Ηχογράφηση από τη Σοφία Σακαρίκου:
Υπάρχουν μέρες και περίοδοι που είναι δύσκολες. Που νιώθεις πως κάτι σε κρατάει, ένα σφίξιμο στο στήθος, μια σχεδόν απόλυτη αδυναμία ικανοποίησης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, χρειάζεσαι μια κινητήρια δύναμη, μια έκπληξη τόση, που θα πάρει αυτό το βάρος από πάνω σου. Αυτήν την ανατροπή έφερε για μένα η παράσταση Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού στο θέατρο Γκλόρια. Πρωταγωνιστής της ο Πάνος Βλάχος. Ο ρόλος που επιτελεί αυτό το κείμενο είναι διπλός. Από τη μία, θέλω να ευχαριστήσω αυτήν την παράσταση για τη γαλήνη που με έκανε πιο ελαφρύ. Από την άλλη, πιστεύω πως ήλθε η ώρα να γίνει ένα αφιέρωμα στον πρωταγωνιστή της, τον Πάνο. Τόσο στον άνθρωπο «Πάνο» όσο και στον χαρακτήρα που υποδύεται.
Είμαι ηθοποιός και λέω ιστορίες
Όπως έχει πει κι ο ίδιος ο Πάνος σε συνέντευξή του στο κανάλι Θα πεις κι ένα τραγούδι στο YouTube, δουλειά του ηθοποιού είναι να λέει στον κόσμο ιστορίες. Επομένως, θα ήταν άσκοπο να μιλήσουμε για εκείνον, χωρίς πρώτα να εξετάσουμε την ιστορία που μας είπε στο θέατρο Γκλόρια.
Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα, πραγματεύεται τον φόνο ενός αναρχικού μέσα σε ένα αστυνομικό τμήμα από τους βασανιστές – ανακριτές του. Εκείνοι ήθελαν να το κάνουν να φανεί ως ένα «τυχαίο ατύχημα». Το έργο αποτελεί μια σάτιρα απέναντι όχι μόνο στην βία που ασκεί η αστυνομία, αλλά και απέναντι στην κατάχρηση εν γένει κάθε εξουσίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, κεντρική φιγούρα είναι ένας αρλεκίνος, τον οποίο υποδύεται φυσικά ο Πάνος Βλάχος. Αυτός, ως αγρότης, έχασε όλη την περιουσία του, τη γυναίκα και τα παιδιά του, αρνούμενος να υποταχθεί στις προσταγές του τοπικού φεουδάρχη. Έκτοτε αποφασίζει να γίνει γελωτοποιός, ένας παρίας, ο οποίος θα περιοδεύει και θα κοροϊδεύει (ναι, αυτή είναι η κατάλληλη λέξη) την κάθε εξουσία.
Ένας μονάχα παίζει πρόσωπα πολλά
Το πιο ενδιαφέρον σχετικά με τον χαρακτήρα αυτόν είναι ότι είναι ηθοποιός. Προσοχή: δεν είναι μόνο ο Πάνος Βλάχος ηθοποιός. Είναι κι ο αρλεκίνος του. Στο έργο τον βλέπουμε να υποδύεται άλλοτε τον ψυχίατρο κι άλλοτε τον δικαστή, τόσο εύστοχα, ώστε να βγάζει το προσωπικό της αστυνομίας από τα ρούχα του.
Κι είναι και καλός ηθοποιός, διάολε! Οι αστυνομικοί πιστεύουν όντως πως δεν είναι ένας «αλητήριος κλόουν», αλλά κάποιος με κύρος. Κάποιος που μπορεί να τους βάλει σε μπελάδες.
Ο κόσμος όλος είναι θέατρο, έλεγε ο Σαίξπηρ, μάλλον στον Άμλετ. Κι ένας μονάχα παίζει πρόσωπα πολλά. Κι αυτό κάνει κι ο αρλεκίνος του Πάνου Βλάχου. Παίζει πολλούς ρόλους, για να βρει ποιος είναι ο εαυτός του. Επειδή έχει χάσει τον εαυτό του, καταλαβαίνουμε εμείς.
Ο Πάνος είναι μόνο ένα πράγμα: ηθοποιός, που είναι τα πάντα
Σε αυτό ίσως μοιάζει ο Πάνος με τον αρλεκίνο του. Κάνει τα πάντα στη σκηνή. Τραγουδάει, χορεύει, υποκρίνεται, παίζει κιθάρα. Και, μαζί με τον αρλεκίνο, παίζει κι αυτός πρόσωπα πολλά.
Η υποκριτική, λέει το κλισέ, είναι άθροιση τεχνών. Αν ισχύει αυτό, τότε ο Πάνος Βλάχος είναι ο ορισμός του ηθοποιού. Κι εκτός σκηνής ισχύει ακριβώς το ίδιο. Έχει βγάλει δικούς του δίσκους, στους οποίους στιχογραφεί, τραγουδάει και συνθέτει. Έχει γυρίσει και δικό του ντοκιμαντέρ, τα Επτά Λεπτά Ψυχής (στριμάρεται μέσω του Cinobo).
Τα κάνει όλα και συμφέρει, κι ας μην τα κάνει τέλεια. Πράγματι, αν ρωτήσεις κάποιον: «πες μου έναν νέο έντεχνο τραγουδιστή», δεν θα σου πει τον Πάνο Βλάχο. Αν του ζητήσεις, όμως, να σου πει έναν νέο ηθοποιό, τότε ναι. Ο Πάνος Βλάχος κερδίζει.
Ένας Τσε, λίγο αλλιώτικος
Για να επιστρέψουμε στον αρλεκίνο, αυτός συντελεί επί σκηνής μια επανάσταση. Ρίχνει τους αστυνομικούς από το βάθρο της εξουσίας, καταδεικνύει την ηλιθιότητά τους και στο τέλος, τους ωθεί στην ομολογία. Στο σύστημα του «τυχαίου ατυχήματος» εκείνος απονέμει δικαιοσύνη, κάτι το οποίο ναι, είναι επαναστατικό.
Την επανάσταση αυτή δεν την κάνει ένας Τσε Γκεβάρα, δηλαδή ένας μορφωμένος, πλούσιος θεογκόμενος, που παρατάει όλες του τις ανέσεις για να αφοσιωθεί στον αγώνα. Την επανάσταση την κάνει ένας «τρελός», ένας αρλεκίνος. Ένας άνθρωπος όχι μεγαλύτερος, αλλά μικρότερος ίσως από εμένα και εσάς.
Τι καλύτερο από έναν αντι-ήρωα επαναστάτη. Άλλωστε, στην εκπομπή φλΕΡΤ, ο Πάνος Βλάχος, σε ερώτηση για το ντοκιμαντέρ του, είπε πως ο κόσμος ζητάει πολύ τους ήρωες. Ας τους ζητάει. Καμιά φορά είναι παρήγορο να περιμένουμε κάποιον σωτήρα, μας βγάζει από τη δύσκολη θέση. Αντι-ήρωες σαν τον αρλεκίνο μας ξεβολεύουν, επειδή μας βγάζουν από τα πρότυπα που έχουμε συνηθίσει. Γι’ αυτό τους χρειαζόμαστε, εξάλλου.
Ο αρλεκίνος, λοιπόν, μιλάει ενάντια στην εξουσία. Το ίδιο κι ο Πάνος, καμιά φορά. Η συνέντευξή του στην εκπομπή Πάμε Δανάη είναι από τις πιο γνωστές του. Εκεί όπου είπε αυτά που πολλοί θα θέλαμε να πούμε, ενάντια στις παραδοσιακές δυνάμεις του θεάτρου με την ιδιότητά του, ως απλού ηθοποιού. Ο Πανούλης ο Βλάχος, όπως αρέσκεται να αποκαλεί τον εαυτό του. Κι ίσως, ως προς αυτό, να είναι κι ο ίδιος λίγο αναρχικός.
Ο φίλοι μου με λένε φιλελέ
Για το τέλος άφησα μια δήλωση, με την οποία γέλασα λίγο. Σε ερώτηση του popaganda για το εάν πιστεύει πως το μήνυμα της παράστασης θα απωθήσει ένα μέρος του κοινού, ο Πάνος Βλάχος απάντησε: εγώ το φοβόμουν αυτό, ναι. Ο Κακλέας γέλαγε μαζί μου, με κορόιδευε και μ’ έλεγε φιλελέ. Όπως καταλαβαίνετε, μετά από αυτήν την συνέντευξη, βρήκα έτοιμο τον τίτλο μου.
Ένας αναρχικός φιλελές, λοιπόν. Καλά, φυσικά, για τον Πάνο τον Βλάχο δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για κανένα από τα δύο. Δεν είναι ιδεολογικό το θέμα εδώ, είναι θέμα συμπεριληπτικότητας. Ο Πάνος Βλάχος είναι μια προσωπικότητα, όπως όλοι μας, γεμάτη αντιθέσεις, που περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά πράγματα.
Ίσως αυτός να είναι λίγο παραπάνω συμπεριληπτικός από εμάς τους υπόλοιπους. Γιατί δεν βρίσκεις και συχνά κάποιον μουσικό, τραγουδιστή, χορευτή, συνθέτη και στιχουργό. Δεν βρίσκεις συχνά κάποιον τόσο ηθοποιό. Κάποιον τόσο αναρχοφιλελέ. Κάποιον τόσο αρλεκίνο, όσο τον Πάνο Βλάχο.
Παρόμοια άρθρα:
- Οι ναυαγοί της Ηρώς Μπέζου: αναζητώντας νόημα εκεί που δεν υπάρχει
- Η τέχνη του δρόμου μιλά για όσους χάθηκαν
- Το κίνημα Me Too και οι αλλαγές που κατόρθωσε να φέρει
Aκολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.
