Με λίγα λόγια, Foley είναι η αναπαραγωγή καθημερινών ήχων και ηχητικών εφέ που χρησιμοποιούνται σε ταινίες, σειρές, κινούμενα σχέδια κλπ. Αυτοί οι ήχοι δεν ηχογραφούνται κατά τη διάρκεια της παραγωγής, δηλαδή των γυρισμάτων, αλλά στο στάδιο της μεταπαραγωγής, δηλαδή ηχογραφούνται και συγχρονίζονται στο έτοιμο βίντεο.
Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι είναι ότι όταν ακούμε στην ταινία βροντές ή βροχή, δε σημαίνει ότι θα ηχογραφηθούν αληθινές βροντές και βροχή. Μπορεί οι foley artists (όπως λέγονται τα άτομα που κάνουν αυτή τη δουλειά) να χρησιμοποιήσουν απλά καθημερινά αντικείμενα (πχ λαμαρίνες, ρύζι κλπ) τα οποία με τον κατάλληλο χειρισμό θα ακουστούν τόσο αληθινά που ούτε θα καταλάβεις ότι ηχογραφήθηκαν μετά.
Ας δούμε μερικά ιστορικά στοιχεία για το Foley…
Αυτό που σήμερα λέμε Foley ουσιαστικά άρχισε στα ραδιοφωνικά στούντιο περίπου την δεκαετία του 1920 και η λειτουργία του ήταν να γεμίζει με ηχητικά εφέ τις ραδιοφωνικές παραγωγές.
Το 1914, ο Jack Donovan Foley άρχισε να δουλεύει για μια γνωστή εταιρία παραγωγής, στη λεγόμενη βουβή περίοδο του κινηματογράφου. Όταν το 1927 δημιουργήθηκε η πρώτη ταινία με ήχο (The jazz singer) η εταιρία στην οποία δούλευε ήξερε ότι το εγχείρημα θα ήταν πολύ απαιτητικό ώστε να βγει ένα αξιόλογο και «ανταγωνιστικό» αποτέλεσμα. Μέσα στην ομάδα του ήχου βρισκόταν και ο Foley. Επειδή τα μικρόφωνα της τότε εποχής μπορούσαν κατά βάση να ηχογραφήσουν μόνο τους διαλόγους, όλοι οι υπόλοιποι ήχοι που υποστήριζαν την εικόνα θα έπρεπε να προστεθούν μετά. Έτσι, ο Foley με την ομάδα του έβλεπαν σε μια οθόνη την ταινία και ταυτόχρονα, σε ένα μόνο κανάλι ήχου, έπρεπε να ηχογραφήσουν εντελώς συγχρονισμένα όλα τα πράγματα που θα μπορούσαν να «ακουστούν» μέσα στην ταινία, δηλαδή βήματα, πόρτες κλπ.
Μέχρι και σήμερα πάνω-κάτω η ίδια μέθοδος χρησιμοποιείται στις ταινίες και γενικότερα σε βίντεο. Βέβαια με τη βελτίωση της τεχνολογίας, πλέον, μπορεί να ηχογραφηθεί ένας-ένας ήχος ξεχωριστά και έπειτα να ενωθούν και να φτιάξουν το τελικό ηχητικό περιβάλλον.
Η εύλογη ερώτηση που προκύπτει είναι η εξής: εφόσον έχει εξελιχθεί η τεχνολογία της ηχοληψίας γιατί το Foley χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα; Τα σημερινά μικρόφωνα δεν έχουν τη δυνατότητα να ηχογραφήσουν όλο το ηχοτοπίο της σκηνής κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
Η χρησιμότητα του Foley σήμερα
Η αλήθεια είναι ότι όντως, τα μικρόφωνα μπορούν πλέον να ηχογραφήσουν σε πολύ υψηλή ποιότητα σχεδόν τα πάντα. Εντούτοις, συνήθως οι ήχοι που ακούμε στις ταινίες δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα ή είναι δύσκολο να ηχογραφηθούν στα γυρίσματα.
Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα μιας σκηνής που ο μεν πρωταγωνιστής (ας τον πούμε Τζο) έχει βάλει κάτω τον «κακό» και τον γρονθοκοπεί για περίπου κάνα δεκάλεπτο στο πρόσωπο. Όλοι οι ήχοι που βγαίνουν από τις ακραίες καράτε στάιλ σφαλιάρες του Τζο πάνω στα μετανιωμένα μάγουλα του κακού, δυστυχώς για τον διψασμένο για εκδίκηση θεατή και ευτυχώς για τον ηθοποιό, δεν είναι αληθινοί. Είναι ήχοι που προστέθηκαν μετά και πιθανότατα είναι γροθιές πάνω σε ένα σακί ή σε ένα κομμάτι ωμού κρέατος για μεγαλύτερη αληθοφάνεια.
Πηγή: StudioBinder
Άλλη μία χρήση του Foley είναι ότι μπορεί να δώσει εντελώς άλλη υφή στα αντικείμενα (props) που χρησιμοποιούνται στα γυρίσματα. Για παράδειγμα όταν μονομαχούν δύο τύποι με σπαθιά, αυτά ακούγονται όντως σαν αληθινά, πανάκριβα σπαθιά σφυρηλατημένα απ’ τον Hattori Hanzo. Στην πραγματικότητα, τα σπαθιά που χρησιμοποιούνται πιθανότατα είναι φτιαγμένα από κάποιο ελαφρύ και φθηνό υλικό. Αλλά και οι ήχοι που προστίθενται αργότερα προέρχονται ίσως από κάποια άλλα μεταλλικά αντικείμενα.
Πηγή: MTV
Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι σε πολλές ταινίες και σειρές, οτιδήποτε ακούει ο θεατής ηχογραφείται μετά τα γυρίσματα. Δηλαδή όλοι οι ήχοι, ακόμα και οι διάλογοι, ηχογραφούνται μόνα τους από την αρχή. Αυτό είναι αναγκαίο και στις μεταγλωττισμένες παραγωγές και προφανώς στα animation.
Το Foley σαν τέχνη
Το Foley θεωρείται και είναι μορφή τέχνης. Οι Foley artists καλούνται να δημιουργήσουν ένα ηχητικό περιβάλλον από την αρχή. Η δουλειά αυτή χρειάζεται σίγουρα πολλή φαντασία για να βρεις το κατάλληλο αντικείμενο και τον κατάλληλο τρόπο να το χειριστείς ώστε να παραχθεί ο επιθυμητός ήχος. Ένας ήχος τόσο καλοφτιαγμένος, που θα κάνει το θεατή να το θεωρήσει τόσο φυσικό ώστε να μην τον παρατηρήσει καν.
Οι Foley artist έχουν συνήθως το δικό τους στούντιο. Εκεί μπορείς πραγματικά να βρεις κάθε είδους αντικείμενο που μπορεί να φανεί χρήσιμο στη διαδικασία. Έχουν πλήθος διαφορετικών επιφανειών και κάθε μία από αυτές δίνει διαφορετικό ηχόχρωμα στα αντικείμενα που αλληλεπιδρούν με αυτές. Για παράδειγμα αλλιώς θα ακουστεί το χτύπημα μιας πλαστικής μπάλας σε μέταλλο κι αλλιώς σε ξύλο. Γι’ αυτό το λόγο οι συνδυασμοί είναι αμέτρητοι και οι Foley artists καλούνται να δημιουργήσουν από μία τεράστια «βιβλιοθήκη» αντικειμένων.
Το παρακάτω βίντεο μας εξηγεί τη διαδικασία του Foley και τη δημιουργία μερικών πολύ χαρακτηριστικών ήχων σε ταινίες.
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα δούμε μια ταινία ή σειρά ας μην ξεχάσουμε την τέχνη του Foley και τους αφανείς ήρωες που κρύβονται πίσω από αυτήν. Το πιθανότερο βέβαια είναι να μην παρατηρήσουμε τίποτα, κάτι που σημαίνει ότι οι Foley artists έκαναν σωστά τη δουλειά τους!
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
- Wikipedia
- Empireonline
- Youtube
Παρόμοια άρθρα:
- 5 ταινίες για την καραντίνα με φόντο την Αθήνα
- Ο θεσμός του Black History Month και το σινεμά του Spike Lee
- Another Round: Η ταινία που πρέπει να δεις αντί για το Hangover
Ακολουθήστε μας στις σελίδες μας Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.
