Τα θρίλερ και οι ταινίες τρόμου συγκαταλέγονται ανάμεσα στα γένη με το εκτενέστερο αρχείο, τις περισσότερες κυκλοφορίες ανά έτος και τη μεγαλύτερη επιτυχία στα box office. Τις περισσότερες φορές, ωστόσο, τα έργα αυτά παραμένουν εγκλωβισμένα στο είδος τους. Αν τα αποδομήσει κανείς, θα βρει ένα σύνολο από διαδοχικά jump-scares, αιματηρές σκηνές και δαιμονικές οντότητες. Αν αφαιρέσει κανείς τα στοιχεία που τα καθιστούν ταινίες τρόμου, δεν θα απομείνει τίποτα. Το Hereditary αποτελεί την εξαίρεση. Πίσω από τις αποτρόπαιες σκηνές και την ανατριχιαστική ατμόσφαιρα, πραγματοποιείται μια εύστοχη εξερεύνηση της ανθρώπινης συνθήκης. Φεύγοντας από την προβολή, δεν παίρνεις μαζί σου τόσο επίμονους εφιάλτες, όσο τροφή για σκέψη.
Περί τίνος πρόκειται
Έχοντας μαγευτεί και κλονιστεί από τη θεματική και την εικονογραφία του Midsommar, της πρόσφατης επιτυχίας του Ari Aster, αποφάσισα να έρθω σε επαφή με την πρώτη απόπειρα του σκηνοθέτη στην μεγάλης διάρκειας φιλμογραφία. Το Hereditary περιστρέφεται γύρω από μια τετραμελή οικογένεια, με μια 13χρονη κόρη και έναν 17χρονο γιο. Η πλοκή ξεκινάει μετά το θάνατο της γιαγιάς τους. Η δυσλειτουργική, αν όχι ανύπαρκτη, επικοινωνία μεταξύ των μελών, ένα καλά κρυμμένο οικογενειακό μυστικό και μερικοί (όχι και τόσο) άγνωστοι, οδηγούν σε μια κλιμάκωση φρικτών γεγονότων.
Ο θεατής εισάγεται στον κόσμο του Hereditary μέσω μιας σκηνής ενός δωματίου με ένα σπίτι – μινιατούρα. Η κάμερα κάνει ζουμ στη μακέτα και κάπως έτσι βρισκόμαστε στο σπίτι των χαρακτήρων. Σύντομα, αποκαλύπτεται ότι η μητέρα της οικογένειας κατασκευάζει τη μακέτα του σπιτιού. Συχνά παρεμβάλλονται πλάνα με την ίδια να τοποθετεί σε διαφορετικά σημεία τις μινιατούρες τους, τα μικρά ανδρείκελα. Ένα σπίτι, μέσα σε ένα σπίτι, μέσα σε ένα άκρως κλειστοφοβικό, σκοτεινό και τρομακτικά σιωπηλό σύμπαν. «Τελικά, η ιστορία γίνεται πιο τραγική όταν γνωρίζουμε ότι οι χαρακτήρες δεν ελέγχουν τη μοίρα τους;», ρωτάει ο καθηγητής του γιου την τάξη του.
Μια αξιολόγηση
Κινηματογραφικά, το Hereditary χρίζει τόσο άξιο συζήτησης, όσο και η δεύτερη ταινία του Aster, το Midsommar. Τα πλάνα είναι μακροσκελή, χωρίς να κουράζουν, αλλά μεταδίδοντας επιτυχώς την αίσθηση του επικείμενου κινδύνου, μέσω μιας μουντής παλέτας (που σαν δια μαγείας χρωματίζεται όποτε η κάμερα φεύγει από το σπίτι). Ο σκηνοθέτης εστιάζει στα πρόσωπα των ηθοποιών, των οποίων οι εκφράσεις αρκούν για να μεταφέρουν το συναίσθημα. Ο θεατής εγκλωβίζεται – μαζί με τους χαρακτήρες – σε μια συναισθηματική φυλακή. Ταυτόχρονα, ανακαλύπτει μαζί με αυτούς, μη γνωρίζοντας εκ των προτέρων τι συμβαίνει. Ξετυλίγει τα μυστικά του παρελθόντος μέσα από τα μάτια ενός αναξιόπιστου αφηγητή, της μητέρας. Το Hereditary κρατάει υπομονετικά τα μυστικά του, μέχρι το τέλος. Αφήνει, όμως, καθ’ όλη τη διάρκειά του, τα στοιχεία εκείνα που χτίζουν την κορύφωση.
Η πραγματική μαεστρία του Aster, όμως, έγκειται στο γεγονός ότι αν απομακρύνεις κάθε στοιχείο τρόμου, το Hereditary εξακολουθεί να έχει ουσία. Είναι ένα φιλμ που μιλά για τις ανθρώπινες σχέσεις, ή μάλλον, για την απουσία τους. Ένα οικογενειακό δράμα, ίσως. Η άλλη πλευρά του νομίσματος του The Killing of a Sacred Deer, του Γιώργου Λάνθιμου. Το γένος του θρίλερ είναι ένας Δούρειος Ίππος, ένα μέσο που επιτρέπει στον Aster να μεταφέρει στις οθόνες μας τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι χάνουν τα πάντα. Που μπορούν να στρέψουν την πίστη τους και πως η αναζήτηση για ένα πρόσωπο – αντικείμενο λατρείας αποτελεί έναν φαύλο κύκλο.
