίνητο το κοινό. Μπορεί ο Αυστριακός φιλόσοφος Wittgenstein, σύμφωνα με τις πηγές, να τον αγάπησε και να εμπνεύστηκε από αυτόν, ωστόσο, οι περισσότεροι δεν κατάφεραν να διακρίνουν κάτι το ξεχωριστό στα κείμενά του.

Ένα σκληρό παραμύθι

Πολλά χρόνια μετά από όλα αυτά, οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να εντοπίσουμε αναμφισβήτητα την ιδιαίτερη γοητεία που κρύβεται πίσω από τα παραμύθια του. Όπως και τη σκληρότητα. Για τα υπόλοιπα στοιχεία της ερμηνείας του έργου του Busch, μας βοηθάει η Γιώτα Κριτσέλη και ο Νικήτας Σινιόσογλου στο προσεγμένο επίμετρο και τις σημειώσεις της καλαίσθητης έκδοσης της Πεταλούδας, που κυκλοφόρησε το 2019 από τις εκδόσεις Κίχλη, σε μετάφραση Γιάννη Κοιλή.

Τα παιδιά, μέσα στην αφέλειά τους, ολοένα ρωτούν και ξαναρωτούν: γιατί; Ο μυαλωμένος αυτό δεν το κάνει πια ∙ επειδή το κάθε γιατί, όπως από καιρό τώρα γνωρίζει, δεν είναι άλλο από την άκρη μιας κλωστής που τελειώνει σε κείνο το χοντρό κουβάρι του απείρου με το οποίο δεν ξεμπλέκεις με τίποτα, όσο και αν τυλίγεις και ξετυλίγεις.

Ο Πέτρος αναζητά, με αφορμή το κυνήγι της πεταλούδας του που τον έχει μαγέψει, το ιδανικό. Και όσο αυτό ξεμακραίνει, όσο πυκνώνουν οι συμβολισμοί, τόσο γίνεται πιο έντονο το θέμα του νόστου για την πατρίδα του και τους οικείους, φτάνοντας στην τελική κορύφωση. Είναι τελικά πρωταγωνιστής ο ίδιος; Μάλλον όχι. Πρωταγωνίστρια είναι η πεταλούδα και όσα αυτή συμβολίζει. Τα απατηλά φαινόμενα είναι πολλά κατά τη διάρκεια αυτού του άδοξου κυνηγιού. Και μαζί με τον Πέτρο ο αναγνώστης καταβυθίζεται σε ένα δικό του ταξίδι, σκοτεινό και απαιτητικό, που προϋποθέτει δεύτερη και τρίτη ανάγνωση του έργου.

Βρείτε το άρθρο, όπως και περισσότερα, στο inthebooklight.gr 
________________________________________________________________________

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

• Η πεταλούδα, Wilhelm Busch, μετάφραση Γιάννης Κοιλής, εκδόσεις Κίχλη, 2019
• Το Όνειρο του Εδουάρδου, Wilhelm Busch, μετάφραση Γιάννης Κοιλής, εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2019

Παρόμοια άρθρα:

• Ένα λιγότερο γνωστό βιβλίο του George Orwell

• Τομ Ρόμπινς: Μπι όπως Μπίρα

• Μετάφραση από τα αμερικανικά, Μπορίς Βιάν

Ακολουθήστε μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty-Press // Giving Sight The Project