«Ο Γυάλινος Κόσμος» μέσα από το γυαλί

Ηχογράφηση από την Κορνηλία Χαλκίδη:

Ο Γυάλινος Κόσμος ζωντανεύει στην οθόνη. Βράδυ Σαββάτου κι εσύ είσαι κάπου, που λέει κι o Παπακωνσταντίνου. Χθες βράδυ, λοιπόν, εμείς πήγαμε θέατρο. Ένα εναλλακτικό, καραντινιάρικο, πρωτόγνωρο θέατρο, που όμως, παλεύει σκληρά ώστε να βγει αλώβητο από τις συμπληγάδες της σύγχρονης επιδημιολογικής πραγματικότητας. Αναπαυτικός καναπές. Χαμηλός φωτισμός. Ένα ποτήρι κόκκινο κρασί. Η καλύτερή μου παρέα και…λίγα φυστικάκια, έτσι για τη λιγούρα. Το Live Streaming ξεκινά!

Ο Γυάλινος Κόσμος του Τενεσί Ουίλιαμς

Στην πλέον «ψηφιακή σκηνή» του Εθνικού Θεάτρου κάνει πρεμιέρα, στις 23 Ιανουαρίου 2021, μια νέα παραγωγή. Στη σκηνή “Νίκος Κούρκουλος” ανεβαίνει το έργο του μοναδικού Αμερικανού θεατρικού συγγραφέα Τενεσί Ουίλιαμς, “Ο Γυάλινος Κόσμος”. Το βαθιά συγκινητικό και προσωπικό έργο του Ουίλιαμς σκηνοθετεί ο Γιώργος Νανούρης. Πρωταγωνιστούν η Άννα Μάσχα, ο Κωνσταντίνος Μπιμπής, η Λένα Παπαληγούρα, και ο Αναστάσιος Ροϊλός. Τέλος, ο Θεοδωρής Οικονόμου στη μουσική.

Η πλοκή του έργου

Ο Τενεσί Ουίλιαμς περιγράφει τη ζωή της οικογένειας Ουίνγκφιλντ. Ζει σε έναν δικό της γυάλινο κόσμο, έπειτα από την πατρική εγκατάλειψη. Χωροχρονικά, ο συγγραφέας τοποθετεί τη δράση στην Αμερική της Μεγάλης Ύφεσης, ή του Τhe Great Depression, όπως είναι ευρέως γνωστή στο χωριό μου.

Ο νεαρός Τομ εργάζεται σε μια αποπνικτική αποθήκη με ελάχιστα χρήματα και ζει σε ένα μικρό διαμέρισμα με τη μητέρα του Αμάντα και τη μεγάλη του αδερφή Λόρα. Η πεζή ζωή του τον αναγκάζει να προσφεύγει στο αλκοόλ, τον κινηματογράφο, και την ποίηση. Η μητέρα Αμάντα εξιστορεί ασταμάτητα τα νεανικά της χρόνια στο Νότο και με εμμονικό σχεδόν τρόπο, σχεδιάζει το καλύτερο δυνατό μέλλον για τα παιδιά της. Η δυσμορφική στο πόδι Λόρα, φοβούμενη τον έξω κόσμο, προτιμά να ασχολείται με τη συλλογή της από γυάλινα ζωάκια και τους παλιούς δίσκους γραμμοφώνου του πατέρα της. Τέλος, ο Τζιμ, προοριζόμενος γαμπρός της Λόρα και φίλος του Τομ καταφθάνει, ρίχνοντας κι αυτός το λιθαράκι του στην ιστορία.

Οι ρίζες του έργου

Ο Γυάλινος Κόσμος αποτελεί μια γλυκόπικρη ιστορία κι ένα αυτοβιογραφικό έργο του ίδιου το Τενεσί. Φέρει στοιχεία από τη ζωή του, τα παιδικά χρόνια και την οικογένειά του. Ο πατέρας του Ουίλιαμς υπήρξε μια βαθιά πατριαρχική φιγούρα. Η απουσία του λόγω της δουλειάς του στιγμάτισε το συγγραφέα. Ο Τομ του έργου είναι ο ίδιος ο Τενεσί, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Τόμας. Η Λόρα του έργου είναι επηρεασμένη από την αδερφή του Ουίλιαμς, τη Ρόουζ, η οποία έπασχε από σχιζοφρένεια. Έπειτα από τη λοβοτομή στην οποία υποβλήθηκε, έμεινε ανάπηρη για το υπόλοιπο της ζωής της. Ο Ουίλιαμς, καθότι την λάτρευε, στράφηκε στο αλκοόλ και κάπου τότε εκδηλώθηκε και η προδιάθεσή του στην κατάθλιψη.

Η οπτική του σκηνοθέτη Γ. Νανούρη

Ο σκηνοθέτης, σεβόμενος τις επιδημιολογικές συνθήκες, αλλά έχοντας κι απώτερο σκοπό, κρατά τους/ τις ηθοποιούς σε απόσταση πάνω στη σκηνή. Οι τρεις ηθοποιοί, ζώντας στον δικό τους Γυάλινο Κόσμο, έρχονται ελάχιστα έως καθόλου σε επαφή. Αυτή είναι μια προσπάθεια κατάδειξης της μοναξιάς που αποπνέει το έργο αυτό καθαυτό, αλλά και η εποχή που ζούμε. Μια εποχή απόστασης. Μη (συν)εύρεσης, μη αγγίγματος, μη επικοινωνίας. Χαρακτηριστική σκηνή, όπου η σκηνοθετική οδηγία της μη-εγγύτητας γίνεται ξεκάθαρη, είναι ο χορός της Λόρα και του Τζιμ. Οι δύο ηθοποιοί χορεύουν από απόσταση δίχως να αγγίζονται. Κινούνται, στροβιλίζονται, γελούν, χαίρονται. Είναι τόσο κοντά, μα και τόσο μακριά. Η γλυκιά μελωδία του πιάνου του Θοδωρή Οικονόμου δημιουργεί μια νοσταλγική και γλυκόπικρη ατμόσφαιρα, στην οποία ίπτανται οι ηθοποιοί.

Ένα χρόνο σχεδόν τώρα, η ζωή μας έδειξε πόσο εύκολα μπορούν να ανατραπούν όλα. Να ραγίσουν, ακόμα και να σπάσουν – σαν να είναι φτιαγμένα από γυαλί. […] Πώς φτιάχνεις μια σκηνή χορού στην οποία δεν επιτρέπεται να πλησιάσουν κοντά οι ηθοποιοί;   ~ Γ. Νανούρης

Η μοναχικότητα στο έργο

Ας επικεντρωθούμε στη μοναξιά, τη μοναχικότητα, την μεταφορική αυτοεξορία. Ο Γυάλινος Κόσμος θίγει το ζήτημα της μοναξιάς. Μιας κατάστασης κι ενός συναισθήματος πολύ γνώριμο τον τελευταίο χρόνο! Το δράμα μιλά για μια εμμονική απόρριψη του έξω κόσμου και για ένα κλείσιμο, στα έγκατα του μοναχικού ανθρώπου. Οι χαρακτήρες βιώνουν μια ακατάπαυστη φοβία της αναπόφευκτα αποτυχημένης επικοινωνίας με τους ανθρώπους. Σταδιακά, το άτομο χτίζει ένα απροσπέλαστο οικοδόμημα. Έναν δικό του Γυάλινο Κόσμο, ακριβώς όπως η Λόρα. Δεν εξωτερικεύει τα συναισθήματά του. Θεωρεί αδύνατο να το κατανοήσει ο κόσμος γύρω του, έστω και να επικοινωνήσει στοιχειωδώς. Η μοναχικότητα του γυάλινού του κόσμου εγκαθιδρύεται.

Η ιδέα της πραγματικότητας και η δυσκολία συνειδητοποίησής της

Ο Γυάλινος Κόσμος, εκτός των άλλων του θεματικών, μιλά και για μια πραγματικότητα, άλλοτε αληθινή άλλοτε ψευδή. Η αληθινή και μη πραγματικότητα είναι έννοιες που μπλέκονται και πολλές φορές δύσκολα ξεχωρίζονται. Με τι κριτήρια άλλωστε και ποιος/α κρίνει τι είναι πραγματικό και τι όχι; Κάθε άνθρωπος, σύμφωνα με τον Ουίλιαμς, επιλέγει έναν δικό του Γυάλινο Κόσμο για να ζήσει. Αυτός μπορεί να γίνει χίλια κομμάτια. Αν ραγίσει το γυαλί ταράττεται η κανονικότητα κι η ηρεμία του μικρόκοσμού μας. Η Λόρα γίνεται ο δέκτης ενός τόσο ασήμαντου μα και τόσο σημαντικού περιστατικού. Το σπάσιμου ενός γυάλινου ζώου από τη συλλογή της. Το σοκ της, παρόλα αυτά, είναι τεράστιο, αν και αδικαιολόγητο.

Τα πράγματα βρίσκουν πάντα τρόπο να έχουν τραγική κατάληξη.

Οι χαρακτήρες, επίσης, δυσκολεύονται να συνειδητοποιήσουν την πραγματικότητά τους. Αυτή η δυσκολία και άρνηση, τους/ τις οδηγεί στην κατασκευή ενός κόσμου γεμάτου αυταπάτες. Η διαφυγή από έναν τόσο καλά δομημένο γυάλινο κόσμο και η δύναμη της συνήθειας, δεν επιτρέπουν στους χαρακτήρες να διαφύγουν. Την ίδια στιγμή, η συνειδητοποίηση και ο υπερκερασμός της πραγματικότητας φαντάζουν ακόμη πιο δύσκολα, εξαιτίας της μουσικής. Η μουσική ξυπνά νοσταλγικές μνήμες του παρελθόντος, εμποδίζοντας τους/ τις ήρωες/ίδες να απελευθερωθούν από τα δεσμά του Γυάλινου Κόσμου. Σκηνοθετικά αυτή τη νοσταλγία και τη μοναχικότητα πλαισιώνουν τόσο η υπέροχη μουσική όσο και το σκηνικό. Λαμπτήρες, με ιδιαίτερο θερμό φως που κρέμονται από το ταβάνι, σχηματίζουν έναν κύκλο και περικυκλώνουν ή αγκαλιάζουν ανάλογα τις συνθήκες τους χαρακτήρες. Και η ζωή συνεχίζει να κυλά, μέσα στον απαράλλακτο Γυάλινο Κόσμο.

Η εμπειρία του Live Streaming

Οι ηθοποιοί στέκονται σιωπηλοί/ες κι ελαφρώς βουρκωμένοι/ες, όντας σε απόσταση πάνω στη σκηνή. Τα φώτα αρχίζουν αργά να χαμηλώνουν. Επικρατεί απόλυτη ησυχία. Το μόνο που ακούγεται είναι το δικό μου χειροκρότημα μπροστά από την οθόνη μου. Ξεφύσηξα ανακουφισμένα. Δεν θα ξεχάσω το πρώτο μου ψηφιακό χειροκρότημα, που δεν το άκουσαν ποτέ οι ηθοποιοί. Ούτε και τη φωνή του cameraman στο τέλος να λέει: «Μπράβο παιδιά!».

Η ιδέα μιας διαδικτυακής παράστασης ήταν άγνωστη, μέχρι πρότινος. Να που έγινε! Είναι παράξενο, είναι πρωτόγνωρο και βέβαια… δεν μπορεί να αντικατασταθεί με την φυσική αλληλεπίδραση κοινού και ηθοποιών. Σαφώς και δεν υπονομεύω το Live Streaming. Αντιθέτως. Βρίσκω αξιοθαύμαστο πως το θέατρο, έστω κι έτσι, επιχειρεί να μεταλαμπαδεύσει την καλλιτεχνική φλόγα στο κοινό του. Κι αν εγώ δυσκολεύομαι τάχα μου να παρακολουθήσω μια παράσταση από τον υπολογιστή μου, φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι για όλους όσους τη δημιουργούν. Τους αξίζουν πολλά μπράβο. Ακόμη, οφείλουμε σαν κοινό να στηρίξουμε «ψηφιακά» το ελληνικό θέατρο, μέχρις ότου χτυπήσει ξανά το τρίτο κουδούνι κι ανοίξει η κόκκινη αυλαία!

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

• nationaltheatre.gr
• mytheatro.gr

Παρόμοια άρθρα:

• Μόλλυ Σουήνη και υπηρεσίες προσβασιμότητας
• Ο Bergman του σανιδιού κατακτά την κορυφή
• Το γυμνό στο θέατρο του σήμερα

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty-Press // Giving Sight The Project