Τον γύρο του κόσμου κάνει τις τελευταίες μέρες η απόφαση του Τουρκικού Συμβουλίου Επικρατείας και του προέδρου της χώρας, που προβλέπει την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Η απόφαση μετατροπής του μνημείου επικυρώθηκε ακυρώνοντας τον ήδη υπάρχοντα νόμο του Κεμάλ Ατατούρκ που τέθηκε σε ισχύ το 1934 και αναγνωρίζει το κτίριο ως μνημείο, αποδεσμεύοντάς το από οποιαδήποτε θρησκευτική χρήση. Καθ’ αυτόν τον τρόπο το καθεστώς Ερντογάν θέλει να υπονομεύσει το κοσμικό παρελθόν της χώρας, κλείνοντας το παράθυρο προόδου που είχε ανοίξει ο Κεμάλ Ατατούρκ.

Διεθνή Δίκτυα

Τα διεθνή ειδησιογραφικά δίκτυα καταγράφουν την παγκόσμια δυσαρέσκεια. Πολλοί ηγέτες κρατών δηλώνουν τον αποτροπιασμό τους και καταδικάζουν την απόφαση της Τουρκίας, εκφράζοντας φόβους για αλλοίωση του οικουμενικού χαρακτήρα του μνημείου. Η στάση της γειτονικής χώρας υπονομεύει τις κυοφορούμενες προσπάθειες διαλόγου και ταυτόχρονα αποτελεί τροχοπέδη στις επιμέρους διπλωματικές σχέσεις της χώρας με θεσμούς όπως η Unesco και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Έντονη υπήρξε και η απάντηση των εκπροσώπων των Ορθόδοξων Εκκλησιών. Σύμφωνα με όσα δήλωσαν, πρόκειται για μία απαράδεκτη πράξη που έχει ως στόχο να προκαλέσει τις δυσάρεστες μνήμες των Χριστιανών. Μία τέτοια πρωτοβουλία, ναρκωθετεί την αρμονική συνύπαρξη μεταξύ των θρησκειών, καθώς τροφοδοτεί τον φανατισμό και την μισαλλοδοξία στους πιστούς. Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε και η παρέμβαση του Πάπα Φραγκίσκου. Ο ίδιος, απευθυνόμενος στους πιστούς στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, εξέφρασε την θλίψη του για την μετατροπή του ναού σε τέμενος, χωρίς ωστόσο να δώσει ιδιαίτερη έκταση στο θέμα, φοβούμενος για την μοίρα της Καθολικής κοινότητας της Πόλης.

Η απόφαση

Η απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας προξένησε αισθήματα εθνικής υπερηφάνειας και δικαίωσης στους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης. Οι τελευταίοι συγκεντρώθηκαν και πανηγύριζαν έξω από την Αγιά Σοφιά, δοξάζοντας τον Αλλάχ. Ακολούθησε διάγγελμα του Τούρκου προέδρου, ο οποίος απευθυνόμενος στον λαό του, δρομολόγησε την μεγάλη προσευχή για την Παρασκευή 24 Ιουλίου. Χαρακτηριστικά δήλωσε πως η μετατροπή του μνημείου σε τζαμί είναι αποκλειστικό δικαίωμα της Τουρκίας και αντανακλά τα κυριαρχικά της συμφέροντα, εφόσον η Αγιά Σοφιά αποτελεί το μεγαλύτερο λάβαρο της Οθωμανικής κατάκτησης.

Σύμφωνα με πηγές, μία από της αλλαγές που θα δεχτεί το κτίριο είναι η κάλυψη των ψηφιδωτών με κουρτίνες και ειδικό φωτισμό. Όσα ψηφιδωτά βρίσκονται προσανατολισμένα προς την Μέκκα θα καλυφθούν με κουρτίνες, προκειμένου να μην είναι ορατά από τους προσκυνητές κατά την διάρκεια της πνευματικής τους άσκησης και τα υπόλοιπα θα επισκιαστούν από ειδικό φωτισμό. Άλλωστε η ισλαμική θρησκεία είναι κατά κανόνα ανεικονική καθώς θεωρεί ανίερη την απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος. Πολλοί επιστήμονες εναντιώνονται στην απόφαση κάλυψης των ψηφιδωτών, γιατί πιστεύουν πως μία τέτοια παρέμβαση θα μπορούσε να αποβεί άμεσα καταστροφική για τα έργα τέχνης, λόγω της μηδαμινής έκθεσής τους στο φυσικό φως. Η Τουρκική πλευρά ωστόσο δήλωσε πως τα ψηφιδωτά θα διατηρηθούν άθικτα, χωρίς να υποστούν περαιτέρω φθορές.

Η μετατροπή

Η μετατροπή του μνημείου της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ήταν φλέγον ζήτημα για την Τουρκική ηγεσία εδώ και περίπου δύο δεκαετίες. Το ερώτημα που κυριαρχεί όμως, είναι γιατί ο Ερντογάν επέλεξε την συγκεκριμένη χρονική στιγμή για να λάβει αυτή την απόφαση; Μία σύντομη ματιά στην τρέχουσα πολιτική και οικονομική πραγματικότητα της χώρας θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε τους λόγους. Αφενός η αδυναμία των Τουρκικών αρχών να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και δραστικά την πανδημία και αφετέρου το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών, φαίνεται να κλόνισαν την φήμη του Ερντογάν και να “έριξαν” την δημοτικότητα του. Με αυτόν τον τρόπο θέλει να εδραιώσει ξανά το όνομά του και να κερδίσει το χαμένο έδαφος.

Ταυτόχρονα η οικονομία του κράτους ολισθαίνει. Λόγω της πανδημίας η Τουρκική αγορά δέχτηκε πολύ ισχυρό χτύπημα. Η οικονομία της χώρας πρόκειται να έρθει σε δεινή συρρίκνωση, που θα την οδηγήσει σε βαθιά ύφεση. Γι’ αυτούς τους λόγους λοιπόν, η Τουρκική ηγεσία θέλησε να τονώσει το εθνικό φρόνημα και την υπερηφάνεια του λαού, αποπροσανατολίζοντάς τον από τα ουσιώδη ζητήματα που ταλανίζουν την χώρα.

Η Αγία Σοφία ως κτίριο.

Αναμφισβήτητα ο Ναός της Αγίας Σοφίας αποτελεί οικουμενικό σύμβολο της Χριστιανοσύνης και έμβλημα της Βυζαντινής εξουσίας. Αντικατοπτρίζει την λαμπρότητα, την ακτινοβολία και τον πλούτο του Βυζαντινού πολιτισμού.

Η Αγία Σοφία ή γνωστή και ως ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα θαύμα αρχιτεκτονικής και στατικής. Οι εργασίες ανέγερσης του κτηρίου ξεκίνησαν στις 23 Φεβρουαρίου το 532, στα ερείπια του προηγούμενου ναού που καταστράφηκε κατά τη στάση του Νίκα. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 537 με σχέδια που εκπόνησαν οι κορυφαίοι αρχιτέκτονες και μαθηματικοί Ανθέμιος και Ισίδωρος. Ο ναός κατασκευάστηκε κατόπιν εντολής του Ιουστινιανού με διακηρυγμένο στόχο να επισκιάσει κάθε προηγούμενο χριστιανικό κτίσμα. Απόδειξη πως το όραμα του αυτοκράτορα υλοποιήθηκε αποτελεί η φράση “Σε νίκησα Σολομώντα”, που είπε ο ίδιος στα εγκαίνια του ναού στις 27 Δεκεμβρίου το 537.

Ο ναός

Ο ναός αποτελεί το κορυφαίο παράδειγμα του αρχιτεκτονικού ρυθμού της βασιλικής μετά τρούλου και είναι και το πρώτο κτίσμα που κατασκευάζεται κατά αυτό το πρότυπο. Ιδιαίτερα εξέχουσα θέση κατέχει ο τρούλος με διάμετρο 31 μέτρα. Τα παράθυρα που πλαισιώνουν την βάση του τρούλου έδιναν μια ιδιαίτερα μυστηριακή και συνάμα λαμπρή και υπέργεια αίσθηση στο κτήριο. Σύμφωνα με τον ιστορικό της Αυλής Προκόπιο, λόγω του φωτός ο τρούλος έμοιαζε σαν να αιωρείται πάνω από τον ναό.

Εξίσου μεγάλης σημασίας, αισθητικής και ποιότητας είναι και τα ψηφιδωτά στο εσωτερικού του ναού. Η θεματολογία τους είναι επηρεασμένη από την χριστιανική εικονογραφία και την κοσμική εξουσία της εποχής. Το χρυσό τους φόντο είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ψηφιδωτών της Αγίας Σοφίας. Δυστυχώς πολλά από αυτά τα έργα τέχνης έχουν υποστεί σοβαρές και ανεπανόρθωτες φθορές, μετά από τις δύο αλώσεις της Πόλης.

Το κτήριο λειτούργησε ως Χριστιανικός Ορθόδοξος καθεδρικός. Με την τέταρτη σταυροφορία και την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1294, ο ναός συλήθηκε, υπέστη σοβαρές καταστροφές και μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικός, μέχρι το 1261. Μετά την Οθωμανική κατάκτηση η Αγία Σοφία έγινε τόπος συγκέντρωσης και πνευματικής άσκησης χιλιάδων μωαμεθανών. Σταδιακά προστέθηκαν και οι τέσσερις μιναρέδες που τον περικλείουν. Από το 1934, στο πλαίσιο του εκσυγχρονιστικού προγράμματος της νεοσύστατης Τουρκικής Δημοκρατίας, υπό την ηγεσία του Κεμάλ Ατατούρκ, ο ναός μετατράπηκε σε μουσείο μέχρι τις 10 Ιουλίου του 2020.

 Παρόμοια άρθρα:

Aκολουθήστε μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

RELATED ARTICLESMORE FROM AUTHOR