Η Vivian Maier είναι μια φωτογράφος που αξίζει να ασχοληθεί κανείς για πολλούς λόγους. Οι φωτογραφίες της – με άρωμα από Σικάγο και όχι μόνο – μας ταξιδεύουν σε άλλους τόπους και χρόνους και δίνουν μια άλλη οπτική για τη ζωή στις πόλεις. Γεννήθηκε το 1926 με καταγωγή από Γαλλία και Αυστρία. Πέρασε τη ζωή της κυρίως στο Σικάγο ενώ έκανε και κάποια μεγάλα ταξίδια.
Γνωρίζουμε ελάχιστα για την ζωή και το έργο της μιας και η ίδια δεν δημοσίευσε ποτέ ούτε μια φωτογραφία της και δεν μοιράζονταν σχεδόν τίποτα για τον εαυτό της στους γύρω της. Το έργο της κοινοποιήθηκε ουσιαστικά από τον John Maloof, ο οποίος το ανακάλυψε σε μια δημοπρασία και στη συνέχεια άρχισε να το δημοσιεύει κατανοώντας την αξία αυτών που είχε στα χέρια του.
Κούτες με αρνητικά
Οι φωτογραφικές συλλογές της Maier είναι γεμάτες από την καθημερινότητα. Άνθρωποι, κτίρια, δρόμοι του Σικάγο και άλλων πόλεων. Εύκολα συγκαταλέγεται στη φωτογραφία δρόμου ως προς το περιεχόμενο. Ωστόσο, δεν μπορούμε να πούμε πολλά για το ύφος της μιας και δεν αποφάσισε η ίδια πώς θα εκτυπωθούν οι περισσότερες φωτογραφίες της. Έβγαλε περίπου 100.000 φωτογραφίες το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Ο John Maloof αγόρασε το έργο της σε μια δημοπρασία πληρώνοντας ένα πολύ μικρό ποσό. Οι κούτες περιείχαν χιλιάδες φιλμ, αποκόμματα παλιών εφημερίδων και προσωπικές σημειώσεις της Maier. Οι φωτογραφίες της απαθανάτισαν στιγμές περίεργες εκείνης της Αμερικής.
Από το έργο της μπορούμε να δούμε το τότε και το τώρα! Πώς κτίρια και σπίτια απαλλοτριώθηκαν προκειμένου να χτιστούν πολυτελή συγκροτήματα πολυκατοικιών και εμπορικών που τόσο λατρεύει ο νέος κόσμος.
Σε ένα παράλληλο σύμπαν
Βέβαια, την ίδια εποχή ο χώρος της φωτογραφίας άνθιζε. Την εποχή που δραστηριοποιούνταν η Maier υπήρχαν πάρα πολλοί άντρες φωτογράφοι που το έργο τους άφησε εποχή και αναγνωρίστηκαν όσο ήταν ακόμη ζωντανοί. Σαφώς και δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι αν αυτό οφείλεται στο ότι η Maier αντιμετώπιζε τη φωτογραφία ως χόμπι και μόνο ή αν ήταν μια ακόμα περίπτωση έμφυλου διαχωρισμού και θύμα των κοινωνικών διακρίσεων – ζητήματα υπαρκτά και σήμερα.
Ξέρουμε όμως από διηγήσεις ότι αγαπούσε πάρα πολύ τη φωτογραφία και ήταν κοινωνικά ευαισθητοποιημένη. Ωστόσο, πολύ λίγα αποκάλυπτε για τον εαυτό της και τη φωτογραφία. Φαίνεται πως η ίδια δεν έκανε από καθόλου έως ελάχιστες κινήσεις για να δημοσιεύσει το έργο της.
Στα όρια της φτώχειας
Η Maier εργάζονταν ως νταντά το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής της. Λέγεται επίσης πως υπήρξε και άστεγη. Προκειμένου να επιβιώσει δημοπράτησε ορισμένα από τα αρνητικά της -έτσι έφτασαν και στα χέρια του Maloof. Στάθηκε τυχερή όμως διότι μια οικογένεια, της οποίας φρόντιζε τα παιδιά, την βοήθησε να νοικιάσει ένα διαμέρισμα.
Από κάποιους περιγράφεται ως απελευθερωμένη, μπροστά από την εποχή της, καλλιεργημένη και έξυπνη. Με παιδεία από Ευρώπη και Αμερική φαίνεται περίεργο που δεν κατάφερε να αναγνωριστεί το έργο της όσο ήταν εν ζωή. Πλέον όμως οι φωτογραφίες της έχουν φιλοξενηθεί σε πολλές εκθέσεις συλλογικές και ατομικές και συνεχίζει να εμπνέει πολλούς καλλιτέχνες.
Προσωπικότητα ή κοινωνία
Είναι ευτύχημα που έχουμε στη διάθεσή μας το μεγαλύτερο τμήμα του έργου της. Αυτό όμως έγινε μέσω του John Maloof ο οποίος ήρθε σε επαφή με το έργο της μέσω μιας δημοπρασίας, καθώς η Maier αδυνατούσε να καλύψει τις ανάγκες της. Πριν φτάσει όμως σε αυτό το σημείο δεν επέλεξε να αξιοποιήσει τις φωτογραφίες της.
Ίσως να ήταν ιδιοσυγκρασιακό στοιχείο της φωτογράφου το γεγονός ότι επέλεξε να μην δημοσιεύσει τη δουλειά της. Λέγεται ακόμη πως ήταν αρκετά εσωστρεφής και αποκάλυπτε ελάχιστα για τον εαυτό της. Ωστόσο, δεν περνά απαρατήρητο το φύλο και οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής που έζησε, άξονες στους οποίους βαδίζουν συγκεκριμένες κοινωνικές και φυλετικές ομάδες.
Για τη ζωή της Maier έχει γυριστεί και το πολύ ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ Finding Vivian Maier (2013).
Και για περισσότερη έμπνευση Diane Arbus: Η ομορφιά του άσχημου; και Elliott Erwitt. Ειρωνεία σε ασπρόμαυρο
