Η σφυριά είναι μία γλώσσα που όπως μαρτυρείται από την ίδια της την ονομασία προκύπτει μέσω του σφυρίγματος. Υπάρχουν πολλές σφυριχτές γλώσσες στον κόσμο, περίπου 70, από την Τουρκία μέχρι τα Κανάρια νησιά. Παρ’ όλα αυτά, η σφυριά θεωρείται μία από τις πιο δομημένες και αρχαίες σφυριχτές γλώσσες η οποία, δυστυχώς, κοντεύει να εξαφανιστεί λόγω του μικρού αριθμού των «ομιλητών» της.
Από πότε χρησιμοποιείται αυτή η γλώσσα και γιατί;
Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι σίγουρο πότε άρχισε να σφυρίζεται αυτή η γλώσσα.
Κάποια στοιχεία υποστηρίζουν ότι η γλώσσα άρχισε να χρησιμοποιείται πριν από 2.500 χρόνια, όταν Πέρσες στρατιώτες έψαχναν καταφύγια στις ορεινές περιοχές.
Άλλα στοιχεία υποστηρίζουν ότι η γλώσσα εμφανίστηκε κατά τους Βυζαντινούς χρόνους στο χωριό Αντιά και χρησιμοποιήθηκε ως μέσο προειδοποίησης για τυχόν κινδύνους από εξωτερικούς εχθρούς.
Επίσης, λέγεται ότι στην αρχαία Αθήνα προσλαμβάνονταν σφυριχτές από την Αντιά ώστε να προειδοποιούν από τα βουνά σε περίπτωση κινδύνου από κάποια ενδεχόμενη επίθεση. Κι’ αυτό γιατί το σφύριγμα, λόγω των υψηλών συχνοτήτων, μπορεί να ταξιδέψει πολύ πιο μακριά από τη φωνή.
Επομένως, η σφυριχτή γλώσσα χρησιμοποιείτο και χρησιμοποιείται για την επικοινωνία μεταξύ μεγάλων αποστάσεων ενώ η ομιλούμενη για τις κοντινές. Χρησιμοποιείται επίσης και σα μέσο επικοινωνίας ανθρώπων όταν δε θέλουν να γίνουν κατανοητοί σε άλλους ανθρώπους που γνωρίζουν τη σφυριά.
Αυτή η γλώσσα, καθώς δεν μπορεί να γραφτεί, ζει ακόμα μέσω της παράδοσής της από γενιά σε γενιά.
Πώς γίνεται να επικοινωνήσεις μέσω σφυρίγματος;
Σύμφωνα με τη γλωσσολόγο Δήμητρα Χένγκεν η σφυριά είναι ουσιαστικά μία σφυριχτή εκδοχή της ελληνικής γλώσσας. Κάθε γράμμα και συλλαβή αντιστοιχεί και σε ένα διαφορετικό σφύριγμα, με διαφορετική διάρκεια και τονικό ύψος (συχνότητα). Πράγματι, εάν παρατηρήσουμε ένα σφυριχτή να σφυρίζει την αλφάβητο θα μπορέσουμε ν’ ανάγουμε τους ήχους στο ελληνικό αλφάβητο.
Το σφύριγμα γίνεται χωρίς δάκτυλα ώστε τα χείλη να είναι ελεύθερα να σχηματίσουν τα απαιτούμενα γράμματα και συλλαβές.
Χρησιμοποιείται η σφυριά σήμερα;
Ευτυχώς, η σφυριά χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα από κάποιους κατοίκους του χωριού ή εκτός αυτού. Δυστυχώς, ο αριθμός των ατόμων που επικοινωνεί σφυρίζοντας είναι πολύ μικρός. Σύμφωνα με τον κύριο Τζαναβάρη, πρόεδρο του συλλόγου απανταχού Αντιωτών, υπάρχουν περίπου 20-22 άτομα διασκορπισμένα σε όλη την Ελλάδα που σφυρίζουν αυτή τη γλώσσα. Ο αριθμός αυτός όλο και μειώνεται, αφενός γιατί οι γηραιοί ομιλητές της σφυριάς πεθαίνουν ή δεν μπορούν να σφυρίξουν πλέον, αφετέρου γιατί η γλώσσα δε μαθαίνεται στις επόμενες γενιές.
Παρ’ όλα αυτά, γίνονται προσπάθειες να διασωθεί η γλώσσα. Ενώ στην Ελλάδα δεν υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον, όπως γίνεται συνήθως δηλαδή, σε άλλες χώρες όπως στη Γαλλία ή την Ιαπωνία υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να βοηθήσουν στη διάσωση και διάδοση της γλώσσας.
Είναι πολύ σημαντικό τέτοια κληρονομιά να καταφέρει να μείνει ζωντανή μέσα στα χρόνια. Κι αν δεν ακούνε οι αρμόδιοι φορείς στην ομιλούμενη, μήπως θα πρέπει να τους το σφυρίξουμε;
Στο παρακάτω βίντεο μπορείς να ακούσεις τη σφυριχτή γλώσσα της Αντιάς.
Μπορείς επίσης να παρακολουθήσεις τις συνεντεύξεις του κύριου Τζαναβάρη εδώ και εδώ.
Επίσης, μπορείς να βρεις το προφίλ του Antisocial Singularity που έφτιαξε τα illustrations εδώ.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
Παρόμοια άρθρα
- Foley: ο αφανής ήρωας του ήχου στις ταινίες
- Ανασταίνοντας τον Μπαχ – ένα επίτευγμα τεχνολογίας
- Ρεμπέτικα τραγούδια: η κοινωνική θέση των γυναικών
Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.
