Το 1434, φιλοτεχνείται από τον Φλαμανδό ζωγράφο Γιαν βαν Άικ η τελετή ένωσης των Τζιοβάννι Αρνολφίνι και Τζοβάννα Τσενάμι στο Μπρυζ. Ο πίνακας είναι γνωστός ως Ο Γάμος ή Οι Αρραβώνες των Αρνολφίνι. Τόσο η τεχνική του, όσο και τα συμβολικά στοιχεία που διαθέτει του επιτρέπουν να θεωρείται ένα από τα πιο πρωτότυπα έργα τέχνης στην Δύση.
Ο δημιουργός
Γεννιέται περίπου το 1390 και πεθαίνει το 1441 στο Μπρυζ του σημερινού Βελγίου, στην πιο σημαντική εμπορική πόλη του Βορρά. Εκεί, από το 1425 εργαζόταν στην υπηρεσία του Δούκα της Βουργουνδίας.
Πρωτοπόρος στην τεχνική της ελαιογραφίας, απέδωσε και την παραμικρή λεπτομέρεια με έναν εκπληκτικό ρεαλισμό. Η επαναστατική του τεχνική με την αντικατάσταση του αυγού σε λάδι του επέτρεψε να αποδώσει λεπταίσθητες διαφορές στο φως, το χώρο και την υφή. Με την τεχνική υγρό σε υγρό, αξιοποιεί τον μεγαλύτερο χρόνο στεγνώματος για να αναμείξει τα χρώματα πάνω στον καμβά.
Ο πίνακας
Το ζευγάρι που αναπαριστά ο ζωγράφος είναι εμφανώς εύπορο. Μπορούμε να το διακρίνουμε αυτό από τα ρούχα τους. Από τον μανδύα και τη γούνα του άντρα, μέχρι το πολυτελές φόρεμα της γυναίκας με τις πολλές –προσεκτικά τοποθετημένες- πτυχώσεις, που μαρτυρούν την επιμέλεια κάποιας οικονόμου και κατ΄επέκταση οικονομική ευμάρεια.
Τα πορτοκάλια, τα χαλιά από την Ανατολή, τα ιδιαίτερα βιτρώ στα παράθυρα και η κατοχή καθρέφτη -εξαιρετικά δυσεύρετος για την εποχή λόγω της κατασκευής του από γυαλί- είναι κάποια αντικείμενα ακόμα που δηλώνουν την καλή οικονομική κατάσταση του ζευγαριού.
Οι δύο νέοι αγγίζουν ο ένας το χέρι του άλλου, χειρονομία που τοποθετείται στο κέντρο του πίνακα προσδίδοντάς της έτσι ιδιαίτερη σημασία. Ο άντρας σηκώνει το δεξί του χέρι και φαίνεται να ορκίζεται. Ο πίνακας δείχνει τον αρραβώνα στο κύριο δωμάτιο του σπιτιού της νύφης και όχι μια υπόσχεση γάμου στον ιδιωτικό χώρο του νυφικού δωματίου, όπως συνήθως τη φανταζόμαστε.
Επάνω από το ζευγάρι τοποθετείται ένας μεταλλικός φλαμανδικός πολυέλαιος. Παρατηρώντας τον καλύτερα, αντιλαμβάνεται κανείς πως μόνο ένα κερί του είναι αναμμένο, με την φλόγα του να συμβολίζει τον Ιησού που είναι πανταχού παρών.
Μόλις έναν αιώνα μετά, η Εκκλησία καταφέρνει να καθιερώσει απαραίτητη την παρουσία ιερωμένου για την τέλεση του γάμου. Συνεπώς, την εποχή εκείνη ο γάμος μπορούσε να γίνει οπουδήποτε.
Παρόλα αυτά, η παρουσία δυο μαρτύρων είναι ξεκάθαρη εάν κοιτάξει κανείς τον κυρτό καθρέφτη στο βάθος. Ο ένας, μάλλον, είναι ο πατέρας της νύφης. Ο άλλος πρέπει να είναι ο ίδιος ο καλλιτέχνης γιατί πάνω από τον καθρέφτη βλέπουμε την υπογραφή του με καλλιτεχνικά γράμματα. Συγκεκριμένα: «ο Γιαν βαν Άικ ήταν παρών» και την χρονολογία 1434.
Πέρα από την πιστότητα στους νόμους της φυσικής, όπως για παράδειγμα την προοπτική και την απόδοση του φυσικού φωτός, από το καθαρό φως της ημέρας που φιλτράρεται από το παράθυρο, οι αμέτρητες αληθοφανείς λεπτομέρειες στον χώρο κάνουν τον πίνακα να μοιάζει με αληθινή φωτογραφία.
Ο μαλλιαρός σκύλος ανάμεσα στο ζευγάρι να δηλώνει την πίστη και την ευημερία. Το αγαλματίδιο της Αγίας Μαργαρίτας να αποτελεί φυλακτό για τις μέλλουσες μητέρες.
Μία δεύτερη εκδοχή
Ωστόσο, λέγεται πως η πραγματική κυρία Αρνολφίνι απεβίωσε κατά τη διάρκεια της γέννας και ο πίνακας είναι ένας φόρος τιμής για την αγάπη του Τζιοβάννι προς τη σύζυγό του. Η υπόθεση αυτή έρχεται να δώσει έναν δεύτερο συμβολισμό στο αναμμένο κερί πάνω από τον άντρα, τη ζωή. Στην αντίστοιχη πλευρά, οι σκηνές που πλαισιώνουν τον καθρέφτη είναι από την Ανάσταση του Ιησού, σε αντίθεση με την δεξιά πλευρά που αφορούν τα Πάθη.
Ο Γάμος των Αρνολφίνι βρίσκεται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
E. H. Gombrich, Το χρονικό της τέχνης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
H. W. Janson, Anthony F. Janson, Ιστορία της Τέχνης – Η Δυτική Παράδοση, εκδόσεις Έλλην.
Rose – Marie & Rainer Hagen, What Great Paintings Say – From the Bayeux Tapestry to Diego Riviera – Volume 1, TASCHEN.
Παρόμοια άρθρα
- Rokeby Venus, ο καθρέφτης και η Αφροδίτη
- Οι Πατατοφάγοι: Ο Βαν Γκογκ υμνεί την αγροτική τάξη
- Η σχεδία της Μέδουσας… ήταν ένα μικρό καράβι
Για περισσότερη έμπνευση ακολουθήστε τη σελίδα μας σε Facebook, Instagram και Spotify
