Η ζωή του

Ο Nâzım Hikmet Ran, γεννήθηκε στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη 15/1/1902. Και πέθανε στη Μόσχα 3/6/1963 σε ηλικία 61 ετών απο καρδιακή προσβολή. Ήταν Τούρκος ποιητής και δραματουργός. Είναι από τους μεγάλους ξένους ποιητές, που κατέχουν μια ξεχωριστή θέση για τους Έλληνες αναγνώστες. Θεωρείται από τις σημαντικότερες φωνές της τουρκικής λογοτεχνίας τον 20ο αιώνα. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε πενήντα γλώσσες.

Ήταν ένα από τα ινδάλματα της τουρκικής Αριστεράς. Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τουρκίας. Στη χώρα του έγινε δημοφιλής κυρίως μετά τον θάνατό του. Για την τουρκική αριστερά ήταν “ποιητής του λαού και ήρωας της επανάστασης”. Πέρασε πολλά χρόνια στη φυλακή για τις κομμουνιστικές του ιδέες και πέθανε εξόριστος στη Μόσχα. Στο ονομαστό κοιμητήριο της ρωσικής πρωτεύουσας Νοβοντονίτσκι. Το 2009 η κυβέρνηση Ερντογάν του απέδωσε μετά θάνατον και πάλι την τουρκική ιθαγένεια. Η οποία του είχε αφαιρεθεί το 1951. Η επιθυμία του να ταφεί κάτω από ένα πλάτανο σ’ ένα οποιοδήποτε νεκροταφείο της Μικράς Ασίας, δεν έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα.

Παρέμεινε κομμουνιστής έως το τέλος της ζωής του. Ήταν φίλος της ειρήνης. Εχθρός των πολεμοκάπηλων, του εθνικισμού, του ρατσισμού και του φασισμού. Όλη του την τέχνη και τη δημιουργικότητά, την αξιοποίησε για να ανοίξει δρόμους στη μελλοντική μάχη της ανθρωπότητας.

Η οικογένεια του και τα πρώτα του χρόνια

Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια. Ο πατέρας του Hikmet Bey ήταν ανώτερος αξιωματούχος του Σουλτάνου. Υπηρετώντας στο γραφείο Τύπου, του τμήματος του υπουργείου Εξωτερικών της Διοίκησης Θεσσαλονίκης. Υπήρξε για λίγο διάστημα και Πρόξενος στο Αμβούργο. Η μητέρα του Geleele Hanim ήταν ζωγράφος κι εγγονή του γερμανικής καταγωγής οθωμανού στρατάρχη Muhammad Ali πασά. Πέρασε πολλά από τα παιδικά του χρόνια κοντά στον παππού του. Και στις διάφορες περιπλανήσεις του ως ανώτερος κρατικός αξιωματούχος στη Μικρά Ασία, λόγω της διάστασης των γονέων του. Στα 17 του μόλις χρόνια έγραψε “Ένας νόμος, μια θρησκεία, ένα δίκιο: Η δουλειά του εργάτη.”

Ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευση του στην Κωνσταντινούπολη. Κι ύστερα γράφτηκε στη Ναυτική Σχολή Χάλκης, το 1918, κάτω από τη διοίκηση του Κεμάλ Πασά. Ακολούθησε καριέρα αξιωματικού στο πολεμικό ναυτικό. Κι εντάχθηκε στο πλήρωμα του καταδρομικού Χαμηδιέ. Ένα χρόνο αργότερα αρρώστησε σοβαρά. Μεσούσης της Μικρασιατικής Εκστρατείας, απαλλάχθηκε από τα στρατιωτικά του καθήκοντα για λόγους υγείας. Όπως λέγεται αυτό ήταν μια πρόφαση. Καθώς το πιθανότερο ήταν λόγω των πολιτικών αντιλήψεών του, να θέλανε να τον σταματήσουν. Έπειτα διορίστηκε καθηγητής στην Ανατολία, στο γυμνάσιο Bolu, για σύντομο διάστημα (1921). Εκεί στη Μικρά Ασία ήταν με τον φίλο του, Βαλά Νουρετίν. Οι δύο φίλοι και συναγωνιστές συμμετείχαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και αργότερα ταξίδεψαν στην ΕΣΣΔ.

Η πορεία του

Τον Σεπτέμβριο του 1921 εγκατέλειψε την Τουρκία και με πρώτο σταθμό το Μπατούμι της Σοβιετικής Γεωργίας εγκαταστάθηκε τελικά στη Μόσχα. Με σκοπό να μελετήσει από κοντά τα επιτεύγματα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Από το 1922 έως το 1925 σπούδασε οικονομικές και πολιτικές επιστήμες στη Μόσχα. Επηρεάστηκε καλλιτεχνικά από το κίνημα του ρωσικού φουτουρισμού. Το οποίο εκπροσωπούσαν προσωπικότητες, όπως ο ποιητής Vladimir Mayakovsky και ο σκηνοθέτης Vsevolod Meyerhold.

Το 1924, μετά την εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας από τον Kemal Atatürk , επέστρεψε στην πατρίδα του. Όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα της Σμύρνης. Προώθησε συστηματικά τις πολιτικές του απόψεις μέσω του πολύπλευρου συγγραφικού του έργου. Γι’ αυτό αναγκάστηκε να ξαναφύγει κρυφά για την Μόσχα. Έτσι συλλαμβάνετα κι ως αποτέλεσμα, θεωρήθηκε αντικαθεστωτικός. Πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του στη φυλακή.

Τα δύσκολα χρόνια: Εξορία και φυλάκιση

Το 1934 μηνύεται επειδή έκανε δήθεν, προπαγάνδα στους σπουδαστές της Στρατιωτικής Ακαδημίας. Δικάζεται κεκλεισμένων των θυρών, χωρίς συνήγορο και καταδικάζεται. Το 1935 παντρεύεται με την πρώτη του γυναίκα.

Το 1949 διαπρεπείς προσωπικότητες της τέχνης, όπως ο Jean-Paul Sartre και ο Pablo Picasso ζήτησαν την απελευθέρωσή του. Το 1951 η υπόλοιπη ποινή τού χαρίζεται, μετά από 13 χρόνια φυλακής. Δεν μπορούσε να βρεί δουλειά ούτε να εκδώσει βιβλία, επειδή είχε διακόψει τη στρατιωτική του θητεία. Ένα διάταγμα που ουσιαστικά είχε τον ίδιο για στόχο. Έτσι αυτοεξορίζεται τον ίδιο χρόνο. Κι εγκαθίσταται εκ νέου στη Μόσχα. Την ίδια χρονιά του αφαιρείται η τουρκική ιθαγένεια.

Ταξιδεύει σε πολλές χώρες και το 1952 εκλέγεται μέλος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης. Το 1955 ερωτεύεται την Vera Tulyakova, την οποία περνά κατά πολλά χρόνια. Μένουν μαζί και τον Νοέμβριο του 1960 παντρεύονται, αφού ο Nâzım Hikmet ζηλεύει αυτή την νέα παρουσία και θέλει να νιώθει πιο ασφαλής.

Το 1956, λίγο μετά την έναρξη του απελευθερωτικού αγωνα της ΕΟΚΑ στην Κύπρο. Ζήτησε από τους Τουρκοκυπρίους να ζήσουν ειρηνικά με τους Ελληνοκυπρίους. Να υποστηρίξουν τον αγώνα τους για την αποτίναξη της Βρετανικής Κατοχής στο νησί. Το 1962 του δίνεται διαβατήριο Σοβιετικής υπηκοότητας.

Το έργο του

Ο τρόπος γραφής του και τα έργα του

Υπήρξε έξοχος χειριστής της γλώσσας και σπουδαίος λυρικός ποιητής. Εισήγαγε τον ελεύθερο στίχο κι ένα ευρύ φάσμα νέων θεμάτων στην ποίηση. Επηρεάζοντας σημαντικά την τουρκική λογοτεχνία της δεκαετίας του ’30. Στην αρχή έγραφε πατριωτικά ποιήματα, με παραδοσιακό μέτρο. Αλλά στη συνέχεια, όταν γνώρισε στη Μόσχα και τον ρωσικό φουτουρισμό, εγκατέλειψε τις παραδοσιακές ποιητικές φόρμες. Σταδιακά απομακρύνθηκε από τα πλαίσια του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας. Άρχισε να αναζητά νέα μορφή για τα ποιήματά του. Χρησιμοποιώντας εξαιρετικά πληθωρικές ποιητικές εικόνες, σε εντυπωσιακούς και απρόσμενους συσχετισμούς. Αργότερα, πάντως, ο τόνος αυτός μετριάστηκε. Η κριτική τον έχει χαρακτηρίσει ως «ρομαντικό κομουνιστή» και «ρομαντικό επαναστάτη».

Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων διαμονής του στην πρών Σοβιετική Ένωση (1922-1925), η αναζήτηση αυτή έφτασε στο αποκορύφωμά της. Προτίμησε τον ελεύθερο στίχο, ο οποίος ταίριαζε και με την πλούσια φωνολογία της τούρκικης γλώσσας. Επηρεάστηκε κυρίως από τον Vladimir Mayakovsky. Τα έργα του, μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Πολλά από τα ποιήματά του, μελοποιήθηκαν από το γνωστό Τούρκο συνθέτη Zülfü Livaneli. Μελοποιηθηκέ επίσης από τον συνθέτη Μάνο Λοίζο, τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Θάνο Μικρούτσικο.

Εκτός από ποίηση, ο Hikmet έγραψε το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα “Οι Ρομαντικοί”. Που μεταφράστηκε στα Ελληνικά από τον Κώστα Κοτζιά. Επίσης ορισμένα θεατρικά έργα. Το πιο γνωστό από τα οποία έχει τον τίτλο «Άραγε υπήρξε ο Ιβάν Ιβάνοβιτς;» . Μετά τον θάνατό του όλα του έργα, που ήταν προηγουμένως απαγορευμένα από τη λογοκρισία, εκδόθηκαν και γνώρισαν μεγάλη επιτυχία στην Τουρκία.

Η καταξίωση

Η ποίηση του Nâzım Hikmet είναι πρωτοποριακή και αληθινά λαϊκή. Καθώς μέσα απ’ αυτήν προτείνει το δημιουργικό αγώνα του ανθρώπου ενάντια σε κάθε εμπόδιο, σε κάθε θάνατο. Ο Nâzım Hikmet δεν έγραψε ποίηση, έκανε τη ζωή του ποίηση.

Το έργο του Nâzım Hikmet είναι απέραντο σε έκταση και ποικίλια. Θέατρο, πρόζα, άρθρα, κοινωνικοπολιτικές μπροσούρες, δημοσιογραφία. Μα πάνω απ’ όλα και πρώτα απ’ όλα, η ποίηση ή καλύτερα, το τραγούδι. Ένα τραγούδι επικολυρικό, σε μια κατευθείαν ανταπόκριση με τα γεγονότα της εποχής του. Που του χορήγησαν τη δική του, προσωπική συγκινησιακή ύλη. Και που μ’ αυτήν έπλασε τη νέα, απλή, λαϊκή μυθολογία του καιρού του. Στους στίχους του κρύβονται οι λέξεις ελπίδας, που κρυφοκοιτάζουν το μέλλον των ανθρώπων. Το τραγούδι ήταν για τον Nâzım Hikmet, η καταφυγή του, η παρηγοριά του. Tο όπλο του, ο έρωτάς του, ο τρόπος της ελευθερίας του και η μεγαλύτερη, όπως δηλώνει, ευτυχία του. “Πιότερο απ’ τους ανθρώπους, τα τραγούδια τους αγάπησα. Χωρίς ανθρώπους μπόρεσα να ζήσω,όμως ποτέ χωρίς τραγούδια.”

Η διεθνής αναγνώριση

Το ποίημά του Kız Çocuğu, είναι μια έκκληση για την ειρήνη από ένα επτάχρονο κοριτσάκι, δέκα χρόνια μετά το θάνατό του στη Χιροσίμα. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά αντιπολεμικά τραγούδια και το έχουν ερμηνεύσει σπουδαίοι καλλιτέχνες και συγκροτήματα. Στον αγγλόφωνο κόσμο είναι γνωστό με τους τίτλους I Come and Stand At Every Door, I Come and Stand At Your Door και Hiroshima Girl. Την προσαρμογή των στίχων έκανε ο Bob Seger, ενώ η μουσική βασίζεται σε λαϊκό σκοπό της Σκωτίας.

Ο Έλληνας ποιητής Γιάννης Ρίτσος έλεγε για την ποίηση του Nâzım Hikmet. Πως πρόκειται για μία «Ποίηση κοινωνική, βαθειά ανθρώπινη, θαυμαστά απέριττη, ανεξάντλητη πηγή συγκινήσεων. Γεμάτη από το ευγενικό δίδαγμα της ευθύνης του ποιητή μπροστά στην εποχή του και τον κόσμο».

Από τα πιο γνωστά του αποσπασματά

Πολιτικά

• Φίλοι κι ἀδέλφια τῆς ψυχῆς μου. Ἐσεῖς ποὺ πέσατε στὶς φυλακὲς καὶ στὰ νησιὰ τῆς κόλασης. Ποὺ σᾶς κρατᾶν ἁλυσωμένους μὲς στὰ στρατόπεδα συγκέντρωσης. Γιατὶ πολεμᾶτε γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία, τὸ ψωμὶ καὶ τὴ λευτεριὰ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ. Δεχτεῖτε τὴν ἀγάπη καὶ τὸν θαυμασμό μου. Οἱ λαοὶ τῆς Τουρκίας καὶ τῆς Ἑλλάδας ἔχουνε τοὺς ἴδιους θανάσιμα μισητοὺς ἐχθρούς. Τὸν ἀγγλοαμερικάνικο ἰμπεριαλισμὸ καὶ τοὺς ντόπιους λακέδες του. Οἱ λαοὶ τῆς Τουρκίας καὶ τῆς Ἑλλάδας, φιλιωμένοι ὁ ἕνας με τὸν ἄλλο. Μὲ τὴ βοήθεια τῶν φιλειρηνικῶν λαῶν ὅλου τοῦ κόσμου, θὰ τσακίσουνε στὸ τέλος αὐτοὺς τοὺς ἐχθρούς τους. Αὐτὸ τὸ πιστεύω. Ὁ δικός σας ἔνδοξος ἀγώνας εἶναι μία ἀπὸ τὶς πιὸ λαμπρὲς ἀποδείξεις. Ότι θὰ νικήσει ἡ ὑπόθεση τῆς εἰρήνης, τοῦ ψωμιοῦ καὶ τῆς λευτεριᾶς.
• Αν η μισή μου καρδιά βρίσκεται γιατρέ, εδώ πέρα η άλλη μισή στην Κίνα βρίσκεται.
• Είμαι κομμουνιστής. Είμαι αγάπη απ’ την κορυφή ως τα νύχια. Αγάπη θα πει βλέπω, σκέφτομαι, κατανοώ. Αγάπη θα πει το παιδί που γεννιέται, το φώς που πλημμυρίζει.

Ερωτικά

• Η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή, που δεν την αρμενίσαμε ακόμα. Το πιο όμορφο παιδί, δε μεγάλωσε ακόμα. Τις πιο όμορφες μέρες μας, δεν τις ζήσαμε ακόμα. Κι αχ,ό,τι πιο όμορφο θα ‘θελα να σου πω, δεν στο ‘χω πεί ακόμα.
• Πιότερο ἀπ᾿ τοὺς ἀνθρώπους, τὰ τραγούδια τους ἀγάπησα. Χωρὶς ἀνθρώπους μπόρεσα νὰ ζήσω, ὅμως ποτὲ χωρὶς τραγούδια. Μοὔ τυχε ν᾿ ἀπιστήσω κάποτε στὴν πολυαγαπημένη μου, ὅμως ποτέ μου στὸ τραγούδι ποὺ τραγούδησα γι᾿ αὐτήν. Οὔτε ποτὲ καὶ τὰ τραγούδια
  μ᾿ ἀπατήσανε.
• Αν δεν καώ, αν δεν καείς, αν δεν καούμε πώς μπορεί να φωτιστεί η νυχτα;
• Τι όμορφο που ‘ναι να σε συλλογιέμαι. Να γράφω όλο για σένα. Να σε κοιτάζω, πλαγιασμένος έτσι ανάσκελα. Μες στο κελί μου. Μια λέξη που ‘χες πεί την τάδε μέρα. Στο τάδε μέρος, όχι η λέξη η ίδια. Μα αυτός ο τρόπος που είχε, μέσα της να κλείνει όλο τον κόσμο.

  

Παρόμοια άρθρα

• H Έλλη κι ο Ερμής είναι μια ωραία αφορμή για να οργανώσουμε παρέα με τα παιδιά τα ταξίδια που θα έρθουν
• «Το Δώρο» του Στέφανου Ξενάκη από τις εκδόσεις Key Books
• Ο Μικρός Πρίγκιπας, ένας ήρωας της εποχής μας!
• 10 τρόποι να βρεις διαδικτυακά βιβλία στην καραντίνα

Για περισσόερη έμπνευση, ακολουθήστε τη σελίδα μας σε facebook ,instagram και spotify

Giving sight by beasty-press