Αττίκ: Η ζωή και τα έργα του καλλιτέχνη

Ηχογράφηση από τη Τζωρτζίνα Γεωργακοπούλου:

Ο Αττίκ ή Κλέων Τριανταφύλλου (πραγματικό όνομα) ήταν Έλληνας συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής κατά τον 20^ο αιώνα. Μεγάλωσε στην Αίγυπτο όπου σπούδασε μουσική και, μεταβαίνοντας στο Παρίσι, συνέχισε τις σπουδές του πάνω στον ίδιο τομέα. Συνδέθηκε και με τον χώρο του θεάτρου με γνωστή τη δημιουργία της «Μάντρας του Αττίκ».

Η ζωή του συνθέτη έχει χαρακτηριστεί μυθιστορηματική και έχει ελκύσει το ενδιαφέρον πολλών ανθρώπων.

Το Παρίσι

Ο Αττίκ βρίσκεται στο Παρίσι σε ηλικία 22 χρόνων και γράφεται στο Κονσερβατόριο, όπου γίνεται δεκτός από τον Gabriel Fauré. Ξεκινάει σχεδόν αμέσως να εργάζεται ως πιανίστας στα café-concert της πόλης, μελοποιεί ποίηση κι αρχίζει να συνθέτει.

Το καλλιτεχνικό του όνομα προκύπτει στο Παρίσι κατά τα πρώτα του βήματα στον χώρο της μουσικής καθώς το Τριανταφύλλου δεν ήταν εύκολο για την Γαλλία. Έψαχνε κάτι που να θυμίζει Ελλάδα και να μεταφέρεται εύκολα σε λατινικούς χαρακτήρες και επέλεξε το Αττίκ.

Επιστροφή στην Ελλάδα

Mένει στο Παρίσι μέχρι το 1930 και θριαμβεύει στον καλλιτεχνικό χώρο, τόσο μέσω του θεάτρου όσο και της μουσικής. Με την μετακόμισή του στην Αθήνα δημιουργεί την «Μάντρα του Αττίκ» και σημαδεύει με την παρουσία του το ελληνικό ελαφρό τραγούδι στις αρχές του 20^ου αιώνα. Η μάντρα αποτελεί ένα δημιούργημα εμπνευσμένο από όσα είχε δει σε Παρίσι και Γερμανία, παρέχοντας έναν χώρο που απευθυνόταν και σε τάξεις εκτός της ελίτ. Η μάντρα ήταν ένας ανοιχτός χώρος, ένα χωράφι στο οποίο γίνονταν οι παραστάσεις.

Mε το έργο του δεν επηρέασε μόνο τον κόσμο της γενιάς του, αλλά τα έργα του ενέπνευσαν καλλιτέχνες και μετά τον θάνατό του, όπως τον Γιώργο Χριστοδούλου (Ο Αττίκ στο Παρίσι).

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα φέρνει μαζί την γαλλική μόδα, τη γαλλική μελωδία, όταν η Ελλάδα της εποχής είχε κυρίως επιρροές από την γερμανική οπερέτα. Όπως αναφέρει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο Αττίκ έφερε στην Ελλάδα το «γαλλικό καμπαρέ», δηλαδή ένα είδος μουσικό με θεατρόμορφη συγκρότηση, το οποίο παρουσίαζε στην μάντρα.

Ο Αττίκ καθοδήγησε στην Ελλάδα και το αυτοσχέδιο οχτάστιχο. Όσο βρισκόταν στην σκηνή κατά την διάρκεια παραστάσεων ζητούσε από το κοινό λέξεις για ομοιοκαταληξία και δημιουργούσε οχτάστιχα. Αυτή την διαδικασία μιμήθηκαν αργότερα πολλοί καλλιτέχνες στον χώρο του θεάτρου.

Το τέλος

Λίγο πριν τον θάνατό του πρωταγωνιστεί στην ταινία Χειροκροτήματα του Γιώργου Τζαβέλλα. Λίγους μήνες μετά την ταινία αυτοκτονεί, ως αποτέλεσμα της κατάθλιψης που αντιμετώπιζε. Έχοντας ζήσει μία περίεργη ζωή με χαρές, επιτυχίες και πολλές λύπες, αναφέρεται πως «γελούσε στη σκηνή και έκλαιγε στα παρασκήνια». Αφορμή για την αυτοκτονία του υπήρξε η πτώση του πάνω σε έναν Γερμανό στρατιώτη κατά την κατοχή, ο οποίος ως αντίποινα τον τραυμάτισε.

Έργα του Αττίκ

Το Είδα μάτια αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του Αττίκ και την σύνδεση του ελληνικού με το γαλλικό τραγούδι. Μέσω του Είδα μάτια ο Αττίκ αναφέρεται στον έρωτά του με την Μαρίκα Φιλιππίδου. Η σχέση τους δεν άντεξε ωστόσο και έληξε.

Ένα εξίσου γνωστό κομμάτι του Αττίκ είναι το τραγούδι Ζητάτε να σας πω. Είναι ένα από τα τραγούδια που παρουσίασε στην μάντρα και έκανε μεγάλη επιτυχία. Αναφέρεται πως η δεύτερη γυναίκα του, Μαρίκα Φιλιππίδου, επισκέφθηκε την Μάντρα του Αττίκ ένα βράδυ με τον νέο της σύζυγο Σταμάτη Μερκούρη. Ο κόσμος ζήτησε από τον Αττίκ να πει το Είδα μάτια. Ο Αττίκ αποσύρθηκε στο καμαρίνι του και επέστρεψε μετά από δέκα λεπτά έχοντας δημιουργήσει το Ζητάτε να σας πω.

Ιδιαίτερο είναι και το τραγούδι του Παπαρούνα, το οποίο και αφιέρωσε στο παιδί της ψυχής του. Μιλώντας αργότερα σε συνεντεύξεις η ανιψιά του Αττίκ αναφέρει πως το παιδί αυτό ήταν η Λουΐζα Ποζέλλη. Πιο συγκεκριμένα, το τραγούδι χαρακτηρίζει εκδικητικό, γιατί εκείνη την περίοδο η Λουΐζα είχε φύγει από την Μάντρα. Ωστόσο, η Λουΐζα μετάνιωσε που έφυγε και λίγο αργότερα επέστρεψε στην Μάντρα.

Το τραγούδι Μαραμένα τα γιούλια αποτυπώνει την μελαγχολία του Αττίκ. Είναι από τα αισθήματα που αφήνουν τα τραγούδια του συχνά λόγω των καταστάσεων που είχε βιώσει. Έχοντας βιώσει τον χαμό του παιδιού του και της πρώτης του γυναίκας, ο Αττίκ άφηνε λίγη θλίψη στα τραγούδια του.

Ένα ακόμα τραγικό γεγονός στη ζωή του αποτέλεσε ο θάνατος της μητέρας του.

Όντας συντετριμμένος δημιουργεί το Χωρίς εσένα. Παρατηρώντας τα πουλιά που κάθονταν στα καλώδια εμπνεύστηκε το τραγούδι. Φανταζόταν το καλώδιο σαν πεντάγραμμο και τα πουλιά σαν νότες.

Σημαντικά είναι και τα έργα του που αναφέρονται σε διάφορα κοινωνικά ζητήματα, όπως Το χρήμα. Μέσω του τραγουδιών του έθιγε σοβαρά ζητήματα της εποχής. Στο συγκεκριμένο τραγούδι είχε ως στόχο να δηλώσει πως το χρήμα δεν είναι αναγκαίο και όπως είχε πει «ήμουν καλά με τα λεφτά, αλλά και χωρίς αυτά μπορώ να ζήσω». Το τραγούδι έγραψε στην Ρωσία που μόλις είχε γίνει Σοβιετική Ένωση. Εκεί κατά την επανάσταση γνωρίζει και την τελευταία του γυναίκα, Σούρα, η οποία τον συνόδευσε μέχρι τα τελευταία του χρόνια.

Κλείνοντας, ο Αττίκ ήταν ένας καλλιτέχνης με πάθος και έντονα συναισθήματα. Δήλωσε:

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

• Η μυθιστορηματική ζωή του Αττίκ: Η belle epoque, οι έρωτες και η κατάθλιψη
• O Αττίκ και τα υπέροχα γνωστά και άγνωστα τραγούδια του
• Κλέων Τριανταφύλλου ή αλλιώς… Αττίκ
• Αττίκ – Η ζωή και το έργο του – εκπομπή της ΕΡΤ Ιχνηλάτες (YouTube)
• Σαν Μαγεμένοι – «Αναζητώντας τον Αττίκ» του Λάμπρου Λιάβα (04 Ιουνίου 2018) | ΕΡΤ (YouTube)

Παρόμοια άρθρα:

• Τα νέα της Αλεξάνδρας | reclaim
• Ένα βράδυ στους ήχους της βροχής στην Τεχνόπολη
• Άλκηστις Πρωτοψάλτη: 4 δίσκοι που αγαπάμε να ακούμε non stop

Aκολουθήστε μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.