Ο όρος “Πολιτιστική Κληρονομία” αναφέρεται σε μνημεία, ομάδες κτισμάτων και χώρων με ιστορική, επιστημονική, εθνολογική ή ανθρωπολογική αξία. Είναι τα φυσικά αντικείμενα και άυλα χαρακτηριστικά μιας ομάδας ή κοινωνίας που έχουν κληροδοτηθεί από τις παλαιότερες γενιές και διατηρούνται στο παρόν, ενώ παράλληλα παραχωρούνται στο μέλλον για να επωφεληθούν οι επόμενες γενιές. Κάθε λαός έχει να επιδείξει μνημειώδη επιτεύγματα πόσο μάλλον ο ελληνικός λαός που είναι και ο αρχαιότερος. Η Ελλάδα ως “λίκνο του πολιτισμού” σύμφωνα πάντα με τη φράση του Paulo Coehlo φροντίζει να αναδεικνύει όλο τον αρχαίο αλλά και τον πιο σύγχρονο πλούτο της.
.
Η Ελλάδα έχει στο ιστορικό της βιογραφικό πολλούς αρχαιολογικούς αλλά και πιο σύγχρονους χώρους και τόπους που την καθιστούν άξια θαυμασμού σε ολόκληρο τον κόσμο. Πολλοί από αυτούς προστατεύονται και από διάφορους διεθνείς οργανισμούς. Συγκεκριμένα ο Εκπαιδευτικός, Επιστημονικός και Πολιτιστικός Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) που επιζητεί να προωθήσει την αναγνώριση, προστασία και διατήρηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς , περιλαμβάνει στην λίστα παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας 17 ελληνικά μνημεία. Ο αρχαιολογικός χώρος της Ακρόπολης με το ιστορικό κτίσμα του Παρθενώνα που συμβολίζει τη δημοκρατία και αποτελεί σύμβολο αυτοθυσίας και ηρωισμού, το Ηρώδειο, οι αρχαιολογικοί χώροι των Δελφών, της Ολυμπίας, των Μυκηνών και Τίρυνθας, της Κνωσού στην Κρήτη ,το θέατρο της Επιδαύρου ,το Καλλιμάρμαρο αλλά και το Άγιο Όρος-(Άθως) καθώς επίσης και διάφορες μονές και μοναστήρια (Μονή Δαφνίου, Μονή Όσιου Λουκά και Νέα Μονή Χίου) είναι λίγα από τα προστατευόμενα μέρη της UNESCO. Υπάρχουν όμως και πιο νέοι χώροι όπως το ιστορικό Παλαμήδι στο Ναύπλιο όπου προστατεύονται από άλλους οργανισμούς και αποτελούν και αυτά με τη σειρά τους τόποι προσέλκυσης των τουριστών αλλά και των ντόπιων Ελλήνων. Τι μπορούν όμως να προσφέρουν αυτοί οι χώροι;
Οι τελευταίοι δίνουν την δυνατότητα στους Έλληνες και ξένους πολίτες να επισκεφτούν και να γνωρίσουν όλη την ιστορία και την παράδοση που έδωσε αξία στο όνομα Έλληνας και στον ελληνικό πολιτισμό. Οι τόποι μνήμης , τους δίνουν την δυνατότητα να συνδέσουν παρελθόν και μέλλον, να ενισχύσουν την φιλοπατρία και την εθνική συνείδηση και να συμβάλλουν στη καλύτερη γνωριμία του παρελθόντος, ώστε να καθιστούν δυσχερή τη διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, και να διευρύνουν τους ορίζοντες. Σε αυτό βέβαια συμβάλουν και διάφοροι παραδοσιακοί πολιτιστικοί σύλλογοι (ποντιακοί, κρητικοί, ηπειρωτικοί κλπ.) όπου μέσω των οργανώσεων και των εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα σε διάφορες περιοχές ανά την Ελλάδα μεταλαμπαδεύουν τα ήθη, τα έθιμα, τις αξίες και τις παραδόσεις του κάθε τόπου σε όλο τον κόσμο. Όσον αφορά τη νεότερη γενιά με τα ειδικά προγράμματα επιμόρφωσης μαθητών μέσω των σχολικών εκδρομών και επισκέψεων σε αυτούς τους αρχαιολογικούς τόπους- χώρους η γνωριμία και η εκμάθηση της ιστορίας συνδυάζεται με τη διασκέδαση και την ψυχαγωγία.
.
Τα μνημεία ωστόσο λειτουργούν και ως πηγή ανάπτυξης. Η συντήρηση και η προστασία των τοπίων και μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς δεν θα ήταν δυνατόν να επιτευχθούν χωρίς τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους. Ο πολιτισμός μπορεί να γίνει η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας. Με την αύξηση του τουρισμού και τις χρηματοδοτήσεις των οργανισμών προστασίας (unesco,iucn κλπ.), η οικονομία της χώρας αυξάνεται και έτσι δύνεται η δυνατότητα τα μνημεία να συντηρούνται και να διατηρούνται ακέραια ανά τους αιώνες. Επομένως σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε ότι η πολιτιστική κληρονομιά βλάπτει τον άνθρωπο, σε αντίθεση με εκείνον που κάποιες φορές επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στο πρόσωπο της.
Σχετικά με το ζήτημα αν σήμερα σεβόμαστε τα μνημεία και εκτιμούμε τη σημασία τους, διαπιστώνουμε ότι μια μειοψηφία τα προσεγγίζει όπως τους αξίζει, ενώ η πλειοψηφία δυστυχώς όχι. Πολλοί δεν επισκέπτονται τα μνημεία ποτέ ή η επίσκεψη τους είναι τυπική. Κυριαρχεί η τουριστική αντίληψη και γενικότερα δεν φαίνεται να τους συγκινούν. Άλλοι δεν σέβονται και αμαυρώνουν τα μνημεία προκαλώντας καταστροφές και βανδαλισμούς. Οι νέοι προβάλουν έναν αντιπαραδοσιακό χαρακτήρα και πολεμούν ό,τι θεωρούν παλαιό και «ξεθωριασμένο». Η κρίση αξιών είναι η κυριότερη αιτία για τέτοιου είδους ενέργειες. Ο σύγχρονος άνθρωπος, αδιαφορεί και σταδιακά απομακρύνεται από την παράδοση και τις ρίζες του. Το καταναλωτικό και υλιστικό πνεύμα που τον καταβάλει προκαλεί αδιαφορία για τα πνευματικά δημιουργήματα. Κυριαρχεί η κερδοσκοπία και ο ατομικισμός. Οι περισσότεροι βλέπουν τους μνημειακούς τόπους ως πηγή πλούτου και τίποτα περισσότερο, δεν τους ενδιαφέρει να μάθουν την ιστορία του τόπου που τους γέννησε.
Επιπλέον, υπάρχει ανεπαρκής εκπαίδευση από τους κοινωνικούς φορείς. Η οικογένεια δεν προσφέρει της κατάλληλες παραστάσεις. Το σχολείο αντιμετωπίζει επιδερμικά την παράδοση, παρέχει χρησιμοθηρική γνώση και αδιαφορεί για το διδακτικό χαρακτήρα των εκδρομών. Αλλά και η ίδια η πολιτεία δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά για την παράδοση.
Είναι σημαντικό να διαφυλάττουμε και να συντηρούμε στο βαθμό που χρειάζεται τους αρχαιολογικούς μας χώρους γιατί σε αυτούς φυλάσσεται η ιστορία χιλιάδων χρόνων που ανέδειξε το έθνος μας. Η πολιτεία όμως δεν μεριμνά σωστά για αυτούς. Τα τελευταία χρόνια και ειδικά με την οικονομική κρίση δεν δίνεται προτεραιότητα στην προστασία των μνημείων. Αδυναμίες οργανωτικές, διοικητικές, έλλειψη μέσων, νομικά κενά ή, ίσως, και έλλειψη φαντασίας ή, ακόμα χειρότερα, έλλειψη μιας συνεπούς, συστηματικής και μακροχρόνιας πολιτικής μελέτης και εφαρμογής των κατάλληλων μέτρων, εξακολουθούν να προκαλούν καταστροφές και αδιέξοδα. Ακόμη, λόγω της κρίσης πολιτιστικοί σύλλογοι κλείνουν και έτσι λιγοστεύουν οι προσπάθειες μετάδοσης και εκμάθησης των τοπικών εθίμων. Ωστόσο πολλοί άνθρωποι αδυνατούν να επισκέπτονται τους αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία λόγω αυτής της οικονομικής δυσχέρειας.
.
Συνάμα σημαντικό ρόλο παίζουν και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας (ΜΜΕ) καθώς προβάλουν ανεπαρκώς το παρελθόν. Τα ιστορικά ντοκιμαντέρ και οι πολιτιστικές εκπομπές μειοψηφούν μπροστά στα ψυχαγωγικά προγράμματα ως επίπτωση να μην προβάλλονται τα επιμορφωτικά πολιτισμικά στοιχεία του έθνους. Ο διαβρωτικός ρόλος της τηλεόρασης, καθώς και η διαφήμιση αποθεώνουν την ύλη υποβαθμίζοντας τις αξίες και τον πνευματικό πολιτισμό. Αλλά και οι ίδιοι άνθρωποι δεν κάνουν κάτι για αυτό. Ο λαός δεν αφυπνίζεται ώστε να εντάξει στη ζωή του το παρελθόν αλλά και το παρελθόν δεν τον αγγίζει και η εποχή μας πρόθυμα το απορρίπτει.
Όλα τα παραπάνω δεν κάνουν κακό μόνο σε εθνικό επίπεδο αλλά εξαπλώνονται και παγκοσμίως. Πολλοί είναι οι ξένοι που επισκέπτονται την χώρα μας και αντικρίζουν βεβηλωμένα ή κακοσυντηρημένα μνημεία. Δεν αποκλείεται βέβαια τα γεγονότα αυτά να επηρεάζουν και την δική τους πολιτιστική κληρονομιά. Συνετό είναι λοιπόν τέτοιου είδους ενέργειες να αποφεύγονται και να γίνεται προσπάθεια διαφύλαξης του πολιτισμού.
Έτσι λοιπόν, κάθε χώρα έχει να επιδείξει μνημειώδη επιτεύγματα που είτε είναι μεμονωμένα έργα τέχνης είτε σύνολο κτισμάτων που αποτυπώνουν τον πολιτισμό της. Όλα αυτά δημιουργούν την έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς. Της κληρονομιάς που κληροδοτείται από γενιά σε γενιά μέσα στους αιώνες. Η Ελλάδα έχει τους πιο αξιόλογους χώρους και μνημεία που η αξία τους και η ομορφιά τους δικαίως την αναδεικνύουν σε κοιτίδα του πολιτισμού. Εξάλλου σημαντικοί διεθνείς οργανισμοί συμβάλουν στην διαφύλαξη αυτών και στην ανακήρυξη τους ως παγκόσμια κληρονομιά. Τα αποτελέσματα της πολιτιστικής κληρονομιάς μπορούν να δράσουν μόνο ευεργετικά απέναντι στον άνθρωπο και την κοινωνία του καλλιεργώντας επιμορφώνοντας και πάνω απ ‘όλα να κάνοντας τον περήφανο για το έθνος και την καταγωγή του. Ωστόσο οι επιπτώσεις που υφίσταται η πολιτιστική κληρονομιά από τον άνθρωπο είναι σημαντικές και δεν είναι μόνο εθνικής αλλά και παγκόσμιας εμβέλειας. Σίγουρο όμως είναι ότι όποια αλλοίωση και αν υποστεί ο ελληνικός πολιτισμός , είναι θα είναι και θα παραμείνει για πάντα το “λίκνο” του πολιτισμού.
.
Η επιλεγμένη εικόνα είναι από : https://commons.wikimedia.org/wiki/User:FabioAbazaj
Πολύ ωραίο άρθρο με εύστοχες παρατηρήσεις.