Σε μία εποχή έξαρσης της τεχνολογίας, μπορεί κανείς να ενημερωθεί για ό,τι τον ενδιαφέρει αντλώντας μάλιστα πληροφορίες από ποικιλία πηγών. Υπάρχουν όμως κάποιες έννοιες, οι οποίες δύσκολα ορίζονται με λίγα λόγια. Ένας ορισμός είναι αδύνατο να περικλείει την απεραντοσύνη τους και τη σημασία που έχουν για την ανθρωπότητα στο σύνολο της. Έννοιες όπως η ομορφιά, η αγάπη, η τέχνη. Ας μιλήσουμε λοιπόν για την τελευταία.
Η Ελένη Μπράβη, φοιτήτρια του τμήματος Σλαβικών σπουδών, αποφάσισε να διεκπεραιώσει ένα κοινωνικό πείραμα. Αφού της ζητήθηκε να εκφράσει την άποψη της σχετικά με το τι σημαίνει τέχνη, η απάντηση της θεωρήθηκε λανθασμένη, ώστε ίσως καλύτερα να αναζητούσε τον ορισμό σε ένα λεξικό. Κι εκείνη αποφάσισε να αποδείξει το εξής: Όσα λεξικά κι αν ανοίξει κανείς, δεν θα μπορέσει ποτέ να πυκνώσει σε λέξεις την ακριβή σημασία που έχει αυτό το θηλυκό ουσιαστικό για τον άνθρωπο.
Το κοινωνικό πείραμα απευθυνόταν σε άτομα ηλικίας 10-75 ετών, όλοι διαφορετικοί μα είχαν ένα κοινό.
Είπαν τα εξής:
-Τέχνη είναι μια δημιουργία με νόημα. Χωρίς αυτήν, ο άνθρωπος θα ένοιωθε μοναξιά.
-Τέχνη είναι έμπνευση. Είναι να κάνεις κάτι που εσύ το νιώθεις και το πιστεύεις. Ναι μεν καλλιεργείται, αλλά δεν διδάσκεται. Δεν μπορείς να διαβάσεις την τέχνη. Είναι έμφυτη. Πηγάζει από μέσα μας.
-For me art is using your imagination and bringing it to real life. (Για εμένα, τέχνη είναι να χρησιμοποιείς την φαντασία σου και να την φέρνεις στην πραγματική ζωή).
-Τέχνη; Ό,τι μπορεί να δημιουργήσει ο ανθρώπινος νους και να είναι καλαίσθητο έστω για ένα σύνολο ατόμων, άξιο θαυμασμού και διαχρονικό.
-Η τέχνη είναι έκφραση και δημιουργία.
-Τέχνη είναι, νομίζω, ο αυτοσκοπός του ανθρώπου. Χωρίς αυτή, θα ήμασταν όλοι τρελοί, ανιαροί και ηλίθιοι. Με αυτή τη σειρά. Τέχνη είναι ζωή, φωτιά, ιερός τρόμος υποθέτω. Δεν υπάρχουν όρια στην τέχνη και θεωρώ ότι δεν πρέπει να φιμώνεται, όπως γίνεται συχνά πυκνά, αρκεί να στηρίζεται πάνω στον σεβασμό της ανθρώπινης ύπαρξης.
-Τέχνη είναι έκφραση, συναίσθημα, δεξιοτεχνία, πάθος, ταξίδι ψυχής, ψυχοθεραπεία, απόδραση από την καθημερινότητα και τα προβλήματα της, πληρότητα, διέξοδο έκφρασης.
-Η τέχνη για εμένα είναι επικοινωνία με τον κόσμο και κυρίως, ζωή. Γιατί χωρίς την τέχνη, δεν θα υπήρχε ζωή. Σκέψου πώς θα ήταν ο κόσμος. Τέχνη είναι τα πάντα.
-Τέχνη για εμένα είναι απελευθέρωση και τρόπος έκφρασης των συναισθημάτων μου. Είναι η καθημερινότητα μου. Θα ήμουν δυστυχισμένη, χωρίς τέχνη.
-Για εμένα, η τέχνη είναι ο τρόπος της ψυχής μας να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο ή ακόμα και με εμάς τους ίδιους. Μπορείς να πεις ότι είναι κάτι σαν μια πόρτα μέσω της οποίας, όσα κρύβει η ψυχή μας βρίσκουν διέξοδο κι εκφράζονται.
-Τέχνη για μένα σημαίνει ηρεμία και διεύρυνση της σκέψης.
-Δίχως τέχνη η ζωή θα ήταν ασπρόμαυρη, χωρίς κουλτούρα και χωρίς άποψη.
-Τέχνη είναι η δημιουργία, το να φτιάχνεις κάτι από το μηδέν. Στη μουσική, αν κάποιος έπαιζε μια διασκευή ενός δημοφιλούς τραγουδιού, αυτό και πάλι δημιουργία είναι. Ποτέ κανείς δεν θα το ξαναπαίξει όπως εκείνος.
-Τέχνη είναι το καταφύγιο του ανθρώπου. Αποτελεί συνοδοιπόρο στις αποφάσεις και τις συναισθηματικές μας μεταπτώσεις. Πρόκειται για την αγκαλιά στην οποία δραπετεύαμε κάθε φορά που ο κόσμος γύρω μας ήταν κρύος και ξένος, έτσι ώστε νοιώσαμε πως δεν ταιριάζαμε εδώ. Σε οποιαδήποτε μορφή της λοιπόν, η τέχνη θεωρείται αναγκαία για να βρούμε την εσωτερική γαλήνη και πληρότητα. Είναι ένας στόχος, μια τέλεια έκδοση του κόσμου και του εγώ μας.
-Τέχνη είναι ο καρπός του μοναδικού, χαρακτηριστικού τρόπου που έχει ο καθένας για αν εκφράζει τα γνήσια συναισθήματα και το «είναι» του.
-Η τέχνη είναι η φωνή του δημιουργού. Μέσω αυτής, λες όσα δεν χωρούν σε λέξεις. Κι έχει τη δύναμη να εμπνεύσει, να δημιουργήσει συναισθήματα στον δέκτη. Επίσης, τέχνη για μένα αποτελεί η ελευθερία και το απαγορευμένο, η αποκρυπτογράφηση. Βρίσκεις σε εκείνη κομμάτια του εαυτού σου και ταυτίζεσαι.
-Η τέχνη αποτελεί αναγκαιότητα. Κάτι σαν εναλλακτικό οξυγόνο του νου, της καρδιάς, της ψυχής. Την απολαμβάνω και μάλλον αυτό που ψάχνω μέσω αυτής, φαίνεται ότι είναι η γνήσια συγκίνηση.
Ένα ουσιαστικό, 17 διαφορετικές απόψεις. Παρατηρείται όμως ένα σημείο ταύτισης. Άτομα ευαίσθητα ή σκληρά, μορφωμένα ή αδαή, μικρά ή και μεγάλα, όλοι αναφέρονται στην τέχνη ως έκφραση ή δημιουργία. Καθένας από αυτούς αγγίζει τουλάχιστον μία από τις μορφές της, σαν να υλοποιεί έτσι μια ιδέα του πνεύματος, της ψυχής. Κι η ελευθερία έκφρασης αυτής αποτελεί κάτι απαραίτητο. Είναι προφανές πως δεν υπάρχει σωστός και λάθος ορισμός για μια έννοια αχανή, όπως η τέχνη. Λίγες λέξεις δεν μπορούν να χωρέσουν τόση αγάπη, τόσα συναισθήματα, τόση αγωνία. Μια έννοια σαν κι αυτή συνεχώς θα εξελίσσεται, εξαπλώνοντας την ομορφιά της.
Ως διεκπεραιώτρια του κοινωνικού πειράματος, η Ελένη εκφράζει κι εκείνη τη γνώμη της πάνω στο θέμα αυτό. Αναφέρει:
Για εμένα, η τέχνη είναι μια εσωτερική ανάγκη, άκρως απαραίτητη, όπως η αναπνοή. Μάλιστα, αρχέγονη εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου να εκφραστεί. Πρόκειται για πολυμεσική έκφραση, πάθος, ελευθερία, επανάσταση, μέθεξη, τρικυμία, κραυγή, σπίθα, δέος, αγαλλίαση, φάρμακο, ανατριχίλα, συγκίνηση, ένα κοινωνικό φαινόμενο. Τέχνη είναι οξυγόνο. Είναι καταφύγιο, διέξοδος κι αδιέξοδο. Λύτρωση και κάθαρση. Μια ατελής τελειότητα, μια αρμονία, συμμετρία κι ασυμμετρία. Αποτελεί μια παγκόσμια γλώσσα χωρίς σύνορα. Ενώνει τους ανθρώπους δημιουργώντας γέφυρες κι όχι χάσματα. Προσφέρει ποιότητα ζωής προστατεύοντας τον άνθρωπο από τον εκφυλισμό, τη σύνθλιψη και φυσικά, τη συνήθεια. Τον βοηθάει να φτάσει στην αυτοπραγμάτωση, τον εξυψώνει και τον εξευγενίζει. Τέχνη κι άνθρωπος ταξιδεύουν μαζί στον χωροχρόνο κι οι στιγμές παγώνουν. Του δίνει τη δυνατότητα να εκτίθεται νοιώθοντας ευάλωτος και ταυτόχρονα δυνατός. Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς τέχνη. Θα ήταν μια ζωή βουβή, τυφλή, άχαρη και πνιγερή. Χωρίς εκείνη, υπάρχει μόνο απόγνωση, σκοτάδι και χάος.
