Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της Ευρώπης είναι ο ιδιαίτερα πολυμορφικός της χαρακτήρας
Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι και η λαογραφική ποικιλία που υπάρχει ανάμεσα στους λαούς και στις φυλές της ηπείρου. Πολλοί μύθοι, θρύλοι και ιστορίες αναπτύσσονται και διαδίδονται από γενιά σε γενιά σε όλα τα πλάτη και μήκη της Ευρώπης, από την Μεσόγειο μέχρι τον Αρκτικό Κύκλο. Κατά αυτό τον τρόπο δημιουργείται ένα ιδιαίτερα πλούσιο πολιτισμικό και πολιτιστικό πλέγμα γύρω από την Γηραιά Ήπειρο. Ένα πολύ ιδιαίτερο, αλλά συνάμα ενδιαφέρον έθιμο έρχεται να επισκιάσει τις άγιες ημέρες των Χριστουγέννων και να κλέψει την δόξα του Αγίου Νικολάου. Δεν είναι άλλο από τον τραγόμορφο Κράμπους.
Κάθε άλλο παρά γιορτινή και ευδιάθετη δεν είναι η όψη του Κράμπους
Η απόκοσμη μορφή του δεν συνδυάζεται σε καμία περίπτωση με το κλίμα των Χριστουγέννων. Πρόκειται για μία μαύρη τραγόμορφη δαιμονική μορφή με κέρατα και μυτερή γλώσσα. Συχνά απεικονίζεται να φορά κουδούνια, καθώς επίσης και να κρατά βέργες με τις οποίες χτυπά τα άτακτα παιδάκια. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο Κράμπους εμφανίζεται να κρατά έναν μεγάλο σάκο στον οποίο βάζει τα δύστροπα παιδιά και τα παίρνει στην φωλιά του. Η βδελυρή του ύπαρξη είναι τελείως συμβολική και βρίσκεται στον αντίποδα του καλοκάγαθου Αγίου Νικολάου.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Νικόλαος επιβραβεύει και επαινεί όσα παιδιά είχαν καλή συμπεριφορά κατά την διάρκεια του έτους. Σε αντίθεση με τον δαίμονα των Χριστουγέννων που τιμωρεί σκληρά όσα παιδιά ήταν ατίθασα. Στην κρίση των πολλών διανοούμενων και λαογράφων το Κράμπους συμβολίζει την ίδια την ζωή. Η αντιφατική του μορφή ως προς το πνεύμα των γιορτών δηλώνει έμμεσα και τις αντιθέσεις που υπάρχουν στην ζωή. Κυριότερες εξ’ αυτών, το καλό και το κακό.
Το ιδιαίτερο αυτό Χριστουγεννιάτικο έθιμο συναντάται σε πολλές χώρες της Ευρώπης
Χαρακτηριστικά, το Κράμπους είναι εξαιρετικά δημοφιλές στις χώρες των Άλπεων, όπως στην Γερμανία και την Αυστρία. Επίσης, κατέχει σημαντική θέση στην λαογραφία της Τσέχικης Δημοκρατίας, την Σλοβενίας, αλλά και των περιοχών της Βόρειας Ιταλίας. Θέμα πολλών συγκρούσεων αποτέλεσε η αμφίρροπη καταγωγή του. Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, η προέλευση του Κράμπους έχει τις ρίζες της σε προχριστιανικά παγανιστικά πρότυπα. Άλλοι συνδέουν την ύπαρξη του με τους Σάτυρους από την αρχαία Ελλάδα ή τον ταυτίζουν με τον Πάνα. Η εξωτερική του ομοιότητα με τους τραγόμορφους ακόλουθους του Διονύσου είναι τεράστια. Ωστόσο, ένα πέπλο μυστηρίου καλύπτει την προέλευσή του.
Αλληλένδετη και ιδιαίτερα σημαντική είναι και η σχέση του Κράμπους με την θρησκεία
Σε πολλές απεικονίσεις ο δύσμορφος δαίμονας παρουσιάζεται ως βοηθός και συνοδοιπόρος του Αγίου Νικολάου. Πολλοί μελετητές ταυτίζουν την ιστορία του Κράμπους με αυτή του έκπτωτου αγγέλου, δηλαδή του Σατανά. Σύμφωνα με τις γραφές ο διάβολος υπήρξε ο κορυφαίος βοηθός του θεού πριν την πτώση του. Πάντως μέχρι και τον 17ο αιώνα, ο Κράμπους είχε ενσωματωθεί στις χριστουγεννιάτικες παραδόσεις που σχετίζονται με την γέννηση του Χριστού και ήταν μία καλοκάγαθη μορφή που έφερνε δώρα. Η μοίρα του άλλαξε δραματικά τα επόμενα χρόνια υπό ιδιαίτερα αδιευκρίνιστες συνθήκες.
Ιδιαίτερα ξεχωριστή θέση στο Καθολικό εορτολόγιο κατέχει η γιορτή του Αγίου Νικολάου. Αποτελεί την αντίστοιχη μορφή του Άγιου Βασιλείου των Ορθοδόξων. Η μνήμη του τιμάται στις 6 Δεκεμβρίου. Η ακριβώς προηγούμενη νύχτα είναι αφιερωμένη στον Κράμπους και γιορτάζεται σε πολλές χώρες, όπως η Αυστρία και η Γερμανία. Η μορφή του «Σατανά των Χριστουγέννων», συνεπώς, έχει εισέλθει πλήρως στις λαογραφικές παραδόσεις των χωρών αυτών. Οι εορτασμοί περιλαμβάνουν δρώμενα και παρελάσεις κερδίζοντας έτσι τις εντυπώσεις ντόπιων και τουριστών. Οι δρόμοι χωριών και πόλεων κατακλύζονται από μεθυσμένους άντρες που φορούν την στολή του Κράμπους χαρίζοντας κέφι και τρόμο στους παρευρισκόμενους.
Αξίζει να αναφερθεί πως παλαιότερα είχαν απαγορευθεί δια ροπάλου οι εκδηλώσεις προς τιμήν του «τέρατος». Σύμφωνα με διατάγματα των ανώτατων κύκλων της Καθολικής Εκκλησίας, όσοι τιμούσαν το Κράμπους χαρακτηρίζονταν αιρετικοί. Στην συνέχεια τα φασιστικά καθεστώτα των Ναζί στην Αυστρία αποφάσισαν να προβούν στην αναστολή όλων των πανηγυρικών εκδηλώσεων της 5ης Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με όσα ξέρουμε, οι Ναζί θεωρούσαν το Κράμπους κατάπτυστο των κομουνιστών και γι’ αυτό προέβησαν στην απαγόρευση του εθίμου. Τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, η τραγόμορφη μορφή ανακτά την ιδιαίτερα διαδεδομένη δημοτικότητα του, γεγονός που αντικατοπτρίζεται όχι μόνο στα πολλά φεστιβάλ, αλλά και στις εμφανίσεις του στην ποπ κουλτούρα.
Η παρουσία του χριστουγεννιάτικου «διαβολάκου» στην αμερικανική τηλεόραση δεν είναι σπάνιο φαινόμενο
Έχει εμφανιστεί σε σειρές όπως το Grimm, Supernatural και το American Dad. Το 2015 προβλήθηκε για πρώτη φορά στους κινηματογράφους η ταινία Krampus, σε σκηνοθεσία Michael Dougherty. Η ταινία ομολογουμένως απέσπασε μέτριες κριτικές.
Παρόμοια Άρθρα
- Οι συνθήκες πολέμου ώθησαν τη μόδα σε νέα σχέδια
- Πώς θα ήθελες να ήταν φέτος τα Χριστούγεννα
- Πως να έχεις τα Χριστούγεννα των ονείρων σου
Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.
Giving Sight by Beasty-Press // Giving Sight The Project
