Πηνελόπη Δέλτα: Η προσωπική μου ηρωίδα

Με το που αποφασίσαμε να κάνουμε αφιέρωμα για την ημέρα της γυναίκας, η πρώτη προσωπικότητα που μου ήρθε στο μυαλό να κάνω αφιέρωμα, ήταν αυτή της Πηνελόπης Δέλτα. Μια προσωπικότητα που έχει αποτυπωθεί στην παιδική μου ηλικία. Τα άπειρα βράδια, που καθόταν ο πατέρας μου όταν ήμουν μικρή και μου διάβαζε τα βιβλία της πριν πέσω για ύπνο το βράδυ. Θέλω να πιστεύω, πως δεν είμαι η μόνη που μεγάλωσε με την φωνή της. Μεγαλώνοντας, ήρθα σε επαφή με βιβλία που αφορούσαν την ζωή της και έτσι δυνάμωσε η αγάπη για εκείνη. Για την «Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας» λοιπόν, θα ήθελα να την αφιερώσω στην Πηνελόπη Δέλτα, την ηρωίδα των παιδικών μου χρόνων και ίνδαλμα των εφηβικών μου χρόνων.

Το οικογενειακό της περιβάλλον, ο γάμος της και ο παράνομος έρωτας

Γεννημένη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1874, προερχόταν από την Αριστοκρατική οικογένεια του Εμμανουήλ Μπενάκη. Ο πατέρας της ήταν επιχειρηματίας και εθνικός ευεργέτης. Η μητέρα της, Βιργινία Χωρέμη, ήταν μέλος της ισχυρής εμπορικής οικογένειας «Χωρέμη» της Αλεξάνδρειας.  Ήταν το τρίτο από τα 6 παιδιά της οικογένειας Μπενάκη. Το οικογενειακό της περιβάλλον ήταν πολύ αυταρχικό και έτσι πλάστηκε ως ο εύθραυστος χαρακτήρας που την ξέρουμε, που πολλές φορές η μόνη διέξοδος ήταν ο θάνατος.

Το 1882 μετακόμισαν προσωρινά στην Αθήνα, όπου Η Πηνελόπη, παρά την θέλησή της, παντρεύτηκε τον Στέφανο Δέλτα το 1895. Ο Σ. Δέλτα, ήταν ένας πλούσιος Φαναριώτης έμπορος βαμβακιού, και μαζί του απέκτησε 3 κόρες: Σοφία (μετέπειτα Μαυροκορδάτου), την Βιργινία (μετέπειτα Ζάννα) και την Αλεξάνδρα (μετέπειτα Παπαδοπούλου). Ο γάμος της, ήταν η λύτρωσή της από το οικογενειακό της περιβάλλον αλλά και ο δρόμος για την πνευματική της ανάπτυξη. Το 1905, επέστρεψαν στην Αλεξάνδρεια.

Εκείνο ήταν το μοιραίο ταξίδι στο οποίο γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη, υποπρόξενο της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια. Ανάμεσά τους υπήρξε αμοιβαίος, αυτόματος ενθουσιασμός και έρωτας. Γνωριστήκανε σε μια δεξίωση ενώ εκείνη ήταν ακόμη παντρεμένη. Επειδή ήταν παντρεμένη, προσπάθησε να καταπνίξει τα συναισθήματά της. Έφτασε σε σημείο να υποφέρει συναισθηματικά για εκείνον και εξομολογήθηκε στον άντρα της το πως ένιωθε. Ο Στέφανος Δέλτα, δεν έδωσε διαζύγιο στην Πηνελόπη και έτσι η ίδια κατέφυγε σε έναν ανεκπλήρωτο έρωτα. Δε μπορούσε να αντιταχθεί στις κοινωνικές επιταγές και την υποχρέωσή της απέναντι στα παιδιά. Έτσι, ο παράνομος δεσμός τους κράτησε μέχρι το 1908 και εκείνος παντρεύτηκε την Μαρίκα Κοτοπούλη.

Αυτό ήταν και το τελευταίο χτύπημα για την Πηνελόπη Δέλτα και αποφάσισε να ντυθεί στα μαύρα για την υπόλοιπη ζωή της.

Το δραματικό τέλος της

Η δολοφονία του Ιωνά Δραγούμη το 1920 από εκτελεστικό απόσπασμα φανατικών Βενιζελικών υπό τις διαταγές του πατέρα της, την αφήνει ένα ψυχολογικό κουρέλι. Πέφτει σε βαριά κατάθλιψη και 5 χρόνια αργότερα αρρωσταίνει με την νόσο της πολυομυελίτιδας. Η αρρώστια, την καθηλώνει σε ένα αμαξίδιο όπου και θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής της. 16 ολόκληρα χρόνια έζησε με αυτήν την κατάσταση μέχρι που το 1941, αποφασίζει να πάρει την ίδια της την ζωή. Συν έπεφτε με την ημέρα που μπήκαν τα Γερμανικά στρατεύματα στην Αθήνα. Η ψυχολογική της κατάσταση συνέβαλε στο να γίνει ακόμα πιο δύσκολη η καθημερινότητά της. Της πήρε 5 ολόκληρες μέρες μέχρι να ξεψυχήσει σπαρακτικά, όπως και έζησε, αφήνοντας πίσω της ένα γράμμα στα παιδιά της. Στο γράμμα, ζητούσε να θαφτεί στο κήπο του σπιτιού της. Επάνω στο τάφο της, γράφτηκε η λέξη «ΣΙΩΠΗ».

Το έργο της

Το ταλέντο της για την λογοτεχνία είχε παρατηρηθεί από τότε που ήταν μικρή. Τα έργα της αποτελούν την μεγαλύτερη συλλογή προφορικών πηγών της σύγχρονης ιστορίας. Με καταγραφές απομνημονευμάτων των Μακεδονομάχων, κατάφερε να αποτυπώσει τα πιο σημαντικά γεγονότα, μαρτυρίες και βιώματα της εποχής της. Η σχέση της με τον Γάλλο Βυζαντινολόγο την βοήθησε με την Βυζαντινή Ιστορία που χρησιμοποίησε μέσα στα βιβλία της.

Από μικρή, είχε ευαισθησία στα εθνικά θέματα και μια ατελείωτη αγάπη για την πατρίδα. Η οικογενειακή της παράδοση βοήθησε σε αυτό και της άνοιξε επίσης πόρτες στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Δεν έδειξε ποτέ αμέτοχη στα θέματα που απασχολούσαν την χώρα. Πήρε η ίδια μέρος σε 2 αποστολές στην Ανατολική Μακεδονία το 1918, στην Μικρασιατική Καταστροφή το και Ελληνοιταλικό πόλεμο το 1940.  Τα έργα της θεωρούνται εθνικός θησαυρός και πάντα θα συντροφεύουν παιδικά όνειρα και φαντασίες.

Μυθιστορήματα/ διηγήματα/ απομνημονεύματα:

• Για την Πατρίδα (νουβέλα) (1909)
• Η καρδιά της βασιλοπούλας (διήγημα-παραμύθι) (1909)
• Παραμύθι χωρίς όνομα (1910)
• Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου (ιστορικό διήγημα) (1911)
• Παραμύθια και άλλα (1915)
• Τα Ανεύθυνα (Διηγήματα) (1921)
• Στο Κοτέτσι (παραμύθι)(1922) (σαν βιβλίο εκδόθηκε μόλις το 2011 από τις εκδόσεις Τετράγωνο)
• Η ζωή του Χριστού (Δίτομο) (1925)
• Τρελαντώνης (μυθιστόρημα) (1932)
• Πρώτες ενθυμήσεις (διήγημα) (1932)
• Μάγκας (μυθιστόρημα) (1935)
• Στα μυστικά του βάλτου (μυθιστόρημα) (1937)
• Ρωμιοπούλες (Τριλογία σε τρεις τόμους) (1939) (εκδόθηκε το 2014 από τις εκδόσεις Ερμής).
• Το Πρώτο Ξύπνημα (Γεγονότα από το 1895 έως το 1907) (1939)
• H Λάβρα (Γεγονότα από το 1907 έως το 1909) (1939)
• Το Σούρουπο (Γεγονότα από το 1914 έως το 1920) (1939)
• Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος: ημερολόγιο, αναμνήσεις, μαρτυρίες, αλληλογραφία (1978)
• Ίωνας Δραγούμης: ημερολόγιο, αναμνήσεις, μαρτυρίες, αλληλογραφία (1978)
  Μύθοι και Θρύλοι (διηγήματα και Παραμύθια) (1916)

Θυμάμαι ακόμα, την χαρά όταν τελείωνε αυτό που διαβάζαμε και αρχίζαμε ένα καινούργιο. Δέσποζαν όλα τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα στο ράφι του γραφείου μου. Νομίζω πως το αγαπημένο μου παραμένει Τα Μυστικά του Βάλτου». Ανυπομονώ να μεγαλώσει ο γιος μου να ξεκινήσω και εγώ αυτήν την παράδοση που μου πέρασε ο πατέρας μου και να εμπλουτίσω και εγώ τον μικρό με ωραίες εκφράσεις, φαντασία και ιστορία.

Με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας:

• Ίνγκριντ Μπέργκμαν: μια οσκαρική ντίβα
• Φρίντα Κάλο: Η κυρία του Ρεαλισμού
• Riot grrrl: το underground πανκ φεμινιστικό κίνημα
• Ρεμπέτικα τραγούδια: η κοινωνική θέση των γυναικών
• Sarah Kane: η queer φωνή του θεάτρου που δεν έπαψε να ηχεί
• Zaha Hadid: Η βασίλισσα της καμπύλης

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty-Press // Giving Sight The Project