Η προοπτική της λογοκρισίας ή της απόπειρας ελέγχου δεν είναι κάτι πρωτάκουστο στην τέχνη. Είναι κάτι που μάλλον μοιάζει να αποτελεί παράγοντα διαρκούς διαμάχης ανάμεσα στην εκάστοτε εξουσία και τους δημιουργούς.
Την προηγούμενη εβδομάδα προκλήθηκε τεράστια αναστάτωση στον κλάδο των καλλιτεχνών. Αφορμή υπήρξε η ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την παροχή υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων στο «νομοσχέδιο Λιβάνιου – πρώην Πέτσα». Μια πράξη, η οποία «θα άνοιγε κερκόπορτα λογοκρισίας και διώξεων», όπως αναφέρουν τα περισσότερα media.
Ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος μαζί με πολιτιστικά σωματεία, αλλά και μεμονωμένους καλλιτέχνες, καταδίκασαν απερίφραστα το επίμαχο άρθρο 8. Και αυτό γιατί, όπως υποστήριξαν, θα δημιουργούσε ένα σκοταδιστικό τοπίο όσον αφορά την ελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση. Συγκεκριμένα, ο Σύλλογος συγκέντρωσε πάνω από 7.000 υπογραφές ενάντια στην εφαρμογή του λεγόμενου «τρομονόμου» από καλλιτέχνες και οργάνωσε παν-καλλιτεχνική διαμαρτυρία έξω από τη Βουλή.
Όπως ανέφεραν οι καλλιτέχνες που συσπειρώθηκαν ζητώντας την απόσυρσή του, στο νομοσχέδιο αυτό εμπεριέχεται και εμπλουτίζεται η οδηγία της ΕΕ, και συγκεκριμένα τα άρθρα 187α, 187β που έχουν κυρωθεί στη Βουλή από το 2019.
Με βάση το άρθρο 8 οι υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων δεν πρέπει:
α) να εμπεριέχουν υποκίνηση σε βία ή μίσος εναντίον ομάδας ανθρώπων ή μέλους ομάδας, ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής, ιθαγένειας ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημά των ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού,
β) να εμπεριέχουν δημόσια πρόκληση σε τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος, σύμφωνα με τα άρθρα 187Α ΠΚ, 187Β ΠΚ και 32 έως 35 του ν. 4689/2020 (Α΄103).
Ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος ανέφερε χαρακτηριστικά πως με την θέσπιση του νομοσχεδίου, πολύ σύντομα ενδέχεται να δούμε ποινές και διώξεις σε καλλιτέχνες για τα έργα τους, με το πρόσχημα υποκίνησης σε βία ή μίσος. Η δήλωση αυτή βασίστηκε στο γεγονός πως η αντίστοιχη οδηγία σε χώρες του εξωτερικού αποτέλεσε τα τελευταία δύο χρόνια αφορμή για να διωχθούν και να φυλακιστούν καλλιτέχνες, το έργο των οποίων θεωρήθηκε «ανατρεπτικό». Τρανό παράδειγμα αποτελούν οι περιπτώσεις των Ισπανών ράπερς Πάμπλο Χασέλ και Βαλτόνιτς. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ισπανία, με βάση αντίστοιχη νομοθεσία, έχουν ήδη γίνει 76 διώξεις.
Τροποποίηση του άρθρου
Οι μαζικές αντιδράσεις και η μεγάλη κινητοποίηση στην παν-καλλιτεχνική συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Πέμπτη (11/02), είχε ως αποτέλεσμα ο Θεόδωρος Λιβάνιος να προχωρήσει σε διευκρινίσεις και σε τροποποίηση του επίμαχου άρθρου.
Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Λιβάνιος ανέφερε τα εξής:
«Η τέχνη ως μορφή έκφρασης δεν μπορεί να υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμό. Το άρθρο 8 του νομοσχεδίου για τα οπτικοακουστικά μέσα, επιβάλλει στους παρόχους περιεχομένου την υποχρέωση να αποκλείουν περιεχόμενο που αφορά σε μη αποδεκτές για μία δημοκρατική κοινωνία συμπεριφορές, όπως είναι ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία, ο βίαιος λόγος και η προτροπή σε τρομοκρατικές ενέργειες. Σύμφωνα με την ίδια πρόβλεψη, που αποτελεί ενσωμάτωση ευρωπαϊκής οδηγίας, οι διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονται σε τέτοιες περιπτώσεις αφορούν τον πάροχο περιεχομένου και όχι τον καλλιτέχνη. Πολλοί πάροχοι (όπως ενδεικτικά το YouTube), στο πλαίσιο των όρων λειτουργίας που έχουν θεσπίσει, έχουν τη δυνατότητα αποκλεισμού οπτικοακουστικού υλικού, αποκλειστικά σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια.
Επειδή, δεν θέλουμε να υπάρχει ουδεμία παρανόηση, που να οδηγεί σε ανυπόστατες καταγγελίες περί λογοκρισίας, το άρθρο 8 του νομοσχεδίου τροποποιείται ως εξής:
«Οι υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων δεν πρέπει να εμπεριέχουν υποκίνηση σε βία ή μίσος εναντίον ομάδας ανθρώπων ή μέλους ομάδας, ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής, ιθαγένειας ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού».
Αντίστοιχη τροποποίηση θα γίνει και στο άρθρο 32».
Πώς αντιμετώπισαν την τροποποίηση οι καλλιτέχνες
Με σχετική ανακούφιση δέχτηκαν οι καλλιτέχνες την τροποποίηση του άρθρου 8 του νομοσχεδίου. Ωστόσο, τονίζουν πως τα πράγματα παραμένουν ακόμη ασαφή και αναμένουν περισσότερες διευκρινίσεις επί του θέματος. Ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος με νέες ανακοινώσεις του, μετά τις δηλώσεις Λιβανίου, ανέφερε πως πρόκειται μεν για μία νίκη, όμως ο αγώνας δεν σταματά εδώ. Τα μέλη του, συνεχίζουν να μάχονται για την οριστική απόσυρση του άρθρου 8, καλώντας παράλληλα σε νέα διαμαρτυρία που θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη (16/02) στα Προπύλαια.
Σε σχετικές δηλώσεις του ανέφερε τα εξής:
«Με βάση το τροποποιημένο άρθρο απαγορεύεται το οπτικοακουστικό υλικό να εμπεριέχει υποκίνηση σε βία ή μίσος εναντίον ομάδας ανθρώπων ή μέλους ομάδας. Όμως, ομάδα ανθρώπων μπορεί να θεωρηθεί και η κυβέρνηση. Ομάδα ανθρώπων μπορεί να είναι η εργοδοσία ή οι δυνάμεις καταστολής. Μέλος ομάδας μπορεί να είναι και ένας φασίστας. Η γενικόλογη διατύπωση παραπέμπει απευθείας σε λογοκρισία».
«Η αλλαγή αυτή αφήνει άθικτη την ουσία του άρθρου 8, τον ακόμα ασφυκτικότερο έλεγχο στην διακίνηση του καλλιτεχνικού έργου στους παρόχους υπηρεσιών του οπτικοακουστικού τομέα. Η τελική διατύπωση, που αφορά υποκίνηση σε βία ή μίσος έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον σε όλη την Ε.Ε. για την στοχοποίηση καλλιτεχνών, οι οποίοι έχουν διωχθεί ποινικά ή έχει μπλοκαριστεί το έργο τους στις ψηφιακές πλατφόρμες (YouTube, FaceBook κ.λ.π.), επειδή άσκησαν κριτική στις κυβερνήσεις, στις επεμβάσεις της Ε.Ε. σε άλλες χώρες, την συνεργασία με κράτη-δολοφόνους όπως το Ισραήλ κ.λ.π.».
Την ίδια στιγμή, πολλοί καλλιτέχνες εκφράζουν την ανησυχία τους για την τροποποίηση. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι πρόκειται για πρόφαση και ενδεχομένως παράταση της πρακτικής της λογοκρισίας. Οι ίδιοι, αναφέρουν πως δεν επαναπαύονται, παραμένουν σε εγρήγορση και θα συνεχίσουν να παλεύουν για το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης.
Εν κατακλείδι
Όταν μια διάταξη διατυπώνεται τόσο γενικόλογα, αφήνει περιθώριο να ελεγχθούν διάφορα πράγματα. Πρόκειται για έναν νόμο που μπορεί εύκολα να εργαλειοποιηθεί και να χρησιμοποιηθεί αυθαίρετα εναντίον οποιουδήποτε. Εκεί έγκειται και η κάθετη διαφωνία των καλλιτεχνών. Το ζήτημα της βίας και της προτροπής σε βία είναι εξαιρετικά λεπτό για να εμπλακεί η κυβέρνηση θεσμικά. Ο νόμος θα πρέπει να είναι οριζόντιος, ξεκάθαρος και με σαφή πλαίσια και όρια.
Ο συγκεκριμένος νόμος, πέρα από την καλλιτεχνική του διάσταση, είναι προβληματικός και νοηματικά. Η τέχνη από τη φύση της είναι ενοχλητική. Τα βίντεο και τα τραγούδια που δημοσιεύονται ανέκαθεν ακροβατούσαν σε ένα λεπτό σχοινί. Σκοπός τους είναι να ενοχλήσουν το κοινό, προκαλώντας έντονα και, πολλές φορές, αντιφατικά συναισθήματα. Εναπόκειται στην αισθητική του ακροατηρίου, το πώς θα τα ερμηνεύσει. Η όποια παρέμβαση του κράτους σε παντός είδους καλλιτεχνικά έργα μοιάζει να αποσκοπεί στον έλεγχο των αντιδραστικών μηχανισμών της κοινωνίας. Γεγονός που αναπόφευκτα θα οδηγήσει στο μπλοκάρισμα της κριτικής σκέψης.
Αυτή τη στιγμή, λόγω της απαξίωσης των καλλιτεχνών με αφορμή την πανδημία, ο καλλιτεχνικός κόσμος είναι ίσως πιο ενωμένος από ποτέ. Σε συνέχεια της ολικής απαγόρευσης παραστάσεων, συναυλιών και ζωντανών εμφανίσεων παντός είδους, το καλλιτεχνικό στερέωμα έχει αρχίσει να θεωρεί πως προσπάθειες σαν και αυτή έχουν ως στόχο την ολική ισοπέδωση της έκφρασης σε κάθε μορφή της και την επικράτηση μόνο όσων καλλιτεχνών πρόσκεινται στην εξουσία.
Όπως και να έχει, η τελική έκβαση αναμένεται ακόμη να φανεί. Ίσως η εν λόγω οδηγία προστεθεί στη λίστα των Ευρωπαϊκών οδηγιών που η Ελλάδα δεν τηρεί. Όπως για παράδειγμα οι περιβαλλοντολογικές και αυτές περί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παρόμοια άρθρα:
Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.
Giving Sight by Beasty Press // Giving Sight The Project
… [Trackback]
[…] Information on that Topic: beasty.gr/tromonomos-mia-europaiki-odigia-logokrisias/ […]
… [Trackback]
[…] Read More to that Topic: beasty.gr/tromonomos-mia-europaiki-odigia-logokrisias/ […]
Comments are closed.