Σαν σήμερα το 1955 απεβίωσε ο Γερμανός συγγραφέας Τόμας Μαν.
Γεννημένος στο Λίμπεκ Γερμανίας στις 6 Ιουνίου 1875.Γιος πλούσιου εμπόρου, φοίτησε σε αυστηρά σχολεία και μπήκε σε μια ασφαλιστική εταιρεία στο Μόναχο σε ηλικία δεκαεννιά χρονών. Εκεί έγραψε κρυφά το πρώτο του διήγημα, και λίγο αργότερα εγκατέλειψε τη θέση του για να σπουδάσει τέχνη και λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο της ίδιας πόλης. Η ζωή του είχε πια αφιερωθεί στο γράψιμο. Τα μείζονα έργα του, όπως οι “Μπούντενμπρουκς”, ο “Θάνατος στη Βενετία” και “Το μαγικό βουνό”, του εξασφάλισαν το Βραβείο Νόμπελ το 1929. Το 1933 ο Τόμας Μαν έφυγε για την Ελβετία, κι από κει για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου εγκαταστάθηκε, πρώτα στο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϋ κι αργότερα στην Καλιφόρνια, όπου έγραψε το “Δόκτωρα Φάουστους”. Το 1952 ξαναγύρισε στην Ελβετία, όπου και πέθανε το 1955.
Η ανασφάλεια του Τόμας Μαν
Η κατάληψη της απόλυτης εξουσίας από τον Χίτλερ δεν βρίσκει βέβαια την οικογένεια Μαν απροετοίμαστη. Τα σύννεφα πυκνώνουν επί πολλά χρόνια πάνω από τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, η πολιτική συγχέεται με τον μυστικισμό, οι μάζες κινητοποιούνται με συγκεχυμένους εθνικιστικούς στόχους, η αστική τάξη δείχνει κουρασμένη και ανίκανη να συντηρήσει τη δημοκρατία. Ο μεγάλος συγγραφέας που έχει κερδίσει το βραβείο Νόμπελ το 1929, θεωρείται αυτοδικαίως φωνή του γερμανικού έθνους και τα έργα του έχουν μεταφραστεί στις κυριότερες γλώσσες – και στην Αμερική. Πλησιάζει τα εξήντα όταν αρχίζει μία σειρά διαλέξεων για τον Ρίχαρντ Βάγκνερ σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις. Οι Μαν βρίσκονται για ξεκούραση σε κάποιο χιονοδρομικό κέντρο όταν φτάνουν τα νέα για την εγκαθίδρυση του Χίτλερ στην εξουσία και η μία κόρη του, η Ερρικα, συμβουλεύει από το τηλέφωνο τους γονείς της να μην επιστρέψουν στο Μόναχο, όπου το σπίτι τους ερευνάται, το Ράιχσταγκ καίγεται, το Κομμουνιστικό Κόμμα διαλύεται ενώ τα μέλη του διώκονται και βασανίζονται, το Κοινοβούλιο διαλύεται, οι πρώτοι αντισημιτικοί νόμοι είναι έτοιμοι (ας σημειωθεί ότι η σύζυγός του, η Κάτια, κατάγεται από παλιά εβραϊκή οικογένεια) και η μισαλλοδοξία των Ταγμάτων Ασφαλείας βασιλεύει.
Αποκομμένος από τη γενέθλια γη, θα στερηθεί τους ζωτικούς χυμούς της δημιουργίας του. Επιπλέον πρόκειται για μια μεγαλοαστική οικογένεια με τον κύκλο και τις συνήθειές της. Ο συγγραφέας εξαρτάται από τις λεπτομέρειες, την ατμόσφαιρα, τον ιδιαίτερο χώρο, τα μικροαντικείμενά του, ακόμη και από τον κουρέα του ή από τη συγκεκριμένη μάρκα καπνού που προτιμά. Οταν λοιπόν ξεκινά η περιοδεία της οικογένειας με μια σύντομη παραμονή στη Νότια Γαλλία ο Τόμας θα νιώσει το έδαφος να υποχωρεί κάτω από τα πόδια του.
Όμως το βιβλίο της Μπέλερ, αν και διαθέτει διαρκείς αναδρομές σε όλα τα προαναφερόμενα, επικεντρώνεται σε ένα μόνο Σαββατοκύριακο που αρχίζει την 31η Ιανουαρίου 1936, όταν ο Μαν συγγράφει επιτέλους μια επιστολή κατά των Ναζί. Η οικογένεια έχει προ πολλού εγκατασταθεί στα περίχωρα της Ζυρίχης όπου προσπαθεί να αναπαράξει τις συνθήκες της πρότερης ζωής της. Ωστόσο, ενώ η πολιτική κατάσταση πίσω στην πατρίδα επιδεινώνεται διαρκώς σε όλη αυτή την τριετία, ενώ ο σκοταδισμός βασιλεύει και τα βιβλία καίγονται (όχι όμως τα δικά του), ο Μαν διστάζει να καταγγείλει το καθεστώς. Δύο από τα παιδιά του τον πιέζουν να πάρει θέση ώστε να δυσφημήσει τον Χίτλερ στη διεθνή κοινότητα ενώ ο αδελφός του Χάινριχ Μαν, επίσης συγγραφέας πολυμεταφρασμένος στη χώρα μας, έχει εγκατασταθεί προ πολλού στη Γαλλία αδιαφορώντας για τη μοίρα της χώρας του.
Στην Αμερική
Εντέλει, μην μπορώντας να αγνοήσει τα γεγονότα και ενώ σειρά γερμανών επιστημόνων, φιλοσόφων και συγγραφέων εγκαταλείπει τη χώρα για να καταφύγει στην άλλη όχθη του Ατλαντικού (ανάμεσά τους ο Αϊνστάιν, τα μέλη της περίφημης Σχολής της Φρανκφούρτης και άλλοι πολλοί), ο Τόμας Μαν αποφασίζει να δημοσιεύσει την καταγγελτική επιστολή του σε εφημερίδα της Ζυρίχης. Το τριήμερο που μεσολαβεί μέχρι τη δημοσίευση, παρακολουθούμε τις αμφιβολίες, τα διλήμματα, τις φοβίες, τις αναδρομές του στο παρελθόν. Φωτίζοντας μικρές στιγμές της καθημερινότητας και των σχέσεων με τους δικούς του, η Μπέλερ καταφέρνει μεταξύ των άλλων να αποδώσει την ψυχοσύνθεσή του: τον έμφυτο συντηρητισμό που τον είχε οδηγήσει να δει θετικά την κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τη διάσταση εντός του μεταξύ τέχνης και ζωής, τη σύγκρουση μεταξύ εγωισμού και κοινωνικού καθήκοντος, την αυταρέσκεια και την ανασφάλειά του, τις μικροπαραξενιές και τις φιλοδοξίες του. Μέχρις ότου πάρει τις οριστικές αποφάσεις του και λυτρωθεί.
Κατά τη διάρκεια αυτών των βασανιστικών ημερών ο Μαν θα συλλάβει την ιδέα της συγγραφής ενός βιβλίου για τον Φάουστ σε αντίστιξη με τον Γκαίτε. Η σχέση της μεγαλοφυΐας με τον Διάβολο θα τον απασχολήσει εφεξής παράλληλα με την έρευνα της γερμανικής ψυχής και τη σχέση μύθου και μουσικής – της διονυσιακής και απολλώνιας στάσης προς τη ζωή, αναγόμενες στον Νίτσε και στον Βάγκνερ. Τη μετέπειτα δεκαπενταετία και κυρίως στην Καλιφόρνια όπου πέρασε τα χρόνια του Πολέμου θα ολοκληρώσει την τετραλογία του για τον «Ιωσήφ», το «Η Λότε στη Βαϊμάρη» και το «Δόκτωρ Φάουστους».
Το γερμανικό κράτος αγόρασε το σπίτι του
Η Γερμανία αγόρασε την έπαυλη του συγγραφέα Τόμας Μαν στην Καλιφόρνια όπου νομπελίστας της Λογοτεχνίας είχε ζήσει για δέκα χρόνια αφότου έφυγε για να γλιτώσει από τον ναζισμό, ανακοίνωσε σήμερα το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών.
Σ’ αυτή την κατοικία, που βρίσκεται στo Πασίφικ Παλισέιντς κοντά στο Λος Άντζελες, ο Τόμας Μαν, που θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Γερμανούς συγγραφείς όλων των εποχών, έγραψε ένα μέρος του “Δόκτωρ Φάουστους” το 1947.Έζησε εκεί από το 1942 έως το 1951 με τον οικογένειά του αφού εγκατέλειψε τη χώρα της καταγωγής του όταν ο Αδόλφος Χίτλερ ανήλθε στην εξουσία το 1933 και αργότερα στερήθηκε την υπηκοότητά του. Εξορίστηκε πρώτα στην Ελβετία και κατόπιν στο Πρίνστον στις Ηνωμένες Πολιτείες.
“Η κατοικία του Τόμας Μαν ήταν (…) η πατρίδα πολλών Γερμανών που αγωνίστηκαν από κοινού για ένα καλύτερο μέλλον της χώρας μας”, που βρισκόταν τότε υπό τον ζυγό των ναζί, υπογράμμισε σε μια ανακοίνωση ο υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ.
Ο συγγραφέας του “Θάνατος στη Βενετία” είχε φιλοξενήσει σε αυτή την έπαυλη, που αγοράστηκε από το γερμανικό κράτος έναντι περίπου 13 εκατομμυρίων δολαρίων σύμφωνα με την εφημερίδα Süddeutsche Zeitung, μεταξύ άλλων τον συγγραφέα και δραματουργό Μπέρτολτ Μπρεχτ, τον φιλόσοφο Τεοντόρ Αντόρνο ή ακόμη τον κινηματογραφιστή Φριτς Λανγκ.
Η κατοικία θα φιλοξενεί μελλοντικά νέους καλλιτέχνες και θα συμβάλλει στον δι-ατλαντικό διάλογο.
Το Τέλος Του
Ο Τόμας Μαν επέστρεψε στην Ευρώπη το 1952 και εγκαταστάθηκε στη Ζυρίχη όπου και απεβίωσε το 1955 σε ηλικία 80 ετών.Τα άπαντα του Τόμας Μαν εκδόθηκαν σε δώδεκα τόμους στο Βερολίνο το 1956 και στη Φρανκφούρτη το 1960.
Πηγές:
- http://www.biblionet.gr/author/4793/Mann,_Thomas,_1875-1955
- https://www.tanea.gr/2015/02/20/lifearts/i-anasfaleia-toy-tomas-man/
- https://www.iefimerida.gr/news/302088/i-germania-edose-13-ekat-dolaria-gia-tin-epayli-toy-nompelista-tomas-man-stin-kalifornia
