Συμώνη Κατραμάδου: «Στην χώρα μας, δυστυχώς, δεν μαθαίνουμε από την ιστορία μας και επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη.»

Η συγγραφέας Συμώνη Κατραμάδου δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της «Η Βασίλισσα του Αιγαίου» από τις εκδόσεις Ωκεανίδα.

«Η Βασίλισσα του Αιγαίου» πως γεννήθηκε η ιδέα, ο τίτλος, το σύνολο του βιβλίου;

ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ είναι ο τίτλος της γενέτειράς μου Μυτιλήνης, έτσι όμως προσφωνούσαν και την Θέτιδα, την Νηρηίδα που λατρευόταν στα νησιά του Αιγαίου ως θεά. Η ιδέα για το βιβλίο ζυμωνόταν χρόνια στο μυαλό μου όταν ζούσα στο εξωτερικό. Υπήρχε μεγάλη έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τον πολιτισμό της Λέσβου και του Αιγαίου που έλαμψε πολύ πριν την εποχή της κλασσικής Αθήνας. Πολλοί γνώριζαν για την Σαπφώ αλλά τίποτα για την εποχή της. Μέσα από ένα ερωτικό, ιστορικό μυθιστόρημα θέλησα να παρουσιάσω τις πολιτιστικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές πτυχές της εκπληκτικής εποχής που έζησε η μεγάλη μας ποιήτρια αλλά και ο Αλκαίος, ο Αίσωπος, ο Θαλής ο Μιλήσιος, οι σοφοί Σόλων ο Αθηναίος και Πιττακός ο Μυτιληναίος, μια εποχή μεγάλων πολιτιστικών επιτευγμάτων στην περιοχή του Ανατολικού Αιγαίου. Έμπνευσή μου ήταν το βαθυγάλανο του Αιγαίου, η απρόσκοπτη θέα στην μυστηριακή Ανατολή, η γοητεία της Δύσης όπως φαντάζει πορφυρή από τα νησιά μας. Αλλά και η ποίηση της Σαπφούς, ερωτική και προσωπική πολύ πριν το ερωτικό και το προσωπικό γίνουν αποδεκτά στοιχεία της ποίησης.

Γιατί επιλέξατε να τοποθετήσετε την ιστορία σας σε αυτή την εποχή;

Γιατί η αρχαϊκή εποχή είναι εν πολλοίς άγνωστη, αφού οι ανασκαφές είναι λίγες και συχνά αδύνατες σε περιοχές όπως η Λέσβος, όπου η οίκηση χρονολογείται τουλάχιστον 5000 χρόνια. Είναι όμως μια σημαντικότατη εποχή για τον αιολικό και τον ελληνικό γενικότερα πολιτισμό, αφού τότε άνθισε η λυρική ποίηση, με εκπροσώπους όπως η Σαπφώ και ο Αλκαίος. Επίσης είναι μια ενδιαφέρουσα πολιτικά εποχή με την άνοδο των τυράννων και των εμπόρων εις βάρος των βασιλέων και της αριστοκρατικής τάξης. Βρήκα σ’ αυτήν τη εποχή απρόσμενες αναλογίες με το σήμερα, μια εποχή μεγάλης ιδεολογικής, οικονομικής και πολιτικοκοινωνικής κρίσης στην χώρα μας.

Αν έπρεπε να χαρακτηρίζατε την ηρωίδα σας, την Φοίβη με δύο λέξεις ποιες θα ήταν;

Περιπετειώδης και φιλελεύθερη. Αμφότερες ιδιότητες ασυνήθιστες ακόμη και σήμερα που η Ελληνίδα έχει κατακτήσει πολλά στον δημόσιο στίβο όσο και στον ιδιωτικό. Όμως η ζωή είναι μικρή όταν δεν τολμάς, όταν αφήνεις άλλους να σου την ορίζουν.

Πιστεύετε ότι ένα μυθιστόρημα μπορεί να έχει και επιμορφωτικό χαρακτήρα;

Ένα μυθιστόρημα όπως αυτό, που αναφέρεται σε μια εν πολλοίς άγνωστη εποχή και αποτελεί προϊόν 4ετούς έρευνας σε ιστορικές πηγές, αρχαιολογικά δελτία και ανασκαφές, σίγουρα μπορεί να επωμισθεί και αυτόν τον ρόλο. Άλλωστε το ιστορικό μυθιστόρημα που έχει βασιστεί σε έρευνα και μελέτη των πηγών αποτελεί έναν από τους πλέον εύληπτους τρόπους για να μάθουμε την ιστορία και να διδαχθούμε από το παρελθόν.

Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να περάσετε μέσα από το παρόν βιβλίο;

«Άριστος σύμβουλος καιρός». Το απόφθεγμα αυτό αποδίδεται στον σοφό Πιττακό τον Μυτιληναίο που θα συναντήσουμε στην ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ-Το ταξίδι της Αταλάντας. Ο καλύτερος σύμβουλος είναι ο χρόνος, τόσο στις σχέσεις μας όσο και στην εξέλιξη της κοινωνίας. Στην χώρα μας, δυστυχώς, δεν μαθαίνουμε από την ιστορία μας και επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη.

Μία συμβουλή που θα δίνατε σε έναν συγγραφέα που βρίσκεται στα πρώτα του βήματα;

Να τολμήσει. Και να μην βασιστεί σ’ αυτά μόνο που ξέρει ή νομίζει ότι ξέρει. Είτε το μυθιστόρημα είναι ιστορικό είτε όχι, απαιτείται έρευνα, χρόνος, δουλειά.

Εσείς ως αναγνώστρια, τι είδους βιβλία προτιμάτε; Ποια θεματολογία σας ελκύει περισσότερο και ποιο-α συγγραφέα θαυμάζετε;

Επιλέγω βιβλία και συγγραφείς που πιστεύω ότι έχουν κάτι να πουν, ακόμη και υπό την μορφή ερωτήματος και όχι αυτούς που αποσκοπούν μόνον στην ενεργοποίηση του συναισθήματος. Ως παιδί αγάπησα ιδιαίτερα τη «Ζωή εν τάφω» του Μυριβήλη που καθόρισε την στάση μου στην φρίκη του πολέμου, αλλά και τον «Καπετάν Μιχάλη» του Καζαντζάκη για την σημασία του καθήκοντος και της προσωπικής θυσίας. Ως ενήλικα με εντυπωσίασε η Jane Austen για την σχεδόν παντελή έλλειψη περιγραφών και τον οργανικό ρόλο των ελαχίστων που υπάρχουν στην εξέλιξη της ιστορίας, καθώς και για την λογική ανάλυση των θεμάτων της. Αλλά και η «Αντιγόνη» του Jean Anouilh για την σύγχρονη πολιτικο-κοινωνική ανάγνωση στον αρχαίο μύθο. Ένα μυθιστόρημα που δεν μπορώ επίσης να ξεχάσω είναι το «Τοτέμ του Λύκου» του κινέζου Lü Jiamin με την εξαιρετική του ημι-αυτοβιογραφική περιγραφή των συνεπειών της πολιτιστικής επανάστασης του Μάο στην Μογγολία. Στοιχεία όλων αυτών έχουν παρεισφρήσει στο έργο μου. Και βέβαια πολλοί άλλοι έλληνες και ξένοι συγγραφείς που η συνεισφορά τους στην διαμόρφωση του χαρακτήρα και των πεποιθήσεων μου είναι σίγουρα σημαντικές.

Κλείνοντας και αφού σας ευχαριστήσω πολύ για την τιμή που μου κάνατε παραχωρώντας μου αυτή την συνέντευξη θα ήθελα να σας ρωτήσω ποια είναι τα μελλοντικά συγγραφικά σας σχέδια;

Και εγώ σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια και τις εύστοχες παρατηρήσεις σας στην κριτική σας για το μυθιστόρημά μου. Ετοιμάζω την συνέχεια της ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ – Το ταξίδι της Αταλάντας στην Ρωμαϊκή Εποχή. Ο 1ος π.Χ. αιώνας στην Λέσβο και στο Αιγαίο γενικότερα αποτελεί ίσως την πιο σημαντική πολιτισμικά εποχή, μετά τον 7-6ο αι. π.Χ. που περιγράφω στο Ταξίδι της Αταλάντας. Είναι η εποχή του Μιθριδάτη, του Λούκουλλου, του Ιουλίου Καίσαρα, του Πομπήιου, του Κικέρωνα κ.α. όλοι εκ των οποίων ήρθαν ή/και ανέπτυξαν δεσμούς στην Μυτιλήνη! Ο κατακτητής καλλιεργεί θεσμούς και καλλιεργείται πολιτισμικά και από αυτήν την γόνιμη συνεύρεση, με όλες τις εξαιρετικές δυσκολίες που εμπεριέχει, δίνεται μια νέα ώθηση στην οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ζωή του τόπου. Οι αναλογίες με το σήμερα δεν είναι αμελητέες!

Προς το παρόν, όμως, θα ήθελα να προσκαλέσω εσάς και τους αναγνώστες σας στην πολιτιστική εκδήλωση που διοργανώνουμε για την παρουσίαση της ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ – Το ταξίδι της Αταλάντας στο γοητευτικό Μουσείο Μπουζιάνη στην Δάφνη (Γεωργίου Μπουζιάνη 27, μετρό Άγιος Ιωάννης) που θα συνοδευθεί από δεξίωση και ξενάγηση με ελεύθερη είσοδο,   στις 23 Φεβρουαρίου, Σάββατο, 13.00 μ.μ. Θα χαρώ να τα πούμε από κοντά!