Σε εκδήλωση τη Δευτέρα 10 Ιουνίου, στον κήπο του Νομισματικού Μουσείου (Ιλίου Μέλαθρον) στην Αθήνα, παρουσιάστηκε το ανθρωπολογικό έργο της Κ. Νάντιας Σερεμετάκη. Ο τίτλος της εκδήλωσης «Ταξιδεύοντας στον κόσμο με ανθρώπους και κείμενα» δεν επελέγη τυχαία. Κι αυτό γιατί η Καθηγήτρια, σήμερα, Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κ. Νάντια Σερεμετάκη, σε όλη της τη ζωή, με το ερευνητικό και συγγραφικό της έργο, το οποίο «την έχει εδραιώσει ως ακαδημαϊκό διεθνούς φήμης και διάκρισης», όπως ανέφεραν στην εκδήλωση οι ξένοι ακαδημαϊκοί, διασχίζει σύνορα και ενώνει κόσμους, αλλά και επιστήμες, με πρωτότυπες ιδέες. Διευρύνει τα όρια της επιστήμης της σε πολλαπλούς άλλους επιστημονικούς κλάδους και περιοχές του κόσμου, φέρνοντάς τους σε καινοτόμο διάλογο.
Με τα βιβλία της –στα ελληνικά κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Πεδίο» τα βιβλία «ΑναΓνωρίζοντας το Καθημερινό», «Διασχίζοντας το Σώμα», «Τελευταία Λέξη στης Ευρώπης τα Άκρα», «Παλιννόστηση αισθήσεων» και «Εισαγωγή στην Πολιτισμική Ανθρωπολογία»– η Σερεμετάκη ανοίγει παράθυρα γνώσης και διαύλους επικοινωνίας. Στην εκδήλωση επισημάνθηκε ο καινοτόμος, πολυσχιδής και σύνθετος φιλοσοφικά και μεθοδολογικά χαρακτήρας του έργου της, αλλά και η ικανότητα που διαθέτει η συγγραφέας να το μεταδίδει με γλαφυρή γλώσσα και ποιητικό τρόπο, που εμπνέει τον σπουδαστή και τον επιστήμονα και μαγεύει τον αναγνώστη. Τονίστηκε επίσης η επιρροή του συγγραφικού της έργου σε διάφορα μέρη του κόσμου και σε διαφορετικές επιστήμες, καθώς και η επιρροή του διδακτικού της έργου, όπου διακρίνεται η συνέπεια μεταξύ θεωρίας και πράξης.
Στη συγκινητική και ατμοσφαιρική βραδιά, με την παρουσία πλήθους συναδέλφων και πρώην σπουδαστών της συγγραφέως, φίλων και αναγνωστών των βιβλίων της, τον λόγο πήραν πρώτοι δύο πρυτάνεις: ο Αθανάσιος Κατσής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και ο Πάνος Χαραλάμπους της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας.
Ο κ. Κατσής αναφέρθηκε στην «εγκυρότητα» αλλά και στη «διεθνοποίηση και εξωστρέφεια» του συγγραφικού της έργου, «το οποίο διδάσκεται σε πλείστα πανεπιστήμια του κόσμου». Όλα αυτά, όπως τόνισε, «συμβάλλουν στο να καταλαμβάνει το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου θέση ισότιμου εταίρου στον παγκόσμιο ακαδημαϊκό διάλογο μεταξύ σημαντικών πανεπιστημίων του κόσμου».
Ο κ. Χαραλάμπους, στο καλλιτεχνικό έργο του οποίου μάλιστα συναντώνται ανθρωπολογικές αναφορές, τόνισε μεταξύ άλλων ότι «εκείνο που τον συνδέει με το έργο της Σερεμετάκη είναι μια υπερβαίνουσα αγροτική βάση, όχι με την έννοια της καταγωγής, αλλά με τα στοιχεία εκείνα που συγκροτούν το νεοελληνικό υποκείμενο».
Ακαδημαϊκοί, ερευνητές και απόφοιτοι σπουδαστές από την Αμερική, την Αυστραλία, την Κίνα, τη Σκωτία, τη Γερμανία, την Πορτογαλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Κύπρο και την Ελλάδα ακούστηκαν στην εκδήλωση, σε βιντεοσκοπημένες ομιλίες, να μιλούν με τα πιο θερμά λόγια για το συγγραφικό, ερευνητικό και διδακτικό έργο της Σερεμετάκη.
Ενδεικτικά αναφέρουμε αποσπάσματα από μερικές μόνο ομιλίες: «Στο “ΑναΓνωρίζοντας το Καθημερινό”, η Σερεμετάκη στρέφει το απαιτητικό εθνογραφικό βλέμμα της σε ένα πολύ δύσκολο πεδίο, αυτό της καθημερινής ζωής – δύσκολο πεδίο γιατί η καθημερινή ζωή είναι ατελής, ακαθόριστη, γεμάτη “ασυνέπειες” και συνεπώς δύσκολο να τη “συλλάβεις”… [Η Σερεμετάκη] συλλαμβάνει, με τρόπο που δεν έχω ξαναδεί, την αοριστία του καθημερινού στην Ελλάδα και κατ’ επέκταση οπουδήποτε αλλού» (Paul Stoller, Καθηγητής Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο West Chester, ΗΠΑ).
«…το έργο της είναι ποιητικό, ιδιαίτερα ανθρώπινο, ανασκάπτει βαθιά τον πολιτισμικό μας πλούτο, και ως ακαδημαϊκός γράφει τόσο με λογοτεχνικό στιλ που σε συνεπαίρνει όσο και με κριτικό αναλυτικό λόγο…» (Marcus Bussey, Καθηγητής Ιστορίας και Μελλοντικής Εκπλήρωσης, Πανεπιστήμιο SunShine Coast, Αυστραλία). «Δύο πράγματα ξεχωρίζω υφολογικά στο έργο της.
Το πρώτο αφορά το σπάνιο είδος μιας ακαδημαϊκής γραφής σε ποιητική χροιά, για να μεταδίδεται γνώση όχι μόνο διανοητική, αλλά να ιστορείται η αίσθηση. Το δεύτερο … είναι τα βιβλία της, μια συγγραφή που μοιάζει με συρραφή δύο βλεμμάτων. Το βλέμμα που αποδημεί και εκείνο που ενδημεί … Με αυτό το ζεύγμα όρασης … η Σερεμετάκη ποτέ δεν επιστρέφει στις ρίζες, αλλά τις προεκτείνει πέραν των προδιαγραφών της» (Kostas Nevrokopis, Δρ Ερευνητικός Εταίρος, Πανεπιστήμιο Γλασκώβης, Σκωτία).
«Το “ΑναΓνωρίζοντας το Καθημερινό” … είναι μια εμπνευσμένη παρέμβαση σε μια μεταβαλλόμενη ευρωπαϊκή και μοντέρνα πολιτική κουλτούρα. Έχει τη δυνατότητα να ξαναμαγεύσει το καθημερινό, τα βασικά πράγματα, το συγκεκριμένο και το ειδικό, με μοναδικούς και σημαντικούς τρόπους. Έχει για άλλη μια φορά επιτύχει … να κάνει μια λαμπρή παρέμβαση στην πολιτισμική θεωρία» (Judith Farquhar, Καθηγήτρια Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο του Σικάγο).
«Τα βιβλία της είναι βαθιά πολιτικά, βιωματικά και νοηματικά … Η βαθιά αφοσίωσή της στην κοινωνική φιλοσοφία και την ανθρωπολογία είναι που κάνει το έργο της τόσο δυνατό σε θέματα καίρια και σε διεπιστημονικά περιβάλλοντα όπως το Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας στη Φραγκφούρτη … Εκεί είναι οι κοινωνικοί φιλόσοφοι Walter Benjamin, Max Horkheimer και Theodor Adorno που εργάστηκαν ως το 1930, εκεί είναι που σήμερα διαβάζουμε τη Σερεμετάκη» (Andreas Streinzer, Δρ Ανθρωπολογίας, Ερευνητικός Εταίρος, Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας Φραγκφούρτης).
Ιδιαίτερα συγκινητικές ήταν οι αναφορές στο διδακτικό έργο της Σερεμετάκη από πρώην φοιτητές της, οι οποίοι σήμερα είτε διδάσκουν σε ξένα πανεπιστήμια είτε βρίσκονται σε μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών. Ενδεικτικά:
«Ήξερε να μετατρέπει με τη βιωμένη γνώση της το κάθε μάθημα από συνήθη διδασκαλία σε μαγική διάλεξη … Κατάφερε να αφυπνίσει το πνεύμα μου και τη δημιουργική μου σκέψη» (Άρτεμις Σκρεπέτη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια σε Πανεπιστήμιο της Γαλλίας).
«Η ερευνητική της δράση και η απήχηση του έργου της παγκοσμίως όχι μόνο με κάνουν να αισθάνομαι περήφανη που υπήρξα μαθήτριά της για τέσσερα χρόνια, αλλά δεν παύουν ποτέ να με εμπνέουν και να μου δίνουν δύναμη να συνεχίσω ως νεαρή αρχαιολόγος να αγωνίζομαι για να απαντήσω στα δικά μου, επιστημονικά ερωτήματα» (Αναστασία Μαλλίρη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς).
«…τι ένιωσα να αλλάζει στον κόσμο μου μέσα από τις διαλέξεις της: ήταν η αίσθηση ότι κάποιος μου φύτεψε σπόρους. Αυτό μάλιστα το συνειδητοποιώ πολύ περισσότερο τώρα, παρά τότε που η “σπορά” ήταν εν εξελίξει…» (Παναγιώτης Τσακαρδάνος, μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών).
«Μετά από τόσα χρόνια βαρετής και άχρωμης εκπαίδευσης κατόρθωσε να ανασύρει στην επιφάνεια μεμιάς αυτά που είχαν θαφτεί μέσα μου – τη φαντασία, την έμπνευση, αλλά και την επιθυμία για γνώση» [βίντεο] (Χριστίνα Πανέρα, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο Ουαλίας).
Η βραδιά έκλεισε με την ίδια τη Νάντια Σερεμετάκη να ευχαριστεί συγκινημένη τους παρόντες και μακρινούς (σε βίντεο) ομιλητές, αλλά και όσους την τίμησαν με την παρουσία τους στην εκδήλωση, την οποία χαρακτήρισε ως «ένα ανθρωπολογικό συμβάν, καθώς έφερε σε επαφή και διάλογο ανθρώπους από διάφορους τόπους και χρόνους, και πρότεινε εναλλακτικά πρότυπα πολιτισμού και παιδείας».
Πολίτης του κόσμου, η Κ. Νάντια Σερεμετάκη γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε μεταξύ Αθήνας και Νότιας Πελοποννήσου (Μεσσηνία-Λακωνία), απ’ όπου κατάγεται. Σπούδασε στη Νέα Υόρκη, όπου έζησε και δίδαξε για πάνω από δύο δεκαετίες. Έλαβε μεταπτυχιακά διπλώματα στην Κοινωνιολογία και Ανθρωπολογία, και το διδακτορικό της στην Ανθρωπολογία. Ταξίδεψε ως ερευνήτρια σε διάφορα μέρη του πλανήτη και έως σήμερα η ζωή της μοιράζεται μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής.
Η διδακτική της πορεία ξεκίνησε νωρίς σε σημαντικά πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης, ήδη από τα μεταπτυχιακά της χρόνια. Δίδαξε Ανθρωπολογία και κατόπιν προσκλήσεως τα μαθήματά της εντάσσονταν σε δύο ή περισσότερα τμήματα ή σχολές· για παράδειγμα, στο New York University στην Ανθρωπολογία και τις Θεατρικές Σπουδές, στο City University στην Ανθρωπολογία, τη Γλωσσολογία και το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, στο Vassar College στις Γυναικείες Σπουδές και την Ανθρωπολογία. Έχει εκδώσει συνολικά 12 βιβλία και έχει δημοσιεύσει αναρίθμητα άρθρα διεθνώς.
Στην Ελλάδα, όπου επέστρεψε για οικογενειακούς λόγους πριν από μια δεκαετία περίπου, διδάσκει ως Καθηγήτρια Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου στην Καλαμάτα, έναν από τους τόπους καταγωγής της
