Exclusive Content:

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου: Όλη η ιστορία του

Ήλθε η ώρα και φέτος πολλοί από εμάς να επισκεφθούμε το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Ιδού η ιστορία του και δύο ενδιαφέροντα facts γι' αυτό.

Και ναι, το καλοκαίρι σιγά σιγά πλησιάζει, η Μαρίζα Ρίζου και τα χαρουμενάκικα τραγούδια της αρχίζουν να ακούγονται και το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου θα ξανα-αποτελέσει μια πολύ όμορφη εξόρμηση. Άλλωστε, το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου έχει εδώ και καιρό δημοσιευθεί. Αλλά όπως είναι λογικό, οι εκδηλώσεις που θα λάβουν χώρα στο εν λόγω θέατρο ξεκινούν τον Ιούλιο. Πρεμιέρα, λοιπόν, στην Επίδαυρο με την Άλκηστη του Ευριπίδη από το Schauspielhau Bochum και σκηνοθέτη των Jonah Simons. Μια παράσταση με αποκλειστικά Γερμανούς συντελεστές, σε έναν χώρο που από τα γεννητούρια του συνήθισε να αποτελεί σημείο συνάντησης.

Η γέννηση του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδάυρου: Με υγεία

Όσοι έχει τύχει να επισκεφτούν παλαιότερα το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, θα γνωρίζουν ότι πρόκειται για έναν… μικρό παράδεισο. Το κλίμα ανάλαφρο, ο ουρανός συνήθως καθαρός, ο ήλιος που δίνει τη θέση του σε καλοκαιρινό φεγγάρι. Ένα βασικό συναίσθημα που ένιωσα ο ίδιος, όταν μετέβην για πρώτη φορά στο θέατρο, ήταν μια ηρεμία, μια ελαφρότητα. Διαύγεια. Υγεία.

Απ’ ό,τι φαίνεται δεν το ένιωσα μόνο εγώ. Στον 5ο αιώνα π.Χ. χτίστηκε στον εν λόγω χώρο το Ασκληπιείο. Ένα ιερό προς τιμήν του Θεού Ασκληπιού, γιου του Απόλλωνα και προστάτη της υγείας. Αυτός δεν γεννήθηκε βέβαια στην Επίδαυρο, ούτε καν στην Αργολίδα, αλλά στα Τρίκαλα, ωστόσο το κλίμα της περιοχής επέτρεπε στους τότε κατοίκους της τρόπον τινά να τον σφετεριστούν.

Έκτοτε, ιδίως την εποχή του του Λοιμού των Αθηνών και του Πελοποννησιακού Πολέμου, πολλοί άνθρωποι απ’ όλη την Ελλάδα επισκέπτονταν το Ασκληπιείο για να γιατρευτούν. Έτσι, δημιουργήθηκε ένα συγκρότημα όμοιο με νοσοκομείο/κέντρο χαλάρωσης/σπα. Ωστόσο, κάτι έλειπε. Κάτι που θα προσέφερε στους ασθενείς επισκέπτες και στους συγγενείς τους μια εμπειρία λίγο διαφορετική. Έτσι, μεταξύ 360 και 330 π.Χ. γεννήθηκε το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
Πηγή εικόνας: culturenow.gr

Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου: Αναζητώντας ρεπερτόριο

Στα πρώτα του βήματα, το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου είχε μπει σε μια διαδικασία αναζήτησης της ταυτότητάς του. Ο αρχιτέκτονάς του παραμένει άγνωστος. Κατά τον Παυσανία, υπεύθυνος για το έργο του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου είναι ο Πολύκλειτος. Αλλά αυτός μάλλον δεν έζησε την περίοδο κατά την οποία δημιουργήθηκε το Θέατρο. Άρα, άγνωστος ο ένοχος.

Στην αρχή, λειτουργούσε κυρίως ως χώρος λατρευτικών εκδηλώσεων προς τον θεό Ασκληπιό, προκειμένου να σώσει τους οικείους ασθενείς. Ωστόσο, το marketing κέρδισε για ακόμη μια φορά και η θεματολογία διευρύνθηκε σημαντικά. Στα ελληνιστικά χρόνια (323- 31 π.Χ.) στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου ανέβαιναν και κωμωδίες και τραγωδίες, όπως ακριβώς συνέβαινε και στα αρχαία θέατρα των Αθηνών.

Και τότε επήλθε και η άνοδος. Οι θέσεις σχεδόν διπλασιάστηκαν (από 6.000 σε σχεδόν 15.000) και το θέατρο λόγω της πολύφημης ακουστικής του άκμαζε.

Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου: Τυχερό μέσα στην ατυχία του

Δυστυχώς, όμως, η συνέχεια δεν υπήρξε ανάλογη. Το 395 μ.Χ. στην Πελοπόννησο εισέβαλαν οι Γότθοι, οι οποίοι κατέστρεψαν το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, ενώ το 426 ο Αυτοκράτορας Θεοδόσιος ο Β’ αποφάσισε την παύση της λειτουργίας του Ασκληπιείου στο πλαίσιο μιας γενικότερης απαγόρευσης της παγανιστικής θρησκείας.

Και τα χειρότερα δεν είχαν ακόμα έλθει. Ο επόμενος αιώνας επεφύλασσε στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου την ερήμωση και την εξαφάνιση από το γυμνό μάτι. Και κυρίως, τη σωτηρία. Τα έτη 522 μ.Χ. και 551 η περιοχή ταλαιπωρήθηκε από σεισμούς, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί της να την εγκαταλείψουν και το ένδοξο και περήφανο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου να καλυφθεί από δένδρα και λάσπη. Ένα μακιγιάζ διόλου κολακευτικό, αλλά αρκετά αποτελεσματικό στη διατήρηση, καθώς το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου θεωρείται το καλύτερα σωζόμενο αρχαίο ελληνικό θέατρο. 

Εν τέλει, το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου ξεσκέπασε το 1881 ο Παναγής Καββαδίας. Έκτοτε, σε αυτό ανεβαίνουν κανονικά παραστάσεις, ενώ από το 1954 ξεκίνησε να διοργανώνεται σε ετήσια βάση το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Το Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου μετράει τα άστρα

Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου
Πηγή εικόνας: Odyssey Magazine // Ο αστερισμός του φιδιού

Όσον αφορά στην αρχιτεκτονική του, μπορούμε να εντοπίσουμε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου αρκετά ενδιαφέροντα facts. Σίγουρα, παρουσιάζει την κλασική δομή αρχαίου θεάτρου, με την κυκλική ορχήστα, όπου παρατάσσεται ο χορός. Την ορθογώνια σκηνή όπου παίζουν οι ηθοποιοί. Και τα καθίσματα -το λεγόμενο κοίλον– όπου κάθονταν οι θεατές. Στα πιο «μοντέρνα» θέατρα, δηλαδή μετά τον 6ο αι. π.Χ., το κοίλον είχε αμφιθεατρική μορφή.

Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται πως το συγκεκριμένο κοίλον δεν είναι και τόσο αθώο. Σύμφωνα με μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα του καθηγητή στο ΕΜΠ, Γεωργίου Πανταζή, ο αρχιτέκτονας του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου φαίνεται να σκέφτηκε καλά τη θέση που θα το τοποθετήσει. Σκοπός του, οι θεατές να μη δέχονται τον ήλιο στο πρόσωπό τους την ώρα που παρακολουθούν μια παράσταση. Παράλληλα, προνόησε ώστε η θέση να είναι κατάλληλη για να βλέπουν το -πανέμορφο ομολογουμένως- ηλιοβασίλεμα.

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο, όμως, της εν λόγω έρευνας είναι η σύνδεση του Αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου με τα άστρα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα του κυρίου Πανταζή, φαίνεται πως την περίοδο από 22 Ιουνίου μέχρι 21 Ιουλίου, ο κεντρικός άξονας του θεάτρου συναντά τον αστερισμό του φιδιού (the Serpens constellation). Του ίδιου φιδιού που συνοδεύει τον Θεό Ασκληπιό στις απεικονίσεις του και που αποτελούσε στην Αρχαία Ελλάδα το σύμβολο της υγείας. Τυχαίο;

Και τελικά, έχει το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου τόσο καλή ακουστική;

Και ένα ακόμα ενδιαφέρον fact. Το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου παραδοσιακά φημίζεται για την ακουστική του. Αν είστε αρκετά άτυχοι, θα έχετε ζήσει κι εσείς εκείνες τις παράξενες στιγμές που οι φιλόλογοι ζούσαν για να απολαμβάνουν. Τότε που, σε μια εκδρομή στο εν λόγω αρχαίο θέατρο, ο κυρίαρχος φιλόλογος του σχολείου έλεγε: «σκορπιστείτε στο θέατρο» και έριχνε ένα νόμισμα.

Μετά τα τινά ήταν δύο. Ή θα λέγαμε εμείς ενθουσιασμένοι ότι το ακούσαμε (ενώ στην πραγματικότητα ακούσαμε έναν ακαθόριστο ήχο που υποθέσαμε ότι είναι το νόμισμα). Ή εκείνος θα καυχιόταν: «το ακούσατε ε;» και θα βάδιζε αμέριμνος να συνεχίσει τον καφέ του.

Ωστόσο, κάποιοι από εμάς -με λίγη ντροπή- παραδέχονταν στους φίλους τους ότι δεν άκουσαν το κέρμα να πέφτει. Και αργότερα, στις παραστάσεις στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, δεν μπορούσαν να ακούσουν ακριβώς όσα έλεγε ο ηθοποιός, επειδή κάθονταν πάνω- πάνω. Όλα αυτά, που κάποιοι από εμάς έχουμε ζήσει, επιβεβαίωσε με έρευνά του ο Κόνσταντ Χακ και οι συνεργάτες του από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Αϊντχόβεν.

Βασικό πόρισμα της έρευνάς του, όπως αναφέρεται στον Guardian, είναι ακριβώς ότι ο ήχος που παράγεται δεν παρουσιάζει την ίδια ευκρίνεια σε κάθε διάζωμα. Συγκεκριμένα, από ένα ύψος και πάνω, οι θεατές μπορεί να ακούν ότι κάποιος ψιθυρίζει, αλλά να μην μπορούν να καταλάβουν τι ακριβώς λέει. Να ακούν έναν ακαθόριστο θόρυβο, χωρίς να προσδιορίζουν αν πρόκειται για κέρμα ή άλλο αντικείμενο.

Αυτά. Μπορείτε να κλείσετε τα εισιτήριά σας για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου εδώ.


Παρόμοια άρθρα:

Μη ξεχάσετε να ακολουθήσετε τις σελίδες μας σε FacebookInstagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Γιώργος Χατζηλάμπρου
Γιώργος Χατζηλάμπρου
Γεια σου, είμαι ο Γιώργος και δεν έχω ιδέα ποιος είμαι. Το ψάχνω ακόμα. Κατάγομαι από τη Μυτιλήνη και σπουδάζω νομική στην Αθήνα. Αυτά που θα διαβάσεις εδώ, τα γράφω τόσο για σένα όσο και για μένα. Τα γράφω, γιατί ζητώ σχεδόν απεγνωσμένα την επικοινωνία μαζί σου. Μίλα μου, λοιπόν. Για ό,τι διαβάσεις από μένα και το πώς σε κάνει να νιώθεις. Αλλά και να μην το κάνεις, δεν πειράζει. Αρκεί που για όσο χρόνο αφιέρωσες στο κείμενό μου διασταυρώθηκαν οι σκέψεις μας. Ίσως τελικά αυτό το τελευταίο να έχει τη μεγαλύτερη σημασία.

Latest Articles

Διάβασε επίσης...