Πάντα πίστευα πως ο χαρακτήρας όπως και η προσωπικότητα ενός ανθρώπου αποτελούν αντικείμενο μελέτης χρόνων. Ακόμη και τότε όμως ίσως κάτι όπως αυτό να αποδειχθεί αδύνατο να ολοκληρωθεί καθώς οι πτυχές μας δεν μπορούν να μετρηθούν με αριθμούς, μήτε να αποτυπωθούν με λέξεις.
Και αν αυτό ισχύει για τον κάθε έναν από εμάς, τότε τι ισχύει για εκείνα τα άτομα, που είτε λόγω κοινών ενδιαφερόντων, ή ακόμη και λόγω του πόσο διαφορετικά ακούγονται αυτά που είναι, εμφανίζονται στο δρόμο μας; Εκείνα τα άτομα από μόνα τους αποτελούν έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο, είτε διότι τούτος ο κόσμος είναι εντελώς διαφορετικός από τον δικό μας ή ακόμη διότι ο κόσμος τους αποτελεί καθρέφτισμα όσων έχουμε εμείς δημιουργήσει στον δικό μας. Και ως καθρέπτες, τα άτομα εκείνα αντανακλούν όσα είμαστε, και ως αντανακλάσεις αν και φαίνονται ίδιοι είναι αντίστροφοι.
Πάντα «πεινούσα» για τέτοιες συναντήσεις, και κυρίως λόγω της άγνοιας μου, θα έλεγα πως τις επιδίωκα. Καθώς αν και ακούγονται ευχάριστες, τέτοιες συναντήσεις, και ειδικά εκείνες με τους καθρέπτες, αποτελούν δοκιμασία για το νου. Είναι ικανές να σε μπερδέψουν, και δεν σε αφήνουν ούτε μόλις όταν ξυπνήσεις», και κοιτάξεις μακριά από το είδωλο του καθρέπτη. Καθώς η συνειδητοποίηση πως όσα κοιτάζεις είναι ένα καθρέφτισμα, μετατρέπουν το συγκεκριμένο φαινόμενο σε κάτι απόκοσμο. Όχι γιατί αυτό που κοίταξες υπήρξε άσχημο, ούτε διότι το εξέλαβες ως απειλή, αλλά γιατί σε φόβισε η ικανότητα του να μη χωράει στα καλούπια στα οποία είχες συνηθίσει να βάζεις τους ανθρώπους. Είναι απόκοσμα πλάσματα οι καθρέπτες. Και δυστυχώς (ή ευτυχώς) με αυτόν τον τρόπο παρατηρείς πως η αυτοματοποιημένη σου κοινωνικότητα, και οι ρομποτικές σου συναναστροφές θέλουν καλό λάδωμα προκειμένου να μπορέσουν να λειτουργήσουν ξανά.
Οι άνθρωποι καθρέπτες λοιπόν είναι πολύ σπάνιοι και θαρρώ πως τα «ζευγάρια» τους, ακόμη σπανιότερα. Αν και σαφώς τα δεύτερα αποκτούν αυτή την σπανιότητα μόνο λόγω της ύπαρξης των πρώτων.
Λίγες είναι εκείνες οι φορές που χρειάστηκε να κατανοήσω ένα τέτοιο είδος ανθρώπου. Η αλήθεια είναι πως συνήθως, για να μπορέσω να διαβάσω έναν άνθρωπο, αυτό που χρησιμοποιούσα ήταν τα μαθηματικά. Πόσους φίλους έχουν, πόσα βιβλία διαβάζουν ή ακόμη και πόσες φορές έχουν κλάψει. Λανθασμένα όμως, καθώς πρόσφατα ένας σπουδαίος άνθρωπος μου είπε πως για να καταλάβεις τον άνθρωπο πρώτα πρέπει να τον αγαπάς, και πριν τον αγαπήσεις πρέπει να αγαπήσεις τον εαυτό σου.
Πάντα είχα δυσκολία στο τελευταίο. Για αυτό και έμαθα να μελετώ τους ανθρώπους καθρέπτες μέσω των ενδιαφερόντων τους, όπως το τι είδος ποίησης διαβάζουν ή ακόμα και μέσω των μουσικών τους ακουσμάτων. Αν πάλι ήθελα να γνωρίσω πως τα άτομα εκείνα κάνουν «πόλεμο» ή αγαπούν, τότε τα προσκαλούσα σε μία παρτίδα σκάκι. Μην γελιέστε όμως, καθώς γνωρίζω πως δεν παίζουν όλοι οι άνθρωποι σκάκι. Παρόλα αυτά το σκάκι έχει τη «μαγική» δύναμη να αποκαλύψει τον χαρακτήρα σου ακόμη και όταν δεν γνωρίζεις πως να παίζεις.
Σε αυτό το άρθρο θα δούμε μαζί όλα όσα μπορεί να μας μάθει το σκάκι για τον «αντίπαλό» μας, αλλά και το πως μπορούμε να τα μεταφράσουμε.
“Chess is a war over the board. The object is to crush the opponent’s mind.” – Bobby Fischer
Το Σκάκι και το Big Bang
Όλα στον κόσμο, για όσους αγαπούν την επιστήμη, ξεκίνησαν με το Big Bang. Δεν θα σταθώ στο να δώσω τον ορισμό του καθώς σίγουρα όποιος θέλει να μάθει περισσότερα για αυτό θα το αναζητήσει. Θα αναφερθώ όμως στην σύνδεση του με τον κόσμο του αγαπημένου μου επιτραπέζιου. Το σκάκι είναι από μόνος του ένας κόσμος, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε 318 δισεκατομμύρια αποτελέσματα μετά από 4 μόλις κινήσεις. Εντυπωσιακό σωστά; Πως να μην το συνδυάσει κανείς μετά με τον δικό μας κόσμο; Όπως το Big Bang δημιούργησε αυτό στο οποίο σήμερα ζούμε, έτσι και τα Openings, δηλαδή οι αρχικές κινήσεις που κάνουν οι παίκτες, δημιουργούν τον «προσωρινό» σκακιστικό κόσμο. Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με το Oxford Companion to Chess, υπάρχουν 1327 openings, και πιστέψτε με πως κάθε ένα από αυτά μαρτυρούν πολλά περισσότερα από όσα θα θέλαμε. Είναι τόσες πολλές μάλιστα που ακόμη και κάποιους που δεν τα έχει διαβάσει πολλές φορές τα ενεργοποιεί ασυναίσθητα απλώς μέσω των κινήσεων του. Εξού και ο λόγος για τον οποίο δεν χρειάζεται να γνωρίζεις σκάκι, προκειμένου να σε γνωρίσουν μέσα από το σκάκι.
Προφανώς και δεν μπορώ να σας μιλήσω για όλα αυτά τα openings, μπορώ όμως να σταθώ σε μερικά τα οποία έχω αντιμετωπίσει ή χρησιμοποιήσει και τα οποία μαρτυρούν πολλά για τον άνθρωπο που έχω απέναντι μου.
#1 Το άνοιγμα με το πιόνι του βασιλιά (e4)
Αυτό το άνοιγμα είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και διδάσκεται συχνά σε αρχάριους παίκτες. Από μόνο του αποτελεί μια τολμηρή, άμεση προσέγγιση που μπορεί να οδηγήσει σε ανοιχτές παρτίδες με πολλές δυνατότητες τακτικής.
Όσον αφορά την ψυχολογία, οι παίκτες που προτιμούν αυτό το άνοιγμα μπορεί να φαίνονται σίγουροι, επιθετικοί και δεν φοβούνται να πάρουν ρίσκα. Μπορεί να προτιμούν να παίρνουν τον έλεγχο της κατάστασης και να αναγκάζουν τους αντιπάλους τους να αντιδρούν στις κινήσεις τους. Παρόλα αυτά πολλές είναι οι φορές που εκείνοι οι παίκτες είναι επιρρεπείς στα λάθη, τα οποία πηγάζουν κυρίως από την αλαζονεία τους. Μπορώ να πω πως σίγουρα αποτελούν τους αγαπημένους μου αντιπάλους, καθώς τέτοιες παρτίδες όχι μόνο μαρτυρούν πολλά αλλά και σε σύντομο χρόνο.
#2 Το άνοιγμα με το πιόνι της βασίλισσας (d4)
Αυτό είναι ένα άλλο πολύ δημοφιλές άνοιγμα, αλλά συχνά οδηγεί σε ένα πιο ελεγχόμενο, στρατηγικό παιχνίδι σε σύγκριση με το e4. Οι παίκτες που προτιμούν το Άνοιγμα με το Πιόνι της Βασίλισσας μπορεί να είναι πιο μεθοδικοί, υπομονετικοί και στρατηγικοί στην προσέγγισή τους. Μπορεί να εκτιμούν τον έλεγχο και τη δομή έναντι της άμεσης δράσης, υποδεικνύοντας μια προσωπικότητα που είναι πιο υπολογιστική και προτιμά να σκέφτεται αρκετές κινήσεις μπροστά. Όταν παίζω χρησιμοποιώντας τα λευκά πιόνια, το άνοιγμα με το πιόνι της βασίλισσας αποτελεί την αγαπημένη μου επιλογή. Όμως και αυτό το άνοιγμα μπορεί να οδηγήσει στις λεγόμενες «στρατηγικές αστοχίες». Οι πιο υπολογιστικοί παίκτες είναι εκείνοι που συνήθως τα παρατούν και πιο εύκολα, ειδικά σε σύγκριση με όσους ξεκινούν με e4. Εκείνους τους πιο επιθετικούς, συγκρουσιακούς χαρακτήρες που αντιστέκονται έως το τέλος, ακόμη και αν αυτό έρχεται σύντομα.
#3 Η Σικελική Άμυνα (c5 ως απάντηση στο e4)
Η Σικελική Άμυνα είναι ένα αντεπιθετικό άνοιγμα γνωστό για την πολυπλοκότητα και την ασυμμετρία του. Οι παίκτες που επιλέγουν αυτή την άμυνα συχνά θεωρούνται δημιουργικοί, ανορθόδοξοι και επινοητικοί. Μπορεί να απολαμβάνουν τις προκλήσεις και δεν φοβούνται να μπουν σε περίπλοκες καταστάσεις. Αυτή η επιλογή θα μπορούσε να αντανακλά μια προσωπικότητα που είναι ευέλικτη, καινοτόμος και απολαμβάνει να βρίσκει μοναδικές λύσεις σε προβλήματα. Θα έλεγε κανείς πως το ταίριασμα της Σικελικής Άμυνας με αυτή του e4 είναι από μόνο του ένα καθρέπτισμα. Ο παίκτης προσπαθεί να αντιμετωπίσει τη «βιαιότητα του e4 με μία ακόμη πιο «βίαιη», κρυφή όμως στρατηγική.
#4 Η γαλλική άμυνα (e6 σε απάντηση στο e4)
Αυτή η άμυνα είναι γνωστή για τη συμπαγή, κάπως παθητική δομή της, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ένα κλειστό παιχνίδι. Οι παίκτες που προτιμούν τη Γαλλική Άμυνα μπορεί να είναι πιο αμυντικοί, επιφυλακτικοί και προτιμούν μια πιο μετρημένη προσέγγιση στο παιχνίδι. Μπορεί να εκτιμούν την ασφάλεια και τη σταθερότητα, υποδεικνύοντας μια προσωπικότητα που είναι προσεκτική, μεθοδική και προτιμά να ελαχιστοποιεί τους κινδύνους.
#5 Άμυνα του Αλιέχιν (Ιππότης στο f6 σε απάντηση στο e4)
Αυτή είναι μια λιγότερο συνηθισμένη απάντηση στο e4 και θεωρείται κάπως «ανορθόδοξη». Η Άμυνα του Αλιέχιν προσκαλεί τον αντίπαλο να προωθήσει τα πιόνια του, γεγονός που μπορεί δυνητικά να αποδυναμώσει τη θέση του αν δεν παιχτεί προσεκτικά. Οι παίκτες που επιλέγουν αυτή την άμυνα μπορεί να θεωρηθούν ως προκλητικοί, τολμηροί και με τάση να σκέφτονται έξω από το κουτί. Μπορεί να τους αρέσει να προκαλούν τα παραδοσιακά πρότυπα και να είναι ικανοί να γυρίζουν το τραπέζι στους αντιπάλους τους, υποδεικνύοντας μια προσωπικότητα που είναι επινοητική, προσαρμόσιμη και απολαμβάνει τις ψυχολογικές μάχες. Ένας τέτοιος παίκτης μπορεί να ευδοκιμήσει σε καταστάσεις όπου μπορεί να διαταράξει το status quo και να αναγκάσει τον αντίπαλό του (ή, με μια ευρύτερη έννοια, το περιβάλλον του) να προσαρμοστεί σε αυτόν, παρά το αντίθετο.
Αυτή η επιλογή ανοίγματος και άμυνας μπορεί να υποδηλώνει μια δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ των παικτών. Ο ένας διεκδικεί την κυριαρχία και τον έλεγχο (e4), ενώ ο άλλος προσκαλεί αυτή τη διεκδίκηση μόνο και μόνο για να την υπονομεύσει δυνητικά (ιππότης στο f6). Με ψυχολογικούς όρους, αυτό θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει μια σύγκρουση μεταξύ μιας πιο διεκδικητικής, άμεσης προσέγγισης και μιας πιο πονηρής, προσαρμοστικής στρατηγικής.
Το Midgame – Το πεδίο της μάχης
Το Midgame όπως υποδηλώνει άλλωστε και η ονομασία του αποτελεί το μέσο του παιχνιδιού, κυρίως όταν οι γραμμές ενός opening ολοκληρώνονται. Όπως καταλάβατε τα openings δεν είναι μόνο 2 κινήσεις αλλά μία αλληλουχία, άλλοτε μεγάλη και άλλοτε πιο σύντομη. Τα openings, οι δεινοί σκακιστές τα μαθαίνουν στα βιβλία, και είναι ίσως το πρώτο που χρειάζεται να γνωρίζει κανείς για να παίξει το παιχνίδι σε επαγγελματικό επίπεδο. Το Midgame αποτελεί την πιο δημιουργική αλλά και υπολογιστική πλευρά που έχει το σκάκι. Εκεί αποκαλύπτεται και η πλειοψηφία των χαρακτηριστικών κάποιου, όσο καλά και αν θέλει να κρυφτεί. Καθώς τις περισσότερες φορές οι κινήσεις αποτελούν άμεση απάντηση, στο πεδίο μάχης το οποίο ξεδιπλώνεται ανάμεσα στους δύο παίκτες, η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας μας οδηγεί στο να πάρουμε τις σωστές αλλά και τις λάθος αποφάσεις και να αντιδράσουμε με τρόπο τρομακτικά όμοιο με εκείνον της καθημερινότητας μας.
#1 Ανοικτό παιχνίδι
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω πως όσοι γνωρίζουν σκάκι, ίσως να μην ακολουθήσουν πλήρως την ροή της σκέψης μου. Αυτό διότι θα σταματήσω να αναφέρομαι στη θεωρία και στις γνωστές παρτίδες που έχουν παιχτεί και θα αναφερθώ στο σκάκι, ως ένα παζλ.
Το ανοικτό παιχνίδι είναι η τάση των παικτών, ιδίως όσων αφήνουν τα συναισθήματα τους να τους κυριεύουν να παίζουν επιθετικό παιχνίδι, να θυσιάζουν τα πιόνια και τα κομμάτια τους και να επιδιώκουν να προκαλέσουν ζημιά στις γραμμές του αντιπάλου. Όπως γίνεται εμφανές το ανοικτό παιχνίδι ταιριάζει καλύτερα σε εξωστρεφείς χαρακτήρες, έτοιμους να ρισκάρουν προκειμένου να κερδίσουν αλλά και επιθετικούς παίκτες. Παρόλα αυτά το ανοικτό παιχνίδι μπορεί να υποδηλώνει και αρνητικά συναισθήματα όπως θυμό προς τον παίκτη απέναντι σου, αλλά και φόβο. Ο φόβος είναι εκείνος άλλωστε που μας «προκαλεί» να δράσουμε γρήγορα, πολλές φορές απερίσκεπτα, και πάντοτε επιθετικά. Φωνάζει όποιος φοβάται, βρίζει όποιος φοβάται, επιτίθεται αυτός που φοβάται.
#2 Κλειστό παιχνίδι
Το κλειστό παιχνίδι αποτελεί το ακριβώς αντίθετο του ανοικτού. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να το διαχωρίσω από έναν όρο που μου αρέσει να χρησιμοποιώ, αυτό του καθρεφτίσματος. Γιατί καθρέφτισμα δεν είναι. Αντιθέτως αποτελεί αιώνιο του αντίπαλο. Απλώς παρομοιάστε το ανοικτό παιχνίδι ως μία τίγρη ή ένα λιοντάρι. Επιθετικό, ηγετικό, και βίαιο.
Το κλειστό παιχνίδι, θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με ερπετό, φίδι για την ακρίβεια και συγκεκριμένα βόα. Αποστολή του είναι να «σφίξει» τον αντίπαλο, τόσο έντονα, που να του αφαιρέσει κάθε δυνατότητα για αντεπίθεση. Το κλειστό παιχνίδι μαρτυρά ακόμη περισσότερα χαρακτηριστικά για τον αντίπαλο, όχι όμως με έμμεσο τρόπο. Ένα control freak αγαπάει σίγουρα το κλειστό παιχνίδι. Ένας χαρακτήρας που αγαπάει να κτίζει επίσης αγαπάει το κλειστό παιχνίδι. Μα πάνω από όλα το κλειστό παιχνίδι αγαπάει εκείνος που δεν φοβάται τη σύγκρουση. Σωστά, σε αντίθεση με το ανοικτό παιχνίδι, το κλειστό παιχνίδι αποτελεί μία πιο καθαρή μορφή βίας που συνήθως δεν αναγνωρίζεται. Τι πιο βίαιο όμως από το να εγκλωβίσεις τον αντίπαλο, χρησιμοποιώντας μόνο τη δύναμη του μυαλού σου;
#3 Το οχυρό
Το οχυρό αποτελεί μία λιγότερο γνωστή κίνηση, καθώς χρησιμοποιείται ελάχιστα από επαγγελματίες λόγω της μη αποτελεσματικότητας του. Παρόλα αυτά είναι αρκετά συχνό ανάμεσα στους αρχάριους παίκτες, για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Το οχυρό δεν εκδηλώνεται μόνο λόγο της έλλειψης γνώσεων ενός παίκτη ο οποίος προσπαθεί να προστατεύσει τον βασιλιά του με κάθε κόστος. Αποτελεί μία ηχηρή δήλωση για τον χαρακτήρα του χρήστη του. Αποφεύγει τις συγκρούσεις, προσπαθεί να προετοιμαστεί για τα χειρότερα, χωρίς όμως να βλάψει τον αντίπαλο του.
Ο παίκτης οχυρό, παίζει ουσιαστικά ανεξάρτητα από το τι θα παίξει το άτομο που έχει απέναντι του, ενώ ο μόνος του στόχος είναι να επιβιώσει. Ακόμη και η ισοπαλία για το οχυρό είναι μία μεγάλη επιτυχία. Αν με ρωτούσατε, δεν απολαμβάνω να παίζω καθόλου ενάντια σε οχυρά, καθώς θαυμάζω ιδιαίτερα τις πρώτες 2 κατηγορίες παικτών. Παρόλα αυτά πολλές είναι οι φορές εκείνες που ένα οχυρό κέρδισε τον θαυμασμό μου και μου αποκάλυψε πτυχές της προσωπικότητας του, που δεν φανταζόμουν.
#4 Το μονοπάτι της επιλογής
Θα σας μιλήσω για ακόμη έναν τρόπο για να παίξετε σκάκι. Έναν τρόπο που δεν διάβασα έμαθα όμως και χρησιμοποιώ μονίμων, όταν θέλω να γνωρίσω τον αντίπαλό μου. Θα πρέπει να σας προειδοποιήσω όμως πως αυτός ο τρόπος χρησιμοποιείται εν γνώση μου για να χάσω. Μέσω της ήττας μου δίνεται άλλωστε η μοναδική δυνατότητα να διαβάσω τις κινήσεις που με οδήγησαν εκεί αλλά και το άτομο που με κέρδισε.
Το μονοπάτι της επιλογής σχετίζεται άμεσα με την απώλεια αλλά και το πόσο διατίθεται κάποιος να χάσει. Είτε πρόκειται για μία παρτίδα σκάκι ή ακόμη και για μία πραγματική καθημερινή μάχη. Η φιλοσοφία γύρω από την συγκεκριμένη στρατηγική άλλωστε, είναι πως μία χαμένη μάχη μπορεί να οδηγήσει σε έναν κερδισμένο πόλεμο.
Όσον αφορά για τον τρόπο που παίζεται η στρατηγική αυτή, τα πράγματα είναι πιο απλά από όσο φαντάζεστε. Κάθε κίνηση σας πρέπει να προκαλεί τον αντίπαλο με άμεσο ή έμμεσο τρόπο να λάβει δράση. Κάθε κίνηση σας δεν χρειάζεται να κρύβει απαραίτητα παγίδες και αντίποινα, αν και τις περισσότερες φορές ομολογώ πως οι επιπτώσεις με τις οποίες πρέπει να έρθει αντιμέτωπος ο αντίπαλος κάνουν τη σύγκρουση άκρως διασκεδαστική.
Προσοχή όμως. Όπως ανέφερα και προηγουμένως δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να παίξετε για να κερδίσετε. Ακόμη και αν η νίκη εμφανίζεται ως σίγουρη, θα πρέπει να δώσετε στον αντίπαλό σας κάθε ευκαιρία για να κερδίσει. Αλλιώς η στρατηγική αυτή μόνο άχρηστη είναι.
“If you are not big enough to lose, you are not big enough to win.” ― Walter Reuther
Endgame – Το άδοξο τέλος και η πτώση
Το endgame διαδέχεται το midgame όταν η βασίλισσα και άλλα μεγάλης αξίας κομμάτια φύγουν από τη μέση. Υπάρχει ένα ρητό στο σκάκι που λέει «Παίξε το opening σαν ένα βιβλίο, το midgame όπως ένας μάγος, και το endgame σαν να είσαι μηχανή». Και σε αυτή την περίπτωση, το ρητό αυτό ταιριάζει καλύτερα από ποτέ. Όσοι έχουν καταφέρει να επιβιώσουν έως το τέλος, καλούνται να τιθασεύσουν τα συναισθήματα και τη δημιουργικότητα τους και να αντιμετωπίσουν τον αντίπαλο με ωμή λογική.
Το endgame πάντοτε με μπερδεύει. Κυρίως γιατί οι αντίπαλοι σπάνια αποκαλύπτουν περισσότερα από όσα έχουν ήδη δείξει κατά τη διάρκεια του midgame. Αν κάτι μου έχει μάθει είναι πως όσοι επιβιώνουν έως το endgame μπορούν να διαχειριστούν με μαεστρία τα συναισθήματα τους. Κάτι ακόμη, είναι πως χαρακτηριστικά όπως η υπομονή «μελανιάζουν» από το σφυροκόπημα του αντιπάλου. Μέχρι να σπάσουν, και μέσα σε μία στιγμή να χάσουν, όλη την παρτίδα.
Με λίγα λόγια
Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, μπορεί το σκάκι, όπως η ποίηση και η μουσική, να σας βοηθήσει να διαβάσετε καλύτερα τους ανθρώπους. Αν είχατε και εσείς την τύχη ή την ατυχία να συναντήσετε έναν καθρέπτη, τότε το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να παίξετε μαζί του μία παρτίδα σκάκι.
Διαβάστε επίσης – Αύριο Στη Μάχη Να Με Σκεφτείς: ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα
