Δεν έχω βιώσει ποτέ στη ζωή μου εξαθλίωση. Να στερούμαι βασικών δικαιωμάτων ή ελευθεριών για κάτι τετριμμένο, όπως η όψη μου, και σίγουρα δεν θα καταλάβω ποτέ πως νιώθει ένα άτομο που το ζει. Μπορώ όμως να καταλάβω για ποιο λόγο επαναστατεί και πράττει με όποιο τρόπο εκφράζεται καλύτερα. Κάποιοι άνθρωποι χρησιμοποίησαν το ταλέντο τους στη μουσική και έγραψαν τραγούδια-ύμνους. Kατάλαβα το εξής: Μια ψυχή που ξεπετάγεται από την ασφάλεια του σώματος και τρυπώνει σε στίχους και νότες, είναι αρκετή για να γίνει ύμνος μιας επανάστασης.
Billie Holiday – Strange Fruit
Το συγκλονιστικό αυτό κομμάτι είναι το μελοποιημένο ποίημα του Abel Meeropol (γνωστός και ως Lewis Allan) όπου μιλά για το λιντσάρισμα και κρέμασμα δύο Αφροαμερικανών, των Thomas Shipp και Abram Smith, που απαθανατίστηκαν από τον φακό του Lawrence Beitler. Οι στίχοι, σε μια προσπάθεια να εκφράσουν τη φρίκη του Meeropol, αποτελούν περισσότερο ιστορία τρόμου παρά απλή εξωτερίκευση σκέψεων. Όχι γιατί είναι βίαιοι ούτε γιατί προσβάλλουν κάποιον κώδικα ευγενείας. Είναι η εικόνα δύο νεκρών σωμάτων που κρέμονται από ένα δέντρο και κινούνται ρυθμικά από ένα απαλό αεράκι σε ένα παραδεισένιο τοπίο. Το ποίημα περιγράφει με εκκωφαντικό τρόπο τη φρικαλεότητα της εποχής και έγινε ύμνος του αντι-λυντσαριστικού κινήματος. Από τις 3 τετράστιχες στροφές, μια φράση έχει μείνει χαραγμένη στο μυαλό μου:
Scent of magnolias, sweet and fresh
Then the sudden smell of burning flesh
Υπάρχουν πολλές εκδοχές για το πως έφτασε στα χέρια της Billie Holiday, όμως δεν νομίζω πως έχει αρκετή σημασία διότι όταν ξεκινούσε να τραγουδά ήταν σαν να σταματούσε ο χρόνος. Ο δυναμισμός των στίχων σε συνδυασμό με μια φωνή με τόσο ωμό συναίσθημα, ήταν και ο λόγος που αυτό το κομμάτι καθήλωνε τους πάντες. Η Holiday κρατούσε πάντα το Strange Fruit για το κλείσιμο της παράστασής της όπου επικρατούσε σιωπή, τα φώτα έσβηναν ενώ ένας προβολέας έμενε να την φωτίζει στη σκηνή. Εκείνη συνήθιζε να το τραγουδά με κλειστά μάτια και τα χέρια σε στάση προσευχής. Γιατί στην βάση του αυτό ήταν. Μια ικεσία για ένα καλύτερο αύριο και με την ελπίδα πως δεν θα υπάρξουν άλλα θύματα.
Nina Simone – Mississippi Goddam
Το όνομα αυτής της μελωδίας είναι Mississippi Goddam και εννοώ κάθε λέξη!
H μεγαλειώδης Nina Simone ήταν γνωστή για την ισχυρογνωμοσύνη της. Έβλεπε την αδικία γύρω της και έκανε αυτό που ήξερε καλύτερα, να γράφει μουσική για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά της. Όταν δολοφονήθηκαν οι Emmett Till και Medgar Evers στο Μισισιπή και βομβαρδίστηκε η εκκλησία των Βαπτιστών στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα σκοτώνοντας 4 παιδιά, η Simone έγραψε το Mississippi Goddam που έγινε ο ύμνος του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων. Παρότι έχει μια εύθυμη μελωδία, το κομμάτι μιλά για φρικιαστικές εικόνες που αποτελούσαν καθημερινότητα στην Αμερική του ’60.
Hound dogs on my trail
School children sitting in jail
Black cat cross my path
I think every day’s gonna be my last.
Λέει πως αυτό είναι ένα τραγούδι για μια παράσταση που δεν έχει γραφτεί ακόμα. Όμως τα γεγονότα ισχύουν. Ο κόσμος γνωρίζει και σιωπά, η ισότητα είναι μια έννοια που δεν υφίσταται, ψέματα επαναλαμβάνονται σε μια προσπάθεια να ξεχαστεί η αλήθεια και όλα γίνονται για την διασκέδαση του κοινού. Και το κοινό διασκεδάζει μέχρι να συνειδητοποιήσει τι λένε οι στίχοι και τότε προσπαθεί να την κάνει να σωπάσει. Η Simone, όμως, συνέχιζε να τραγουδά και να ζητά την ισότητα που δικαιούται η αδερφή, ο αδερφός, οι άνθρωποί της και αυτή. Στο κρεσέντο του κωμικοτραγικού τραγουδιού της, και αν με ρωτάτε αυτή είναι και η μαγεία του, ο θυμός που βράζει μέσα της είναι αυτό που σοκάρει. Μα ακόμα και αν δεν το ακούσετε για τον σκοπό που γράφτηκε, ακόμα και αν η πολιτική της εποχής φαντάζει παλαιολιθική, είναι αδύνατο να μην σας συνεπάρει ο δυναμισμός μιας φωνής που κραυγάζει για δικαιοσύνη.
Sam Cooke – A Change Is Gonna Come
Ο Sam Cooke ήταν ένας καλλιτέχνης που του αρκούσε να γράφει μουσική για την νεανική αγάπη. Δεν εμπλεκόταν σε πολιτικά δρώμενα ή κινήματα, μα οι συγκυρίες βοήθησαν στο να γραφτεί το ομορφότερο και πιο συγκινητικό τραγούδι της εποχής εκείνης. Σε αντίθεση με άλλους καλλιτέχνες, έγραψε αυτό το κομμάτι για να μιλήσει για την ελπίδα που έτρεφε για αλλαγή. Εμπνεόταν και συνάμα απογοητευόταν από τον ρατσισμό που βίωνε και έβλεπε γύρω του, όμως ήλπιζε σε μια ίση Αμερική. Στους στίχους του κάνει νύξη για τους νόμους του Jim Crow, τον φυλετικό διαχωρισμό και τα άτομα που δεν στήριξαν τις προσπάθειες για αλλαγή. Το ελπιδοφόρο του μήνυμα ήταν αυτό που έκανε το A Change is gonna come τόσο σπουδαία προσθήκη στο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων. Ωστόσο ο ίδιος ο Cooke πίστευε πως ήταν πολύ δυσοίωνο, για αυτό και δεν το ξανατραγούδησε ποτέ ζωντανά.
Στα τρία λεπτά του κομματιού διακρίνουμε τρία βασικά όργανα. Η σπουδαία μελωδία των βιολιών, το τύμπανο σε ρόλο στυλοβάτη και η μελαγχολική ύπαρξη του κόρνου εναρμονίστηκαν πλήρως με την δυναμική φωνή του Cooke. Δεν ήταν τυχαία αυτή η σύνθεση, καθότι είχε σκοπό να κάνει μια επίκληση στο συναίσθημα του ακροατή. Να μορφώσει και να εξωτερικεύσει σκέψεις και αισθήματα. Διότι είχε δίκιο πως πέρασε πράγματι πολύς καιρός, μα η αλλαγή θα έρθει.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
Με αφορμή τον Μήνα Μαύρης Ιστορίας:
- 13th: ένα ντοκιμαντέρ για τη ρατσιστική διαδρομή της Αμερικής
- Εξυμνώντας 10 άντρες της μαύρης μουσικής
- Εξυμνώντας 10 γυναίκες της μαύρης μουσικής
- Blaxploitation: η αναπαράσταση των Αφροαμερικανών στη μεγάλη οθόνη
- Infants of the Spring: ένα παρηκμασμένο Χάρλεμ
- Soul Cuisine: Η κουζίνα της ψυχής μας
- Ο θεσμός του Black History Month και το σινεμά του Spike Lee
- “Murder in Mississippi”: ο αιχμηρός ρεαλισμός του Rockwell
- Ο Μύθος των Πολιτικών Δικαιωμάτων στο The Help
- Fences: Όταν το παρελθόν θέτει εμπόδια στην εξέλιξη του παρόντος
- Αφροαμερικανοί καλλιτέχνες που αξίζει να σημειωθούν
- Judas and the Black Messiah: Οι δύο όψεις της επανάστασης
Ακολουθήστε μας στις σελίδες μας Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.
Giving Sight by Beasty Press // Giving Sight The Project
