Κάτσε να σου πω μια μαντινάδα…

Δεν νομίζω πως υπάρχει Έλληνας που να μην έχει ακούσει Κρητική μαντινάδα στην ζωή του. Μπορεί να μην έχει ταξιδέψει στην Κρήτη, αλλά σίγουρα έχει παρευρεθεί σε κάποια Κρητική ταβέρνα ή επίσκεψη σε κάποιο σπίτι όπου κάποιος Κρητικός αρχίζει τις μαντινάδες. Σε κάθε καφενείο εδώ στο Ηράκλειο, και όχι μόνο στα χωριά, ακούει κανείς συχνά πάνω στο κέφι να λέγονται μαντινάδες. Όσο απίστευτο και αν φαίνεται, η ιστορία της μαντινάδας πάει πίσω αρκετά χρόνια και χαρακτηρίζει το νησί.

Η «μαντινάδα» είναι μια σύνθεση δεκαπεντασύλλαβων λέξεων με ομοιοκαταληξία. Είναι είδος αυθόρμητης έκφρασης συναισθημάτων και θεωρείται λαϊκό άσμα. Κατατάσσεται στην κατηγορία νησιώτικου τραγουδιού καθώς πολλά μέρη της Ελλάδας εκφράζονται με αυτόν τον τρόπο. Η Κρήτη όμως, παραμένει η βασίλισσα των μαντινάδων. Σε βαφτίσια, γάμους, εκδηλώσεις και πανηγύρια είναι σίγουρο πως θα ακούσει κανείς μαντινάδες χαράς.

Ιστορική αναδρομή

Πολλοί ιστορικοί λένε πως οι μαντινάδες, εφευρέθηκαν από τους Κρήτες των 15ο αιώνα, όταν ήταν υπό την Ενετική κατοχή. Λένε πως η λέξη «μαντινάδα» προέρχεται από την Ιταλική λέξη «mantinatta», ωστόσο, γνωρίζουμε πως το είδος τραγουδιού προέρχεται από τα αρχαία χρόνια. Ο Κρητικός μάντης Επιμενίδης (6ος αιώνας π.Χ.), ήταν γνωστός για τους ποιητικούς του χρησμούς με ομοιοκαταληξίες. Επίσης ο μάντης Ιοφών από την Κνωσσό που προφήτευε στο μαντείο του Αμφιάραου στον Ωρωπό, ήταν γνωστός για τις προφητείες με στίχους.

Μαντινάδες και καντάδες

Συχνά, είναι συνδεδεμένες με τις καντάδες όπου και εκεί υπάρχουν αναφορές από τα αρχαία χρόνια. Από τα αρχαία χρόνια, ήταν συνηθισμένο οι παρέες των αντρών να πηγαίνουν εύθυμα κάτω από τα παραθύρια των αγαπημένων τους και να τραγουδούν. Επίσης, τα «Καταλόγια» που είναι βυζαντινά τραγούδια, παραπέμπουν με το ύφος τους στις μαντινάδες.

Αν ρωτήσεις κάποιον ντόπιο, θα σου πει πως η μαντινάδα είναι ο τρόπος να εκφράσεις όλα σου τα συναισθήματα. Θυμός, αγάπη, έρωτας, ζήλια, υπερηφάνεια. Είναι η κραυγή της ψυχής του ανθρώπου που ξεχύνεται αυτοσχέδια. Υπάρχουν μαντινάδες για κάθε μονοπάτι και στιγμιότυπο της ζωής. Με Κρητική διάλεκτο και λέξεις του τόπου, κρύβουν μέσα τους χρόνια παραδόσεων και τέχνης.

«Μαντινάδα είναι η κραυγή που αφήνει μια ψυχή αρρενωπή αλλά εξαιρετικά ευαίσθητη: η Κρητική ψυχή!» – Νίκος Καζατζάκης

Είτε με την συνοδεία λύρας σε κάποιο πανηγύρι, είτε μεταξύ φίλων, η μαντινάδα συνεχίζει να αποτελεί ένα μοναδικό είδος έκφρασης συναισθημάτων με οξυδέρκεια και ρυθμό. Η Κρήτη έχει μείνει η βασίλισσα όπως προείπα, καθώς σε πολλά μέρη της Ελλάδας είναι πια δυσεύρετες.

Ως είδος έκφρασης υπό εξαφάνιση λοιπόν, την επόμενη φορά που βρεθείτε δίπλα σε κάποιον Κρητικό, πείτε του να σας πει μια μαντινάδα και προσπαθήστε να απαντήσετε με μία. Ίσως βρείτε πως έχετε έφεση στις μαντινάδες και να γίνετε κομμάτι του πολιτισμού που προσπαθεί να τις διατηρήσει ζωντανές!

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

• www.creteplus.gr
• www.explorecrete.com

Παρόμοια άρθρα:

• Ασκομαντούρα: η πνοή του Διονύσου
• Γιατί η μουσική επιδρά στην ψυχική μας υγεία;
• Αφιέρωμα: Νίκος Ξυλούρης

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty Press // Giving Sight The Project