Ρεμπώ: Μια Εποχή στην Κόλαση της προδομένης καρδιάς

Για τον Ρεμπώ δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη αρχή από το τέλος. «Ν’ αδράξω την αλήθεια μέσα σε μια ψυχή και σ’ ένα σώμα». Για εμάς η φάση αυτή μπορεί να αποτελεί τις τελευταίες λέξεις μιας ποιητικής παραφροσύνης ή αλλιώς του «Μια εποχή στην κόλαση». Για τον Ρεμπώ, όμως, η τελευταία αράδα του επισήμανε την ελπίδα· την προσπάθεια να παλέψει τους δικούς του δαίμονες που δεν είναι παρά ο εαυτός του. Η ποιητική του συλλογή «Μια εποχή στην κόλαση» (1873) αποτελεί ένα ταξίδι παραισθήσεων. Ένα ταξίδι κατά το οποίο τα έγκατα της απόγνωσης, το μίσος και η πλήρης κενότητα φλερτάρουν με τον θάνατο. Ο άλλοτε ερωτικός Ρεμπώ γίνεται ο κακοποιός Ρεμπώ, ο αμαρτωλός. Και με αυτόν τον τρόπο μας παρασέρνει να γίνουμε μάρτυρες και συνένοχοι μιας προκλητικής και τουλάχιστον οξυδερκής γραφίδας.

Όταν ο Βερλαίν «σημάδεψε» το τέλος

Όποιος αναρωτιέται ήδη σχετικά με το ποιος είναι ο Βερλαίν ας προετοιμαστεί για έναν από τους πιο παθιασμένους και ταυτόχρονα ματαιόδοξους λογοτεχνικούς έρωτες του 19ου αιώνα. Οι φίλοι και αναγνώστες του Ρεμπώ δεν μπορούν παρά να βλέπουν στους πρώιμους στίχους του νεαρού καταραμένου, το νεαρό πρόσωπο του Βερλαίν. Πως όμως οι δύο αυτές κυρίαρχες φυσιογνωμίες του Συμβολισμού και της Ποίησης των Καταραμένων έγιναν ένα; Το 1870 ο Τσάρλς Μπρετάν παροτρύνει τον Ρεμπώ να στείλει τα ποιήματά του στον Βερλαίν. Έρωτας με την πρώτη ανάγνωση. Έρωτας με την πρώτη ψηλάφιση ενός κουβαριού σκέψεων. Η συνάντηση των δύο δεν άργησε να πραγματοποιηθεί.

Έπειτα από περιπέτειες, χωρισμούς και επανενώσεις το οριστικό ρήγμα των νεαρών εραστών ακολούθησε λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούλιο του 1873. Το χρονικό ξεκινάει στις 3 Ιουλίου όπου ένας βίαιος καβγάς μεταξύ τους οδηγεί τον Βερλαίν να εγκαταλείψει τον Ρεμπώ και να επιστρέψει στις Βρυξέλλες. Η ελπίδα του τελευταίου να αποκαταστήσει τη σχέση του με την σύζυγό του φάνηκε, μάλλον, επιθυμία της στιγμής. Πέντε μέρες αργότερα, ο Ρεμπώ τον ακολουθεί. Η ημερομηνία που μάλλον χάραξε την μνήμη και τον ψυχισμό του 19χρονου ποιητή και τροφοδότησε την ολοκλήρωση του «Un saison en enfer» – 10 Ιουλίου. Η απόφαση του Ρεμπώ να εγκαταλείψει τον Βερλαίν και να καταφύγει στο Παρίσι όπλισε το χέρι του δεύτερου. Δύο σφαίρες, δύο χρόνια φυλάκισης και δύο προδομένες καρδιές. Ποιο είναι το τίμημα του έρωτα;

Η οργή γίνεται μελάνι: Μια εποχή στην Κόλαση…

Το γεγονός αυτό ώθησε τον νεαρό Ρεμπώ να ολοκληρώσει και να εκδώσει ο ίδιος την ποιητική του συλλογή. Περί τίνος πρόκειται, όμως; Τα ποιήματα της συλλογής «Μια εποχή στην κόλαση» από το «Αίμα κακό» ως το «Νύχτα κόλασης» εστιάζουν σε σκοτεινές και αλγεινές περιστάσεις. Ο Ρεμπώ απαρνείται την ευτυχία και καταστρέφει κάθε πιθανότητα να κοιτάξει ξανά το φως. Βρίσκει παρηγοριά στο σκοτάδι, το έγκλημα, ενώ αν και άλλοτε άθεος φαίνεται να ασπάζεται την αμαρτία σαν θεό. Την συναισθάνεται και την κατανοεί με τρόπο που μονάχα ένας πραγματικά αμαρτωλός και παράφρων θα μπορούσε να την αγκαλιάσει.

Η θεματική των πεζών αυτών ποιημάτων παραδίδεται στο τρίπτυχο κατάθλιψη, απομόνωση και θρησκεία. Προδομένος από κάθε ανθρώπινο πλάσμα, που έχει ήδη ή πρόκειται να γνωρίσει, επιλέγει ως εταίρα του την απομόνωση. Όλη η απογοήτευση και η αποστροφή για ζωή που ξετυλίγεται μέσα από παραισθήσεις και μεταφορές οδηγεί τον ίδιο να συνδιαλέγεται τελικά με τον διάβολο. Βασιλιάς της φαντασίας, με τις λεξιλογικές του επιλογές (που μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς από μετάφραση σε άλλη) μας παρουσιάζει την κόλαση απτή. Από ένα φανταστικό μέρος η κόλαση εικονοποιείται και εμείς την περπατάμε μαζί με τον Ρεμπώ. Η δυστυχία και το αίσθημα προδοσίας γεμίζει και την δική μας καρδιά. Αξίζει να υποφέρουμε μαζί του;

Γιατί ο Ρεμπώ δεν θα πεθάνει;

Αν επιχειρούσαμε να αναζητήσουμε τον Ρεμπώ μέσα στο τρελό παραλήρημά του θα βρισκόμασταν σε αδιέξοδο. Όλη αυτή η σκοτεινή περιήγηση στα άδυτα μιας άπλαστης νεανικής ψυχής δεν είναι παρά μία εξομολόγηση ή μάλλον πολλές. Ό,τι φαίνεται σαν δήλωση δεν είναι παρά μια ερώτηση. Θέλω να πονάω; Σιχαίνομαι τους άνδρες, τις γυναίκες; Αγαπώ την πτώση, το έγκλημα; Ασπάζομαι την αμαρτία; Φταίω εγώ; Όπως αναφέραμε και στην αρχή, το φαινομενικό τέλος για τον Ρεμπώ δεν είναι παρά μία βάση για να προσπαθήσει ξανά. Ανάμεσα στις κοσμικές διαστάσεις του καλού και του κακού, της αισχρότητας και της ευαισθησίας ο Ρεμπώ βρίσκει και χάνει τον εαυτό του.

Στο έργο του, λοιπόν, δεν ψάχνουμε για αυτόν, αλλά για τις εκδοχές του. Μας αφήνει να τον γνωρίσουμε από όλες τις όψεις και παρά την θρησκευτική/μεταφυσική και φανταστική διάσταση της ποίησής του, αυτό το χαρακτηριστικό την καθιστά αμετάκλητα ανθρώπινη. Τα αισθητά όρια και οι νόμοι για τον Ρεμπώ δεν είναι παρά μία νοητή γραμμή την οποία πέρασε πολύ πριν το αντιληφθεί. Η πτώση του αυτή από τις όποιες προσδοκίες της εποχής του -κοινωνικές, λογοτεχνικές, προσωπικές- αποτελεί έναν από τους λόγους που βίωσε τον θάνατο. Η ικανότητά του, όμως, να μετατρέψει την έκφυλη πραγματικότητα σε μία φαντασιακή κατάσταση όπου ο συναισθηματικός θάνατος και η κενότητα παράγουν υψηλή ποίηση, αποτελεί τον λόγο που για εμάς δεν θα πεθάνει ποτέ.

Σχετικά με την ποιητικό ανθολόγιο:

Μπορείτε να βρείτε την ποιητική συλλογή «Μια εποχή στην κόλαση» του Α. Ρεμπώ στις εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗ σε μετάφραση και επιμέλεια Χρ. Λιοντάκη. Ωστόσο, όσοι διαθέτουν την έκδοση του 1982 σε μετάφραση και πρόλογο του ποιητή Ν. Σπανιά από τις εκδόσεις ΓΝΩΣΗ αξίζει να διαβάσετε προσεχτικά τα εισαγωγικά σημειώματα. Ο πρόλογος του Κάρλ Σαπίρο δεν θα μπορούσε να χαρακτηρίσει με μεγαλύτερη ακρίβεια τον Ρεμπώ, τον αιώνια καταραμένο.

Παρόμοια άρθρα:

• Infants of the Spring: ένα παρηκμασμένο Χάρλεμ
• Γλάρος Ιωνάθαν, ένα βιβλίο του Richard Bach
• Baudelaire: Το παριζιάνικο όνειρο μέσα απ’ τις αράδες του Spleen de Paris
• Bukowski: Είναι τελικά η αγάπη ένας σκύλος από την Κόλαση;

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty-Press // Giving Sight The Project