Σαν σήμερα πεθαίνει ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ή Ελ Γκρέκο

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, γνωστός επίσης με τo ισπανικό προσωνύμιο Ελ Γκρέκο, ήταν ζωγράφος από το Ηράκλειο της Κρήτης, γλύπτης και αρχιτέκτονας της Ισπανικής Αναγέννησης.

Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από την Ελλάδα, δημιουργώντας τα περισσότερα έργα του στην Ιταλία και στην Ισπανία. Εκπαιδεύτηκε αρχικά ως αγιογράφος στο Ηράκλειο που αποτελούσε τότε τμήμα της ενετικής επικράτειας.Αργότερα ταξίδεψε στην Βενετία. Στην Ιταλία επηρεάστηκε από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως τον Τιντορέττο και τον Τιτσιάνο του οποίου υπήρξε μαθητής, υιοθετώντας στοιχεία από τον μανιερισμό.

Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του. Η τεχνοτροπία του Ελ Γκρέκο θεωρείται έκφραση της Βενετικής Σχολής και του μανιερισμού όπως αυτός διαμορφώθηκε στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα.

Παράλληλα χαρακτηρίζεται από προσωπικά στοιχεία, προϊόντα της τάσης του για πρωτοτυπία, τα οποία όμως δεν βρήκαν μιμητές στην εποχή του, γεγονός που δεν ευνόησε και τη συνέχειά τους. Η μπαρόκ τεχνοτροπία που εκτόπισε τον μανιερισμό, αλλά και τα αμέσως μεταγενέστερα καλλιτεχνικά ρεύματα που δεν αντιμετώπισαν ευμενώς το ύφος του και είχαν ως αποτέλεσμα να αγνοηθεί το έργο του Γκρέκο τους επόμενους αιώνες.

Στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αναγνωρίστηκε ως πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης που αξιοποίησε στοιχεία της Ανατολικής και Δυτικής παράδοσης. Το έργο του επανεκτιμήθηκε, διατηρώντας μέχρι σήμερα δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στους μείζονες ζωγράφους όλων των εποχών.

Η τέχνη του Ελ Γκρέκο ήταν αρκετά προσωπική και αυτόνομη, έτσι ώστε να μην ευνοηθεί η «συνέχειά» της, ενώ καθοριστικό ρόλο σε αυτό διαδραμάτισε και η νέα μπαρόκ τεχνοτροπία που εκτόπισε τον μανιερισμό του 16ου αιώνα, με αποτέλεσμα το έργο του Γκρέκο να είναι ελάχιστα γνωστό κατά την περίοδο του μπαρόκ.

Στη διάρκεια του 17ου αιώνα, υπό την άνθιση του κλασικισμού και στις αρχές του 18ου,οι πίνακές του θεωρούνταν “υπερβολικοί” και “επιτηδευμένοι”. Η εκκεντρικότητά του συχνά ταυτίστηκε με ενδεχόμενη “παραφροσύνη”. Αργότερα, κατά την περίοδο του ρομαντισμού,τα έργα του επανεξετάστηκαν.

Για τον Γάλλο ποιητή Γκωτιέ – έναν από τους πρώτους που εξέφρασαν θαυμασμό για το ύστερο έργο του Γκρέκο – θεωρήθηκε πρόγονος του ρομαντικού κινήματος στην αναζήτηση του παράδοξου ή του ακραίου. Οι κριτικοί τέχνης Zacharie Astruc και Paul Lefort, συνέβαλαν επίσης στην προώθηση ενός νέου ενδιαφέροντος για τον Θεοτοκόπουλο. Την ίδια στιγμή που Ισπανοί ζωγράφοι στο Παρίσι υιοθετούσαν την τεχνοτροπία του.

Από τους πρωταγωνιστές αυτής της τάσης υπήρξε ο Ιγνάσιο Θουλοάγα (1870-1945), καλλιτέχνης βασκικής καταγωγής. Ο οποίος αντέγραφε έργα του Γκρέκο που βρίσκονταν στο Πράδο. Στην Ισπανία, εκπρόσωποι του ιμπρεσιονισμού και του συμβολισμού, ανανέωσαν το ενδιαφέρον για το έργο τού Γκρέκο. Το οποίο ερμήνευσαν ως προδρομικό εκείνου του Βελασκέθ.

Κυριότερα έργα του ήταν: Η Ταφή, (1569),

Η εκδίωξη των εμπόρων από το Ναό, (1570),

Ευαγγελισμός, (1570),

Expolio (Ο διαμερισμός των ιματίων), (1577-79),

Η Αγία Τριάδα, (1577),

Ο ιππότης με το χέρι στο στήθος, (1580),

Ο Χριστός φέρων τον Σταυρόν, (1580),

Η Βάπτιση, (1597-1600),

Ο καρδινάλιος Fernando Niño de Guevara, (1600-1601),

Η συναυλία των αγγέλων, (1610),

Η προσκύνηση των ποιμένων, (1614).