Πρόσφατα επανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διόπτρα «Η εποχή των καφέδων» του Γιάννη Ξανθούλη, ένα μυθιστόρημα που πρωτοκυκλοφόρησε το 1992 και ο ίδιος ο συγγραφέας το θεωρεί ως πλέον αυτοβιογραφικό του. Είναι ένα σύντομο έργο που αποτελεί δείγμα της ανθρώπινης μοναξιάς που βιώνουν ορισμένοι άνθρωποι κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών τους διακοπών.
Ο κεντρικός ήρωας του έργου είναι παντρεμένος με δύο παιδιά ο οποίος περνά τις θερινές του διακοπές μαζί με ένα ζευγάρι που αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες μιας σωματικής ασθένειας και έναν γιατρό με τον φίλο του. Μοιράζεται μαζί τους αναμνήσεις θετικές και αρνητικές σε αυτό βοηθητικό ρόλο έχει ο καφές ο οποίος τον βοηθά να φωτίσει σκοτεινά δωμάτια της ανθρώπινης μνήμης του. Πιο συγκεκριμένα, η ιστορία η οποία επαναφέρει στο προσκήνιο είναι η ιστορία της φιλικής του σχέσης μέσω αλληλογραφίας με έναν ερυθροσταυρίτη, τον Ερμή Παπαδόπουλο, όταν ήταν μικρότερος, για τον οποίον αποφασίζει να ψάξει καθώς η επικοινωνία τους διακόπηκε πριν από χρόνια, για αυτό ταξιδεύει στην Θεσσαλονίκη.
Ο αφηγητής δεν είναι αποστασιοποιημένος αλλά είναι μέρος της πλοκής του μυθιστορήματος. Οι χαρακτήρες του βιβλίου διακρίνονται από τον ανθρώπινο πόνο, πάθη, υπαρξιακές αναζητήσεις, τάσεις απομόνωσης, εφιάλτες. Επιπλέον φέρουν το βάρος των επιλογών τους, επιλογές που θα μπορούσαν να διακριθούν για την ανωριμότητα τους για αυτό και δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τα εμπόδια της καθημερινότητας.
Επιπλέον, ο τρόπος περιγραφής των γεγονότων αλλά κυρίως κάποιων καθημερινών συνηθειών όπως το μπάνιο στη θάλασσα, το καλοκαιρινό φαγητό σε συνδυασμό με την χρήση κατάλληλων επιθέτων καθιστά την αναγνωστική εμπειρία μοναδική. Παράλληλα η γραφή του έργου είναι ρεαλιστική.
Εν κατακλείδι, ο συγγραφέας παρουσιάζει λεπτομέρειες και πτυχές της ελληνικής κοινωνίας. Η εποχή των καφέδων είναι μια εποχή που ασκεί σημαντική επίδραση στην μνήμη του βασικού ήρωα, του δίνει κίνητρα να αναζητήσει κάτι το οποίο είχε ξεχαστεί με το πέρασμα των χρόνων. Σύμφωνα με τον συγγραφέα ο καφές είναι το πιο ουσιαστικό ρόφημα της επικοινωνίας.
Δε γνώριζα γι’ αυτή την εποχή κι ούτε είχα ακουστά πως υπήρχε.
Δεν ήξερα να αναγνωρίζω τα ίχνη και τις επιπτώσεις της.
Μόνο όταν την άγγιξα, τον περασμένο Ιούλιο, ένιωσα φόβο
για την ανάπλαση, όσων ευαισθησιών ήμουν αναγκασμένος
να ανασύρω από μια σκοτεινή ανάμνηση.
Ανάμνηση εφιάλτης κι αγάπη μαζί. Κάτι είχε απωθήσει απ’ τη μνήμη τον
παλιό μου φίλο Ερμή κι άλλα πρόσωπα κι άλλες πτυχές δικές
μου, επικίνδυνες. Κι αυτό το «κάτι» ξαναγύρισε έντονα και
καταλυτικά τον Ιούλιο των διακοπών. Αυτό το κάτι ήταν που
με παρέσυρε στην Εποχή των Καφέδων, μέσα στη βελουδένια
βραδινή υφή ενός αρχαίου πόνου. Πόνος παραμορφωμένος
απ’ το διεγερτικό εξωτισμό του καφέ και τις διαδρομές που
επιβάλλει αυτή η νόθα εποχή, σφήνα στις άλλες.
