«Μια σχέση είναι ένας καθρέφτης μέσα στον οποίο μπορείτε να ανακαλύψετε τον εαυτόν σας» Jiddu Krishnamurti
Όπως είδαμε αναλυτικότερα στο περασμένο άρθρο, ο πρώτος δεσμός με το πρόσωπο που μας φρόντιζε είναι καθοριστικής σημασίας καθώς πρόκειται να επηρεάσει τους δεσμούς που θα δημιουργήσουμε αργότερα, ακόμα και στην ενήλικη ζωή μας και, πολύ περισσότερο, στις ερωτικές και συντροφικές μας σχέσεις. Έτσι, παρόλο που ο Bowlby μελέτησε κυρίως την φύση του συναισθηματικού δεσμού ανάμεσα στο βρέφος και στον φροντιστή του, πίστευε πως ο συναισθηματικός δεσμός που αναπτύχθηκε κατά την παιδική ηλικία μάς ακολουθεί από την γέννηση μέχρι τον θάνατο. Εν πολλοίς και κατ’ελάχιστον, ο τρόπος με τον οποίο μας φρόντισαν αποτελεί την παρακαταθήκη μας ούτως ώστε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τον κόσμο και να δημιουργήσουμε τις δικές μας υγιείς και ισορροπημένες διαπροσωπικές σχέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, βάσει της θεωρίας της προσκόλλησης στην ενήλικη ζωή διακρίνονται οι εξής τέσσερις τύποι συναισθηματικού δεσμού (attachment styles):
Σταθερός – ασφαλής συναισθηματικός δεσμός (secure attachment style)
«Life’s a piece of shit
When you look at it
Life’s a laugh and death’s a joke, it’s true
You’ll see it’s all a show
Keep ’em laughing as you go
Just remember that the last laugh is on you
And always look on the bright side of life»
Always Look on the Bright Side of Life, Monty Python
Ο ενήλικας με ασφαλή δεσμό διαθέτει αυτοπεποίθηση και, ιδίως, αυτοεκτίμηση, γεγονός που του παρέχει την ικανότητα να δημιουργεί διαπροσωπικές σχέσεις δίχως φόβο ή άγχος. Δημιουργεί μακροχρόνιες σχέσεις χωρίς να φοβάται την απόρριψη, εμπιστεύεται τους συντρόφους του και δε φοβάται να εκδηλώσει τις ανάγκες και τα θέλω του. Παράλληλα, διαθέτει ενσυναίσθηση ούτως ώστε να αφουγκράζεται τις ανάγκες του άλλου, μην αμελώντας συνάμα την ικανοποίηση των δικών του, θέτοντας σαφή όρια. Προσφέρει και φροντίζει τον/την σύντροφό του καλλιεργώντας ένα αίσθημα ασφάλειας και οικειότητας εντός της σχέσεως πράγμα που εκπηγάζει από το είδος της εσωτερικής γαλήνης που διαθέτει. Πρόκειται για τον ενήλικα που έχει την ικανότητα να ρυθμίζει τα συναισθήματά του, διότι η μητέρα του, καθησυχάζοντάς τον όταν ήταν βρέφος, συνέβαλε στο να αναπτυχθούν στον εγκέφαλό του κυκλώματα που επιτρέπουν στο σώμα και στον νου να ηρεμούν.
Αποφευκτικός (απορριπτικός) συναισθηματικός δεσμός (dismissing – avoidant)
«…Ἐνῷ ἀπ᾿ τὸ βάθος, μακριά, μὲ κοίταζε σὰν ξένο ἡ πιὸ δική μου ζωή» – Τάσος Λειβαδίτης, Ἐνοχή
Ο ενήλικας που εντάσσεται στην κατηγορία αυτή αποφεύγει τις στενές σχέσεις γιατί είναι επιφυλακτικός και φοβάται την απόρριψη. Καταπιέζει τα συναισθήματα του σε τέτοιο βαθμό που έχει πλήρως αποσυνδεθεί από αυτά διότι από τη παιδική του ηλικία έχει μάθει να αποστασιοποιείται από οτιδήποτε του προκαλεί δυσαρέσκεια. Δείχνει ανεξάρτητος και αυτάρκης όμως δεν δημιουργεί ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις καθώς αποφεύγει συστηματικώς την οικειότητα με τους ανθρώπους που συσχετίζεται. Συνήθως αφιερώνεται στην καριέρα του και πολλές φορές για να μουδιάσει τα συναισθήματά του καταφεύγει στην εργασιομανία ή σε άτεγκτες ρουτίνες. Είναι πιθανόν να έχει μακροχρόνια συναναστροφή με κάποιον/α (ή και περισσότερους από έναν) σύντροφο αλλά αυτή βασίζεται κατά κύριο λόγο στην σεξουαλική επαφή. Γενικά δεν βιώνει βαθιά συναισθήματα καθώς δεν έχει μάθει πως είναι μία τέτοια κατάσταση. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ενήλικας με αποφευκτικό δεσμό προσκόλλησης θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να διατηρήσει μία ικανοποιητική απόσταση ανάμεσα στον εαυτόν του και στον άλλον. Έτσι, μετά από μία ευχάριστη στιγμή εγγύτητας, μπορεί να ακολουθήσει ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο έχει ανάγκη να αποστασιοποιηθεί, καθώς για τον ίδιο η οικειότητα ταυτίζεται με τον κίνδυνο και του προκαλεί άγχος. Για να επιτύχει την συναισθηματική απόσταση με σκοπό να προστατεύσει τον εαυτό του ο αποφευκτικός – απορριπτικός ενήλικας χρησιμοποιεί ορισμένες στρατηγικές:
- Αποφεύγει ή αγνοεί τον/την σύντροφό του
- Εξαφανίζεται
- Καταφεύγει στην σιωπή αρνούμενος να συζητήσει ή ακόμα αποφεύγει μετ’επιτάσεως τις συγκρούσεις
- Δεν είναι διαθέσιμος – δεν έχει χρόνο
- Αμφιβάλλει για την σχέση
Αμφιθυμικός – αγχώδης ή συμβιωτικός συναισθηματικός δεσμός (anxious-preoccupied)
«Υπάρχει μία παλιά αγάπη. Η παλιά αγάπη βρίσκεται πάντα στο βάθος κάθε αγάπης. […] Εκτός από το ίχνος που αφήνει, κυριαρχεί. Είναι η συγχώνευση. Είναι η πλήρης διάβρωση.» Pascal Quignard
«Μ’ αρρωσταίνεις
επειδή σε λατρεύω τόσο
Αγαπώ όλα τα βρώμικα κόλπα
και τα διεστραμμένα παιχνίδια που μου παίζεις» Muse, Space Dementia
Πρόκειται για έναν/μία σύντροφο που προσκολλάται στους/στις συντρόφους του -σε ασφυκτικό σημείο κάποιες φορές- και παράλληλα βιώνει έντονο άγχος εγκατάλειψης. Φοβάται συνεχώς ότι ο/η σύντροφός του θα τον/την παρατήσει και εκκινά έναν αγώνα να το αποτρέψει με κάθε τρόπο πλησιάζοντάς τον ακόμα περισσότερο. Στην προσπάθειά του αυτή μπορεί να γίνει ζηλιάρης, ελεγκτικός, υπερβολικά εκφραστικός συναισθηματικά, κτητικός, φορτικός κ.ά. Συνήθως ερωτεύεται ανθρώπους που επιβεβαιώνουν τον φόβο του, δηλαδή απόμακρους και καθόλου εκφραστικούς συναισθηματικά, εν ολίγοις ενήλικες με αποφευκτικό τύπο προσκόλλησης. Πρόκειται για το ζευγάρι που επιβεβαιώνει την γνωστή ρήση «μαζί δεν κάνουμε και χώρια δε μπορούμε», δημιουργώντας μία σχέση συνεξάρτησης (co – dependence) – μία έννοια που θα αναλύσουμε σε προσεχές άρθρο εκτενέστερα. Οι τακτικές που χρησιμοποιεί ο αγχώδης ή συμβιωτικός για να έρθει κοντά στον άλλον και να συνδεθεί μαζί του είναι συμπεριφορές που καλλιεργούν την εξάρτηση, τον φόβο, την ενοχή ή την υποχρέωση, όπως:
- Ο χειρισμός: προκαλεί στον άλλον ενοχές εάν δεν βρίσκεται στο πλευρό του
- Κρίσεις ζήλιας που περιορίζουν την αυτονομία του συντρόφου του
- Θυματοποιεί τον εαυτόν του ώστε να ελέγχει τον άλλον
- Δείχνει παθητικότητα και ανικανότητα στο να ξεκινήσει οτιδήποτε δίχως τον άλλον
- Η έλλειψη αυτονομίας και η εξάρτηση: ο συμβιωτικός εξαρτάται από τον/την σύντροφό του διότι δεν εργάζεται, δεν οδηγεί, δεν τα βγάζει πέρα μόνος του
Αποδιοργανωμένος/Αγχώδης/Χαοτικός Αποφευκτικός (Fearful Avoidant) συναισθηματικός δεσμός
«BECAUSE, Το χάος μετριέται μόνο με χάος»
Αλέξης Τραϊανός
«Steal me, deal me
Anyway you heal me
Maim me, tame me
You can never change me
Love me, like me
Come ahead and fight me
Please me, tease me
Go ahead and leave me
Bend me, break me
Anyway you need me
As long as I want you baby it’s alright»
Garbage, I Think I’m Paranoid
«Με σκοτώνεις. Μου κάνεις καλό. Δεν βιάζομαι. Σε παρακαλώ. Καταβρόχθισέ με» Marguerite Duras, Hiroshima Mon Amour
Οι ενήλικες αυτού του συναισθηματικού δεσμού έχουν σοβαρές δυσκολίες δέσμευσης στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και είναι πιθανό να εκδηλώσουν αγχώδεις και συναισθηματικές διαταραχές. Για αυτήν την κατηγορία τόσο η αγάπη όσο και η σχέση μοιάζει ανέφικτη καθώς οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτόν τον τύπο φαίνεται να χορεύουν σε ένα ναρκοπέδιο αντιφάσεων, μοιάζοντας με κερί που καίγεται κι από τις δύο άκρες. Από τη μία επιθυμούν να προσεγγίσουν τους άλλους, να συνδεθούν βαθιά και να αγαπηθούν και από την άλλη η εγγύτητα και οικειότητα τους φοβίζει καθώς τους κάνει να αισθάνονται ευάλωτοι, τρωτοί και πιθανά θύματα εγκατάλειψης. Φαίνονται συχνά απόμακροι και αποστασιοποιούνται από τις κοινωνικές επαφές κυρίως λόγω φόβου ή καχυποψίας μη τυχόν πληγωθούν. Όσο δύσκολα ερωτεύονται άλλο τόσο δυσκολεύονται να ξεπεράσουν την πραγματική ή, και, την φανταστική απόρριψη, επιστρέφοντας γοργά σαν λαβωμένα ζώα στην φωλιά τους. Συνήθως έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και η ζωή τους χαρακτηρίζεται από ακραία σκαμπανεβάσματα. Χρειάζεται αρκετή προσπάθεια και χρόνος μέσα σε μία σχέση για να αρχίσει ένας ενήλικας με ανάλογο τύπο προσκόλλησης να εμπιστεύεται και να νιώθει κάποια ασφάλεια, καθώς παρόλο που αναζητά μια σχέση που θα τον καθησυχάσει, παράλληλα και ασυνείδητα δεν εμπιστεύεται τον άλλον. Έτσι, το αμφίθυμο μήνυμα που εκπέμπει είναι: «Σε χρειάζομαι, αλλά δεν μπορώ να σου έχω εμπιστοσύνη», «Σε αγαπώ αλλά μην πλησιάζεις» κ.ά. Όπως και οι άλλοι δύο ανασφαλείς τύποι έτσι και ο αγχώδης αποφευκτικός έχει και αυτός τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως:
- Θεωρεί πως απειλείται από κινδύνους ακόμα και εάν αυτό δεν ισχύει
- Χάνει την επαφή με την πραγματικότητα, επινοεί πράγματα, δείχνοντας διαφορετικό πρόσωπο και δεν έχει συνοχή
- Αντιδρά συναισθηματικά με το παραμικρό
- Μπορεί να είναι πολύ ζεστός και αμέσως μετά πολύ ψυχρός
- Δυσκολεύεται να ηρεμήσει ή να κοιμηθεί
- Περνά περιόδους πλήρως απόσυρσης ή σιωπής
Συμβατότητα και Ασυμβατότητα Τύπων Προσκόλλησης
«Δεν ερωτευόμαστε ξετρυπώντας το τέλειο άτομο, αλλά μαθαίνοντας να γνωρίζουμε τέλεια κάποιον που δεν είναι τέλειος» Sam Keen
Και το ερώτημα παραμένει κραταιό: είναι τελικά κάθε επιλογή συντρόφου που κάνουμε στο διάβα της ζωής μας καθορισμένη από ένα είδος ψυχαναλυτικού ντετερμινισμού; Είναι, δηλαδή, έκαστη επιλογή μας, με έναν τρόπο, προκαθορισμένη από τις ασυνείδητες ενορμήσεις μας και τον δεσμό προσκόλλησης που αναπτύξαμε τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής μας; Δεν υπάρχει κανένα ελλοχεύον, μεταφυσικό μυστήριο μέσα στον θείο έρωτα; Πράγματι είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πώς ακριβώς επιλέγουμε τους συντρόφους της ζωής μας, καθώς αυτές οι επιλογές, τις περισσότερες φορές, συμβαίνουν ασυνείδητα. Επί παραδείγματι, ο Harville Hendricks, δημιουργός της θεραπείας Imago, υποστηρίζει πως αναζητούμε συντρόφους που, με έναν ή περισσότερους τρόπους, μοιάζουν με τους γονείς μας. Αυτό σημαίνει πως “παντρευόμαστε ή κάνουμε σχέση” με τον πατέρα ή την μητέρα μας και πως ο/η σύντροφός μας μοιάζει με τον γονιό του αντιθέτου φύλου.
Τι ζευγάρια σχηματίζονται, λοιπόν, από τον συνδυασμό διαφορετικών τύπων προσκόλλησης;
Ασφαλής & Ασφαλής
Πρόκειται για μία σχέση σταθερή, μακροχρόνια, με γερά θεμέλια και ευκολία στην ευελιξία, επιτρέποντας στους συντρόφους να είναι και μαζί και χώρια. Η οικειότητα και η αυτονομία δεν προκαλούν άγχος, ενώ οι συγκρούσεις και τα προσκόμματα υπερπηδώνται δίχως να κινδυνεύει ο δεσμός. Ένας ασφαλής σύντροφος μεριμνά για την ευεξία του άλλου, ενδιαφέρεται για το πώς νιώθει και τι του συμβαίνει, διαθέτοντας τόσο ενσυναίσθηση όσο και την ικανότητα να ρυθμίζει τις συγκρούσεις, ηρεμώντας τα τεταμένα πνεύματα πρώτου εκτροχιαστούν πλήρως.
Ασφαλής & Συμβιωτικός
Ένας ασφαλής σύντροφος δεν απειλείται από τις ανάγκες του συμβιωτικού για εγγύτητα και οικειότητα, καθησυχάζοντάς τον συν τω χρόνω, παρέχοντας του την απαιτούμενη ασφάλεια.
Ασφαλής & Αποφευκτικός
Ο ασφαλής σύντροφος ένεκα της αυτονομίας του δεν έχει υπερβολικές αξιώσεις και θα αποδεχθεί την ανεξαρτησία του αποφευκτικού, ενώ συνάμα θα του δείξει πώς να χαλαρώνει τις άμυνές του. Όσο κυλά ο καιρός θα του μάθει, επίσης, να χαίρεται όταν βρίσκονται κοντά ο ένας στον άλλον.
Ασφαλής & Χαοτικός
Ο ασφαλής είναι εκείνος που θα παρέχει ασφάλεια σε ένα χαοτικό (αγχώδες αποφευκτικό) άτομο, επιτρέποντάς του να σταθεροποιηθεί. Ο χαοτικός θα συνεχίσει να έχει συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, αλλά εξαιτίας της συναισθηματικής σταθερότητας του ασφαλούς, δεν θα υπάρξει κλιμάκωση της σύγκρουσης.
Αποφευκτικός & Αποφευκτικός
«Τώρα να ‘ρθεις μπορείς
Όχι, όχι
Αν έρθω εγώ μπορείς
Όχι, όχι
Χαράματα μπορείς
Μπορώ, μπορώ
Ναι, αλλά δεν μπορώ εγώ
Δε μπορεί, δε μπορεί
Κάπου θα συναντηθούμε
Δε μπορεί, δε μπορεί
Στο ίδιο σπίτι ζούμε»
Γιάννης Μηλιώκας, Κάπου Θα Συναντηθούμε
Πρόκειται για σπάνιο ζευγάρι καθώς δύο αποφευκτικοί πολύ δύσκολα συγκροτούν δεσμό μεταξύ τους. Εάν αυτό συμβεί, η σχέση είναι απόμακρη ή πολύ χαλαρή και δεν υφίσταται πραγματική προσέγγιση ή εγγύτητα μεταξύ τους.
Αποφευκτικός & Συμβιωτικός
«I am the muscle, the bone, the fat
I am the horns under your hat
We are entwined you know it’s true
Without me there is no you» Medicine Boy, Bag of Bones
Πρόκειται για το πιο συνηθισμένο ζευγάρι, καθώς πρόκειται για τους αντίθετους πόλους που έλκονται. Ο ένας εκ των δύο συντρόφων είναι απόμακρος ενώ ο άλλος τρέχει διαρκώς ξοπίσω του. Όταν ο συμβιωτικός κουραστεί από το διαρκές κυνήγι και απομακρυνθεί, πυροδοτούνται οι υπόγειοι φόβοι εγκατάλειψης του αποφευκτικού, ο οποίος με την σειρά του προσπαθεί να πλησιάσει ξανά τον συμβιωτικό. Ο ένας τρέχει και ο άλλος κυνηγά διαρκώς, δημιουργώντας μια σχέση συνεξάρτησης. Όταν αυτός που κυνηγά πλησιάσει τελικά εκείνον που τρέχει, βυθίζονται αμφότεροι στην ένταση, είτε με μια ρομαντική παρένθεση είτε με έναν τρομερό καβγά. Ο αποφευκτικός ασκεί γοητεία πλησιάζοντας τον συμβιωτικό, κάνοντας όσα ο τελευταίος καιρό του ζητούσε. Όταν ο συμβιωτικός αρχίζει να πλησιάζει με ένταση και θέρμη, ο αποφευκτικός αρχίζει να τρέχει για μια ακόμη φορά, εκκινώντας ξανά το ίδιο τανγκό θετικής και αρνητικής έντασης. Έτσι μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο που αυξάνει την ανασφάλειά τους. Το στυλ προσκόλλησης του καθενός ενεργοποιείται και απωθεί ασυνείδητα τον άλλον. Σε γενικές γραμμές, ο αποφευκτικός ελέγχει τη σχέση και ο συμβιωτικός συμβιβάζεται για να κρατήσει την επαφή. Ενώ οι συμβιωτικοί και οι ασφαλείς συνήθως θέλουν να επιλύουν τις συγκρούσεις για να μπορέσουν να πλησιάσουν τον σύντροφό τους, οι αποφευκτικοί προτιμούν προτιμούν να τις διατηρούν για να παραμένουν μακριά από τον άλλον.
Χαοτικός & Αποφευκτικός
«Νόθες οι σχέσεις που αντέχουν
βάθη και ύψη δεν είναι για μας»
Μάνος Ξυδούς, Εϊ Μαν Κοίτα Μπροστά
«Σ’ εσένανε ποτέ μου δε θα φτάσω,
μα κάτι έχω δικό σου, δυστυχώς»
Τάνια Τσανακλίδου, Ας Ήτανε
Πρόκειται για ένα δύσκολο ζευγάρι, για ένα σχεδόν κοκτέιλ Χάους, καθώς το χαοτικό άτομο, έχοντας βαθιές πληγές εγκατάλειψης, δεν υπάρχει περίπτωση να αισθανθεί την εγγύτητα που αναζητά κοντά σε έναν αποφευκτικό τύπο, ο οποίος κρατά αποστάσεις. Το χαοτικό άτομο είναι υπερευαίσθητο και έτσι σύντομα θα νιώσει μοναχό και απομονωμένο με τον αποφευκτικό τύπο που είναι απόμακρος και διατηρεί συγκεκριμένες αποστάσεις. Έτσι, όταν το χαοτικό άτομο αισθανθεί την απομάκρυνση του αποφευκτικού θα την εκλάβει ως απόρριψη και θα οπισθοπατήσει, θα καταρρεύσει προς τα μέσα και, εν τέλει, είτε θα απομακρυνθεί και το ίδιο είτε θα τερματίσει πλήρως την σχέση.
Χαοτικός & Συμβιωτικός
Πρόκειται για ένα αρκετά συνηθισμένο ζευγάρι, καθώς το χαοτικό άτομο συχνά επιλέγει ελεγκτικούς συντρόφους, οι οποίοι δημιουργούν στενούς δεσμούς συμβιωτικού τύπου, βοηθώντας το να κατευνάσει τις εσωτερικές του εντάσεις. Παρ’ όλα αυτά, ανά τακτά χρονικά διαστήματα ο χαοτικός δημιουργεί δραματικά σενάρια απόρριψης -είτε τον απορρίπτει ο ίδιος είτε επιδιώκει ασυνείδητα να τον απορρίψει ο άλλος- και στο τέλος καταρρέει, επαναλαμβάνοντας διαρκώς τα σκαμπανεβάσματα που έζησε ως παιδί.
Συμβιωτικός & Συμβιωτικός
«Αχ, για να γεννηθείς εσύ κι εγώ
Γι’ αυτό, για να σε συναντήσω
Γι’ αυτό έγινε ο κόσμος μάτια μου
Γι’ αυτό, για να σε συναντήσω» Τάσος Λειβαδίτης
Πρόκειται για το στενά δεμένο ζευγάρι που κάνει σχεδόν τα πάντα μαζί. Οι δύο σύντροφοι είναι ευχαριστημένοι με αυτήν την εγγύτητα και δεν προτίθενται να κάνουν πράγματα ξεχωριστά, δηλαδή δραστηριότητες ο καθένας μόνος του. Συχνά, δουλεύουν μαζί, ζουν μαζί, βγαίνουν έξω μαζί, πάνε για ψώνια μαζί κ.ο.κ. Σε αυτό το ζεύγος θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην περίπτωση που προχωρήσει στην δημιουργία οικογένειας, όπου υπάρχει πιθανότητα τα παιδιά να αισθανθούν αποκλεισμένα καθώς αυτός ο τύπος ζευγαριού αφήνει λίγο χώρο για τους άλλους. Έτσι, μπορεί να δημιουργηθεί μια οικογένεια κλεισμένη στον εαυτό της, χωρίς καμία αυτονομία για τα μέλη της.
Οι αδύνατες, δύσκολα μα συνάμα πολύ συνηθισμένες σχέσεις προκύπτουν μονάχα από τον συνδυασμό αποφευκτικού και συμβιωτικού.
Πώς θα εντοπίσω το στυλ των σχέσεων που κάνω;
Ένας καλός τρόπος να εντοπίσουμε το στυλ των σχέσεων που υιοθετούμε, είναι να παρατηρήσουμε το πώς δρούμε υπό συνθήκες στρες. Όταν αντιμετωπίζουμε κάποιο πρόβλημα πού στρεφόμαστε; Προς τον άλλον, τον σύντροφο, τον φίλο; Ή κρυβόμαστε και απομονωνόμαστε, προσπαθώντας να μην αφήσουμε τίποτε να διαφανεί, αναζητώντας μόνοι μας λύση;
Αλλάζει ο Τύπος Προσκόλλησης;
«Το πρόβλημα με τις αντωνυμίες
Λέμε εμείς και εννοούμε εγώ
λέμε εσύ και εννοούμε εγώ
λέμε αυτός και εννοούμε πάλι εγώ.
Στην ουσία μόνο με το εγώ
μπορούμε να εννοήσουμε
κάποιον άλλο» Το πρόβλημα με τις αντωνυμίες, Τίτος Πατρίκιος
Πράγματι, στο τέλος της ημέρας, μονάχα μέσω του Εγώ, μέσω του εαυτού μας, μπορούμε να κατανοήσουμε τον Άλλον, με την θεωρία της προσκόλλησης να φανερώνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, πως στα μάτια του Άλλου θα καθρεφτίζονται πάντα οι φόβοι, οι ανασφάλειες και τα τραύματά μας -ή έλλειψη αυτών. Και εδώ το ερώτημα που ευλόγως ανακύπτει είναι: μπορεί ένας ανασφαλής δεσμός προσκόλλησης να αλλάξει. Παραφράζοντας τον στίχο του Γεραλή «οι νεκροί για πάντα άτρωτοι από τη μοναξιά ή την αγάπη», «οι νεκροί για πάντα άτρωτοι από την μεταβολή». Έτσι, παρόλο που οι περισσότεροι επιστήμονες συγκλίνουν στο ότι ο τύπος του συναισθηματικού δεσμού κατά τη παιδική ηλικία καθορίζει και την ενήλικη ζωή, επισημαίνουν πως τούτος ο δεσμός μπορεί να μεταβληθεί. Αν και μονάχα το 25 – 30% κατορθώνει να αλλάξει τον τύπο της προσκόλλησής του, μια υγιής ενήλικη σχέση μπορεί να εξισορροπήσει τις συνέπειες μιας άσχημης παιδικής ηλικίας, μεταβάλλοντας έτσι και τον ανασφαλή δεσμό προσκόλλησης σε ασφαλή. Απαραίτητη προϋπόθεση για την μεταβολή είναι το να συνειδητοποιήσουμε -ίσως και με τη βοήθεια ενός θεραπευτή- ποιά είναι τα δικά μας χαρακτηριστικά όσον αφορά το βαθμό προσκόλλησης: Αποφεύγουμε τις στενές επαφές; Νιώθουμε τον φόβο της απόρριψης; Δεν δημιουργούμε στενές σχέσεις επειδή φοβόμαστε πως θα εγκαταλειφθούμε;
Η συνειδητοποίηση και το ράγισμα της πανοπλίας που προσφέρει η άρνηση, είναι πάντοτε το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για την αλλαγή!
Η αρθρογράφος διατηρεί και το προσωπικό της blog: https://medium.com/@
