Ένα λιγότερο γνωστό βιβλίο του George Orwell

Λίγους μήνες μετά την έκδοση του μυθιστορήματος που τον ανέδειξε όσο κανένα άλλο, το περίφημο 1984, ο George Orwell πέθανε σε ηλικία μόλις 47 ετών. Πριν από αυτό το βιβλίο, ορόσημο για τον εικοστό αιώνα, έγραψε και άλλα λιγότερα γνωστά αλλά άκρως ενδιαφέροντα έργα. Ένα από αυτά είναι και Η παγίδα του χρήματος.

Keep the aspidistra flying!

Η παγίδα του χρήματος εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1936 με τον τίτλο Keep the aspidistra flying (πιθανή παράφραση του ιδιωματισμού keep the flag flying). Απέχει πολύ ο τίτλος από αυτόν της ελληνικής μετάφρασης. Αξίζει να σημειωθεί ότι παλαιότερα είχε επίσης εκδοθεί στα ελληνικά με τον τίτλο Κρατήστε μακριά τον μικροαστισμό σας. Η ασπιδίστρα, λοιπόν, ήταν ένα φυτό συνηθισμένο στα σπίτια στην Αγγλία. Εντοπιζόταν κυρίως στα πιο φτωχικά και σκοτεινά νοικοκυριά. H προτίμησή του σε αυτό οφείλεται σε πολύ απλούς λόγους: άντεχε χωρίς πολύ νερό, καθαρό αέρα, φως ή ήλιο. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την ασπιδίστρα συμβολικά, θέλοντας να υποδηλώσει την πνιγηρή κατάσταση της μεσαίας τάξης. Και υπάρχει σχεδόν πάντα δίπλα στον κεντρικό ήρωα του βιβλίου, τον 29χρονο Γκόρντον Κόμστοκ, ένα τέτοιο φυτό, καχεκτικό, άσχημο αλλά ανθεκτικό. Εχθρός και φίλος μαζί. Του υπενθυμίζει την αδιέξοδη κατάστασή του, από που έρχεται και από που προσπαθεί να δραπετεύσει.

Είμαστε στη δεκαετία του 1930 στο πολύβουο Λονδίνο. Ο Γκόρντον Κόμστοκ είναι ένας πικραμένος και απογοητευμένος υπάλληλος βιβλιοπωλείου και ένας μη αναγνωρισμένος ποιητής. Τον βρίσκουμε στο ξεκίνημα της ιστορίας να μετράει τα λιγοστά λεφτά που έχουν απομείνει στις τσέπες του, καθώς και τα τέσσερα τελευταία τσιγάρα με τα οποία πρέπει να περάσει τις επόμενες δύο ημέρες. Η κακή του οικονομική κατάσταση συνοδεύεται από μια μόνιμα πολύ κακή διάθεση.

Ο λόγος δεν είναι άλλος από τα χρήματα.

Για την ακρίβεια ο Γκόρντον θεωρεί το χρήμα και κυρίως τη λατρεία του την αιτία των μεγαλύτερων προβλημάτων. Είναι ένας ρομαντικός ήρωας που ονειρεύεται έναν κόσμο χωρίς τα δεσμά του χρήματος. Παρακολουθούμε την προσωπική του προσπάθεια αντίστασης απέναντι στο καπιταλιστικό σύστημα και την αστική οργάνωση της κοινωνίας του μεσοπολέμου, καθώς και όλες τις ψυχολογικές διακυμάνσεις του, τις μεταπτώσεις του, την κάθοδό του στον βούρκο.

Στα Τάρταρα, στα Τάρταρα! Μέσα στην ασφαλή και τρυφερή μήτρα της γης, εκεί όπου δεν βρίσκονται ούτε χάνονται δουλειές, που δεν υπάρχουν συγγενείς ή φίλοι να σε ζαλίζουν, ούτε ελπίδα, φόβος, φιλοδοξίες, τιμή, καθήκον. Επίσης ούτε χρέη οποιασδήποτε μορφής. Εκεί θα ήθελε να βρίσκεται ο Γκόρντον.

Δίπλα του η αδερφή του, μια σκιά του ίδιου της του εαυτού, αδύναμη και ουσιαστικά αμέτοχη. Στο πλευρό του η ερωμένη του, μια φιλήσυχη χαμηλόμισθη υπάλληλος, αλλά και ο καλύτερός του φίλος, ένας μαρξιστής εκδότης. Τα πρόσωπα αυτά είναι και η σύνδεσή του με την πραγματικότητα. Είναι εχθροί και φίλοι του μαζί, όπως η ασπιδίστρα.

Λίγα χρόνια πριν την έκδοση του βιβλίου, ο Orwell δούλεψε για ένα διάστημα ως βιβλιοπώλης. Ο ήρωας του, πιθανολογώ, θα πρέπει να έχει εμποτιστεί με κάποιες από τις εμπειρίες του. Το σίγουρο είναι, ωστόσο, σύμφωνα με την αλληλογραφία του, πως ο Orwell έγραψε την Παγίδα του χρήματος περισσότερο σαν άσκηση καθώς δεν το θεωρούσε ολοκληρωμένο έργο. Εκδόθηκε παρ’ όλα αυτά και αναμφισβήτητα αποτελεί ένα άγουρο αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον και χρήσιμο ψυχογραφικό μυθιστόρημα.

Επίλογος

«Από πολύ μικρή ηλικία, ίσως στα πέντε ή στα έξι, ήξερα ότι όταν θα μεγαλώσω θα γίνω συγγραφέας. Ανάμεσα στα δεκαεπτά και στα είκοσι τέσσερα προσπάθησα να εγκαταλείψω αυτή την ιδέα, αλλά το έκανα με πλήρη συνείδηση ότι καταπίεζα την αληθινή μου φύση και ότι αργά ή γρήγορα θα έπρεπε να ησυχάσω και να γράψω βιβλία.» (Απόσπασμα από “Why I write”, George Orwell, 1946)

Το άρθρο δημοσιεύεται και στο inthebooklight.gr 

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

• Η παγίδα του χρήματος, George Orwell, μετάφραση Ανδρέας Σοκοδήμος, εκδόσεις Κάκτος, 2004
• “Why I write”, George Orwell, 1946. Ανακτήθηκε από orwellfoundation.com
• www.orwellfoundation.com
  

  ---

  Παρόμοια άρθρα:

• Η φάρμα των ζώων του George Orwell

• Μετάφραση από τα αμερικανικά, Μπορίς Βιάν

• Καλοκαίρι Υπαρξισμού

Ακολουθήστε μας στο Instagram, Facebook και Spotify για περισσότερη έμπνευση.

Giving Sight by Beasty-Press