Ανάμεσα σε όσα πέφτει η σκιά

Ηχογράφηση από τη Σοφία Σακαρίκου:

Αντί προλόγου

Κάθε τέλος του χρόνου τείνω να επιστρέφω στα πιο γνωστά μου και αγαπημένα μέρη. Κάπως σαν μια επανένωση έπειτα από 365 μέρες απουσίας, κούρασης και αναζήτησης. Πριν μια βδομάδα, πιστή στο πρόγραμμα της Κυριακής –καφές, πρωινό, instagram- έπεσα πάνω σε μια φωτογραφία που πραγματικά μου έφτιαξε την μέρα. Περιλάμβανε ένα μακράν πιο φωτογενές αντίτυπο από το δικό μου της πρώτης ποιητικής συλλογής του Νίκου Ερηνάκη.

Όπως ήταν αναμενόμενο για όσα με ξέρουν ξανά διάβασα, τόσο την πρώτη όσο και την δεύτερη συλλογή συνοδεία ατελείωτων ποσοτήτων καφέ και υπό την σκέπη χνουδωτών κουβερτών.

Η δεύτερη ποιητική συλλογή του Νίκου Ερηνάκη «Ανάμεσα σε όσα πέφτει η σκιά» είναι ίσως η αγαπημένη μου σύγχρονη ελληνική συλλογή. Αν μη τι άλλο, είναι από τα πρώτα βιβλία που θα προσφέρω σε όποιο καινούργιο άτομο γνωρίζω (υπό την προϋπόθεση ότι θα το επιστρέψει ανέπαφο). Το προσωπικό μου αντίτυπο έχει αλλάξει τόσα χέρια προ πανδημίας, που πλέον φαντάζει εγκληματικό. Κι όμως, δεν συγκρίνεται η κατάσταση αποσύνθεσης του πρώτου μετά το τελευταίο ταξίδι στην θάλασσα…

Δεν είναι ένα βιβλίο που θα διαβάσεις μαζί με μεγάλη παρέα, πίνοντας και περιμένοντας το φαγητό να γίνει. Δεν είναι το βιβλίο που θα βγάλεις από το βάθος της τσάντας σου, θαμμένο κάτω από πετσέτες και αντηλιακά και κοχύλια τον Αύγουστο ένα μεσημέρι. Δεν είναι το βιβλίο στο οποίο θα καταφύγεις όταν νιώθεις πως έχεις όλες τις απαντήσεις.

Είναι το βιβλίο που θα διαβάσεις μόνη σου ή με 3 ακόμα φίλους, όταν αποφεύγεις να πιείς, μήπως και σπάσεις το σερί σου. Είναι το βιβλίο που θα βάλεις προσεκτικά στην εσωτερική τσέπη του σάκου σου, να μην ανοίξει το νερό και στο χαλάσει, ένα γκρι πρωινό του Φλεβάρη που θα σου έχει λείψει ο ήχος της θάλασσας. Είναι το βιβλίο που θα σου πει πως δεν είσαι ο μόνος που δεν έχει όλες τις απαντήσεις.

Δεν μου αρέσει να συγκρίνω εποχές, ποιητές ή θεματολογίες. Βασικά δεν μου αρέσει να συγκρίνω γενικά, αλλά δεν μιλάμε για μένα αυτή την στιγμή. Οπότε δεν θα με ακούσεις να λέω αυτό που συχνά κυκλοφορεί πως η ποίηση του Ερηνάκη θυμίζει κάτι στην συνοχή του Ελύτη ή στην θεματολογία του Μπωντλαίρ. Αυτό που θα με ακούσεις να λέω είναι πως ανάμεσα στους στίχους, στην σκιά που ρίχνουν, θα βρεις κάτι από φιλοσοφία, υπαρξισμό (ίσως και μηδενισμό) και έρωτα.

Αν κάνεις ποτέ κάτι από αυτά που προτείνω, βάλε να γίνεται πολύς καφές, βάλε κρασί να παγώνει. Βάλε το κινητό στο αθόρυβο και βάλε να παίζει κάτι από την καινούργια δουλειά της Sophie Lies. Πάρε το βιβλίο σου και πάμε.

Η μόνη μυθική εποχή είναι το μέλλον

Η πρώτη από τις 4 ενότητες της ποιητικής συλλογής. Μικρές, σύντομες στροφές/ δίστιχα που δεν φέρουν για τίτλους λέξεις, παρά μόνο λατινική αρίθμηση.  Σε κάθε ανάγνωση έχω στίχους που θα τους ψάξω και στίχους που μου αποκαλύπτονται για πρώτη φορά. Από την ενότητα αυτή κρατάω κάποιους στίχους από το τέλος του δεύτερου ποιήματος:

«Η μόνη μας ελευθερία/ Η επιλογή μιας αίρεσης»

«Κι ας πεθαίνουν οι ονειροπόλοι/ Δεν πεθαίνουν ποτέ τα όνειρα»

Και από το τρίτο:

«Θεέ προσευχήσου για εμάς/ Θεέ προσευχήσου σε εμάς»

«Πώς τα μπλέξαμε έτσι τα νοητά με τα αόρατα τοπία»

Δεν ξέρω αν μίλησαν σαν στίχοι στην καρδιά μου μετά από 2 μήνες παρατεταμένης καραντίνας ή αποτέλεσαν τις λέξεις που έψαχνα για τον απόηχο του 2020. Δεν ξέρω αν έχει και πολλή σημασία (αν και σε προηγούμενη ανάγνωση «με βρήκα» στα ποιήματα τρία και τέσσερα). Φαίνεται πάντως πως το δίπολο λογική/ συναίσθημα είναι σημείο των καιρών μας. ’Ο, τι κινείται σε αυτούς τους άξονες απασχολεί την γενιά μας. Ό, τι ξεφεύγει από αυτούς είναι ο έρωτας.

Θέλω να σε φιλήσω εκεί που ο θάνατος μοιάζει πιο εύκολος

Το μοτίβο τιτλοδότησης αριθμών στα ποιήματα συνεχίζεται και στην δεύτερη ενότητα. Δεν έχω να πω πολλά γι’ αυτήν. Ψέματα. Το σωστό είναι πως έχω να πω πάρα πολλά! Και με δυσκολεύει που δεν τα λέω από την αγαπημένη μου παραλία, δυο βήματα από κει που το κύμα συναντά τα βότσαλα και τα ξεχασμένα καμένα ξύλα. Με δυσκολεύει που διαβάζω και γράφω αυτούς τους στίχους μόνη στην ηπειρωτική Ελλάδα και όχι σε μια impromptu βραδιά ποίησης κάπου στο νότιο Αιγαίο.

Σου δίνω, λοιπόν, τους αγαπημένους μου στίχους έτσι, χωρίς σχόλιο:

«Είμαι ακόμα κρυφά ερωτευμένος/ Με όσα γνωρίζω πως δεν συνέβησαν ποτέ»

«Τόση συντροφικότητα στο θάνατο/ Μα τόσος εγωισμός στην ανάσταση»

«Τι έχει πάει τόσο λάθος μαζί σου/ Για να μου αρέσεις τόσο πολύ»

«Ίσως βρεις κάποιον που να έχει πάντα λέξεις για σένα/ Μα τότε δεν θα υπάρχει πια περιπέτεια στις φωτογραφίες σου»

Η λάμψη θα μας συναντήσει όπως χορεύεις την κραυγή

Αν ρωτήσεις την Ε. να σου πει ποιος είναι ο ΠΙΟ αγαπημένος μου στίχος, από το «Ανάμεσα σε όσα πέφτει η σκιά» θα σε παραπέμψει εύκολα στην σελίδα 40 και την πιο μακροσκελή στροφή της. Έχω επιστρέψει σε αυτήν την στροφή ακόμα και μετά το τέλος της ανάγνωσης όλης της ενότητας.

Ωστόσο, ετούτο τον Δεκέμβρη μου έκανε εντύπωση πόσο ταυτίστηκα με το πέμπτο και τελευταίο ποίημα της ενότητας. Όντας κομμάτι ενός βιβλίου του 2013, προφανώς και δεν έχει καμιά σχέση με την κατάσταση που ζούμε. Αλλά αυτό δεν είναι που κάνει την ποίηση διαχρονική; Αν κάτι μπορεί να διαβάζεται μέσα από τα διάφορα γυαλιά των ημερών, θα αντέξει μάλλον στον χρόνο. Όπως θα αντέξουμε και εμείς μάλλον.

«Μας έκλεισαν στα καλύτερά τους σπίτια/ Να μην είμαστε κίνδυνος για κανέναν»

«Ήρεμοι πια που δεν είμαστε εκεί έξω/ Ξέρουν πως εδώ πονάμε μόνοι»

«Που να ξέραν λοιπόν/ πως εμείς κοιταζόμαστε τα βράδια μέσα από καθρέφτες και τα λέμε»

«Περιμένουμε να μας ανοίξουν τις πόρτες/ νομίζοντας πως μας έχουν ημερέψει»

Πάντα οι «άγνωστοι άλλοι» απέναντι και πάντα εμείς μαχόμενες ενάντιά τους. Σε μάχες που δεν έχουν προδιαγεγραμμένο τέλος, αλλά έχουν όμοιές τους στο παρελθόν. Άλλωστε, οι περισσότερες έννοιες που πραγματεύεται η ενότητα είναι πάνω από την φθαρτότητα του ανθρώπου και του πεπερασμένου της ύπαρξης του. Σε αφορούν ακριβώς επειδή θα είναι εκεί ακόμα και όταν η ανυπαρξία σου δεν θα αφορά κανένα.

Δεν είμαι ακόμα έτοιμος για όμορφες μέρες

Το τελευταίο κομμάτι της συλλογής μας φέρνει σαν σε κύκλο, πίσω σε μια πιο φιλοσοφική σκέψη. Νιώθω πως το σχέδιο του εξωφύλλου ταιριάζει καλύτερα σε αυτά τα ποιήματα. Μπορεί και να κάνω λάθος. Θα ζήσω με αυτό. Ξεχώρισα τα:

«Εκατό οι ανοιξιάτικες μέρες που θύμισαν χειμώνα φέτος»

«ο νους νοεί τον εαυτό του αιρετικά»

«πραγματικότητα, πόσο ευάλωτη είσαι»

Επιλέγω να είμαι αιρετική και να ερμηνεύσω αυτό το «αιρετικά» του νου ως την δυνατότητα να έχεις επιλογή, να διαλέγεις. Επιλέγω να μην καταμετρώ τις πολλές παρά πάνω μέρες που θύμισαν φέτος βαρύ χειμώνα. Είναι ήδη αρκετά ευάλωτη η καθημερινότητα μας χωρίς την έξτρα δόση «μαύρου» υπαρξισμού που τείνω να αγκαλιάζω με κάθε ευκαιρία.

Ελπίζω η επόμενη ανάγνωση του «Ανάμεσα σε όσα πέφτει η σκιά» να μας βρει υπό άλλες συνθήκες. Ελπίζω η πρώτη ανάγνωση να σε βρει υπό τις ιδανικές συνθήκες.

Καλωσόρισες  στο αγαπημένο ράφι της βιβλιοθήκης μου. Κάνε πιο ‘κει να βολευτούμε και τα δυο!

Παρόμοια άρθρα:

• Τζαμίλια ή αλλιώς η «ωραιότερη ερωτική ιστορία του κόσμου»
• Milk, Honey and Flowers ή πως η θηλυκή φωνή της ποίησης έγινε και πάλι cool
• Μπορίς Βιάν: Δεν γλιτώνεις

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty-Press // Giving Sight The Project