Ηχογράφηση για το Ο αφρός των ημερών, Μπορίς Βιάν από τη Ναταλία Σφήκα:
Στον αντίποδα -θα έλεγα- του Θα φτύσω στους τάφους σας βρίσκεται Ο αφρός των ημερών (1947). Δύο από τα πιο επιτυχημένα έργα του Μπορίς Βιάν, με το δεύτερο να εκδίδεται ένα χρόνο μετά την επιτυχία του, σκανδαλώδους, πρώτου. Η μουσική πλευρά του συγγραφέα τους ξεχειλίζει σε έναν αφρώδη κόσμο, έναν κόσμο διαφορετικό από αυτόν που είχαμε γνωρίσει πρωτύτερα.
Από τον πρόλογο κιόλας του συγγραφέα, γίνονται γνωστά ορισμένα πράγματα για να κατανοήσει κανείς το έργο:
Δύο πράγματα υπάρχουν μόνο: ο έρωτας, κάθε λογής, με όμορφες κοπέλες και η μουσική της Νέας Ορλεάνης ή του Ντιουκ Έλινγκτον.
[…]
Η υλική της πραγματοποίηση αποτελείται ουσιαστικά από μια πλάγια προβολή της πραγματικότητας πάνω σ’ ένα παραμορφωμένο επίπεδο αναφοράς με ακανόνιστους κυματισμούς.
Στους κόλπους του μαγικού ρεαλισμού ο Βιάν συνθέτει, στην κυριολεξία, ένα μουσικό σύμπαν. Υπάρχουν σε όλο το έργο φανταστικά στοιχεία, τα οποία όμως οι χαρακτήρες αντιλαμβάνονται ως μέρος της πραγματικότητας. Βγαλμένο από έναν ονειρικό κόσμο, δεν στέκεται μόνο εκεί. Είναι ένα πολυδιάστατο έργο που αφορά την πολυχρωμία της ίδιας της ζωής.
Ενορχήστρωση
Οι πρωταγωνιστές ζουν στην πόλη τους, ένα μέρος όπου μπορεί κανείς να έχει για συγκάτοικο ένα ποντίκι, να μαγειρεύει το χέλι που ψάρεψε στο νιπτήρα του και κυρίως, να ταξιδεύει μέσα σε σύννεφα. Όταν ο Κόλιν επέλεξε την «Χλόη» του Ντιουκ Έλινγκτον για να μάθει τα βασικά βήματα του μπιγκλεμόυ από τον σεφ του, δεν ήξερε πως σύντομα θα γνώριζε και την ίδια. Στα γενέθλια ενός Κανίς -το οποίο έλειπε γιατί του έκαναν έκπληξη οι φίλοι του με κάτι κόκκαλα- δημιουργείται η βασική παρέα του μυθιστορήματος.
Ο Κόλιν είναι ένας πλούσιος νεαρός που βλέποντας το ευτυχισμένο ζευγάρι και φίλους του, Τσικ και Αλίζ, ανυπομονεί να γνωρίσει τον έρωτα της ζωής του. Η ευαίσθητη Χλόη μπαίνει στη ζωή του, ερωτεύονται και αρκετά σύντομα παντρεύονται. Στο ταξίδι του μέλιτος, η Χλόη αρρωσταίνει. Ένα νούφαρο μεγαλώνει στον δεξιό της πνεύμονα. Στην προσπάθειά του να σώσει την αγαπημένη του, ο Κόλιν, δίνει μέχρι και το τελευταίο του ντουμπλεζόνι σε διαφόρων ειδών λουλούδια. Έτσι, αναγκάζεται να κάνει κάτι που δεν έχει ξανά κάνει, να δουλέψει. Χαρίζει στην Χλόη ολόκληρους κήπους μέχρι να τη δει να ανακάμπτει. Ακόμη όμως και σε ένα παραμυθένιο Παρίσι (εκεί μοιάζει να διαδραματίζεται η ιστορία) δεν είναι ποτέ όλα ρόδινα.
Θανατοσφεντόνες
Η χαριτωμένη ιστορία καταλήγει σε μια γλυκόπικρη αίσθηση, ίδια με αυτή που θα σου άφηνε ένα αγκαθάκι σκαντζόχοιρου στο θεσπέσιο πιάτο σου από βοδινή ουρά και αντζούγιες. Ο φίλος του Τσικ, έχει παρασυρθεί πια από το πάθος του για τον Ζαλ-Σολ Παρτρ και ψάχνει μανιωδώς χειρόγραφα, μέχρι και αντικείμενα που έχει αγγίξει. Η αγαπημένη του, Αλίζ, μην μπορώντας να τον βλέπει να υποφέρει από την εξάρτησή του, παίρνει την κατάσταση στα χέρια της.
Η έκθεση στα λουλούδια ως προτεινόμενη θεραπεία, τρομάζει μόνο για λίγο το νούφαρο. Η Χλόη έχει εισπνεύσει τόσες πολλές ποσότητες λουλουδιών, μα το νούφαρο έχει μεγαλώσει αρκετά, ώστε να μαραίνονται σχεδόν αμέσως. Η προσπάθεια της να κρατηθεί από τη ζωή είναι σπαραχτική. Η αναγκαία παρουσία των λουλουδιών στον χώρο μοιάζει με μια προσωρινή ευτυχία, που στον πραγματικό μας κόσμο θα θύμιζε μια ανώφελη προσπάθεια να δούμε το ποτήρι μισογεμάτο.
Ο Κόλιν παρά την εξάντλησή του, δεν παραιτείται ποτέ. Το πιανοκοκτέιλ πωλείται, το σπίτι όλο και μικραίνει. Στο δωμάτιο όπου βρίσκεται η Χλόη μπαίνει μόνο μια αχτίδα ήλιου, η οποία δεν είναι αρκετή. Ο καλλιεργημένος σεφ του Κόλιν, Νικολά, φαίνεται να γερνάει όσο εξακολουθεί να βρίσκεται στο σπίτι γύρω από τη Χλόη. Τα χρήματα τελειώνουν, ο Κόλιν καταρρέει. Η κηδεία της Χλόης πραγματοποιείται στο νεκροταφείο των απόρων.
Οι εξελίξεις από εκεί που έμοιαζαν με έναν ήχο σαν φιλί πάνω σε γυμνό ώμο, σου ξεριζώνουν την καρδιά με καρδιοβγάλτες.
Ο Βιάν πλέκει ένα εγκώμιο στη μουσική της τζαζ, όταν το ζευγάρι παρά τα δεινά του, καταφέρνει να βρει γαλήνη σε αυτή. Παίζει με τις λέξεις και κάνει αναγραμματισμούς σε γνωστά ονόματα φιλοσόφων. Ο Ζαν-Σολ Παρτρ με την Δούκισσα ντε Μποβιάρ κάνουν την εμφάνισή τους. Ο λόγος βέβαια που εμφανίζονται εξυπηρετούν την σάτιρα του συγγραφέα και επιβεβαιώνουν τη ματαιότητα που περιβάλλει το έργο. Ο τρόπος που παρουσιάζονται οι Κληρικοί κατά τη διάρκεια τόσο του γάμου, όσο και της κηδείας είναι κωμικοτραγικός. Στα πλαίσια του μαγικού ρεαλισμού, ο συγγραφέας προβάλλει το πραγματικό ήθος των θεσμών, όπως ακόμη και των κατασταλτικών μηχανισμών του κράτους.
Ένα ποιητικό μυθιστόρημα που σατιρίζει ακόμη και τη μη-δημιουργική εργασία, ξεδιπλώνεται επιδέξια όχι μόνο μπροστά στον αναγνώστη, αλλά και στους ήρωες. Ο ψυχισμός τους είναι υπεύθυνος για την ισορροπία του κόσμου. Η γλώσσα χάνει το νόημά της και ξαναβρίσκει την ουσία της.
Στο σύμπαν όπου τα δωμάτια στρογγυλεύουν κι αλλάζουν σύμφωνα με τις μελωδίες γνωρίζεις ξανά τον Μπορίς Βιάν, γνωρίζεις τον έρωτα και τον κόσμο από την αρχή. Από στιγμή σε στιγμή, μπορεί να ‘σαι ποντικός και να χώνεις το κεφάλι σου στο στόμα μιας γάτας παρακαλώντας για θάνατο. Γι’ αυτό οφείλεις να ρουφήξεις μέχρι και την τελευταία γουλιά αυτού του χρυσού, παχύρρευστου και συνάμα ανάλαφρου κόσμου.
Μαγικός ρεαλισμός:
- Οι Δύστυχες Πουτάνες της Ζωής μου: Το λυρικό όνειρο του Μάρκες
- Το Σπίτι των Πνευμάτων: ένας λαβύρινθος ιστορίας και μνήμης
- The Shape Of Water: Όταν τα μάτια αποκτούν φωνή
Παρόμοια άρθρα:
Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.
