Λειβαδίτη
Πηγή εικόνας: koutipandoras.gr

Όσο έρχεται προς το τέλος του το 2020, άλλο τόσο πιο δύσκολο γίνεται. Περπατάς στον δρόμο και βλέπεις τον κόσμο αγριεμένο, χωρίς όνειρα και ελπίδα. Κάθε ίχνος ρομαντισμού έχει ξεχαστεί και οι άνθρωποι είναι βυθισμένοι μέσα στην απελπισία. Έπεσε στα χέρια μου πρόσφατα, αν και το είχα ξαναδιαβάσει πολλές φορές, το ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος». Μου θύμισε κάτι που είχα ξεχάσει, ένα πνεύμα αγάπης για την ζωή, το δίκαιο και την ειλικρίνεια. Με αφορμή λοιπόν, τον πόνο της εποχής, νιώθω χρέος να αφιερώσω το συγκεκριμένο άρθρο στον αγαπημένο μου ποιητή, Τάσο Λειβαδίτη.

Βιογραφικό

Λειβαδίτης
Πηγή: poeticanet.gr

Ο Αναστάσιος Παντελεήμων Λειβαδίτης, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922. Προερχόταν από εύπορη οικογένεια καθώς ο πατέρας του ήταν έμπορος υφασμάτων αλλά μετέπειτα αντιμετώπισαν οικονομικά προβλήματα. Το ’43, μπήκε στην Νομική Σχολή των Αθηνών, όπου παρακολούθησε μόνο ένα χρόνο καθώς πήρε μέρος στον επαναστατικό αγώνα της εθνικής αντίστασης. Συγκέντρωνε τρόφιμα μαζί με μια ομάδα της Ε.Π.Ο.Ν στην οποία άνηκε, μέσω εράνων, αντί να είναι με το μέρος των μάχιμων Ε.Λ.Α.Σ. Μετά τα Δεκεμβριανά, ήρθε η σύλληψή του και με την συμφωνία της Βάρκιζας αφέθηκε ελεύθερος. Η αριστερή του στάση έγινε ακόμα πιο ενεργή μετά το συμβάν αυτό.

Την περίοδο του Ιουνίου του 1948, εξορίστηκε στο Μούδρο για ένα χρόνο, όπου έγραφε ποιήματα και έκανε στίχους. Την περίοδο ανάμεσα στην απελευθέρωση του και στον εξορισμό του, παντρεύτηκε την Μαρία Στούπα και απέκτησε την μοναδική του κόρη, Βασιλική Λειβαδίτη.

Το καλοκαίρι του ’49, ο Λειβαδίτης μεταφέρθηκε μαζί με πολλούς άλλους της αριστεράς στην Μακρόνησο.

Το νησί ήταν γνωστό για τους σκληρούς χειμώνες του, που συνοδεύονταν από αρκετά εκτελεστικά αποσπάσματα και βασανισμούς. Αυτά ήταν και τα πρώτα ερεθίσματα για να συνθέσει ο Λειβαδίτης το πρώτο του ποίημα. Του προσφέρθηκε να υπογράψει δήλωση αλλά εκείνος αρνήθηκε. Ως αποτέλεσμα, μεταφέρθηκε στον Άη Στρατή, όπου και τελείωσε το ποίημα «Μάχη στην άκρη της νύχτας» που είχε ήδη αρχίσει στην Μακρόνησο. Σε εκείνο το νησί, έγραψε το «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας» και το «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμο» είχε ήδη αρχίσει να γράφεται.

Λειβαδίτη
Πηγή: poeticanet.gr

Η εξορία του τελείωσε το ’51 αλλά τα έργα του θεωρήθηκαν ανατρεπτικά και πολιτικοποιημένα. Παρόλα αυτά, το 1952, έγινε η πρώτη έκδοση του ποιήματός του Λειβαδίτη «Μάχη στην άκρη της νύχτας». Το ’55, τιμήθηκε από το παγκόσμιο φεστιβάλ νεολαίας της Βαρσοβίας  με το πρώτο βραβείο ποίησης.  Από το ’54 μέχρι και το ’80, δούλευε ως κριτικός ποίησης στην Αυγή κάτω από το ψευδώνυμο Α. Ρόκος. Η γνώση του Λειβαδίτη για την παγκόσμια λογοτεχνία ήταν γνωστή καθώς η γνώσεις των γαλλικών του επέτρεπαν να διαβάζει Ντοστογιέφσκι και Ρίλκε.

Στην Ελλάδα, βραβεύτηκε με πρώτο κρατικό βραβείο ποίησης για την συλλογή του «Εγχειρίδιο ευθανασίας». Ο Λειβαδίτης άφησε την τελευταία του πνοή στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών το 1988. Πολλοί στίχοι του Λειβαδίτη, που έμειναν αδημοσίευτοι, μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης και τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και η συλλογή «Τα χειρόγραφα του Φθινοπώρου» κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του.

Αν θες να λέγεσαι άνθρωπος

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή
ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.

Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις
τα χείλια σου θα ματώσουν απ’ τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες μα ούτε βήμα πίσω.

Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
κάθε χειρονομία σου σαν να γκρεμίζεις την αδικία.

Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται
την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνονται στην νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα
θα γίνουν στάχτη κάτω απ’ τις οβίδες.

Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν’ αφήσεις τη μάνα σου,
την αγαπημένη ή το παιδί σου.

Δε θα διστάσεις.

Θ’ απαρνηθείς την λάμπα σου και το ψωμί σου
θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.

Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις και ούτε θα φοβηθείς.

Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ,
να κοιτάς εν’ άστρο, να ονειρεύεσαι,
είναι όμορφο σκυμμένος πάνω απ’ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
να την ακούς να λέει τα όνειρα της για το μέλλον.

Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ’ άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή
για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι
πάντοτε την άνοιξη, τη μάνα σου και τον κόσμο.

Εσύ και μες απ’ το τετραγωνικό μέτρο του κελιού σου
θα συνεχίζεις το δρόμο σου πάνω στη γη.

Κι όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελιού σου με το δάχτυλο
απ’ τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.

Εσύ, κι ας βλέπεις πως περνάν τα χρόνια σου
και ν’ ασπρίζουν τα μαλλιά σου δε θα γερνάς.

Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
αφού όλο και νέοι αγώνες θ’ αρχίζουμε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.

Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις
ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου
θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία,
τ’ αρχικά του ονόματός σου και μια λέξη: Ειρήνη
σα να ‘γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.

Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκερο το μέλλον.

Να μπορείς, απάνω απ’ την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων
που τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Θυμάμαι την πρώτη φορά που διάβασα το ποίημα και ανατρίχιασα. Θυμάμαι την αμφιβολία που με γέμισε για τις αποφάσεις που παίρνω και τα πιστεύω μου. Θυμάμαι την στιγμή που συνειδητοποίησα πως όσα είχε γράψει δεν αναφέρονται στο παρελθόν αλλά είναι ένα μικρό παράθυρο για την ψυχή του ανθρώπου.

Ίσως λοιπόν, οι εποχές που ζούμε αντί να μας γονατίζουν, να πρέπει να μας ανυψώνουν. Να μας βγάζουν τον καλύτερό μας εαυτό και να δίνουμε τα πάντα σαν να μην υπάρχει αύριο. ίσως το ποίημα απευθύνεται στον μοντέρνο άνθρωπο. Αν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι, ίσως απλά πρέπει να κάνουμε μια παύση και να σκεφτούμε.


Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
  • https://www.poeticanet.gr
  • https://www.lifo.gr

Παρόμοια άρθρα:

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty-Press // Giving Sight The Project 

2 COMMENTS

  1. … [Trackback]

    […] There you will find 20700 additional Info to that Topic: beasty.gr/leivaditis-an-thes-na-legesai-anthropos-poihma-gia-ton-sygxrono-anthrwpo/ […]

Comments are closed.