Όλοι μας έχουμε επισκεφτεί έναν αρχαιολογικό χώρο, ένα ελληνικό νησί, μια τουριστική περιοχή, το κέντρο της Αθήνας, την Πλάκα. Ας κάνουμε εικόνα μια τέτοια επίσκεψη και ας σκεφτούμε, αμέσως μετά τι κάνουμε; Η πλειοψηφία των ανθρώπων, αν όχι όλοι, «καταφεύγουν» στα τουριστικά μαγαζάκια προκειμένου να αγοράσουν ένα αναμνηστικό για τους ίδιους, τις οικογένειες και τους φίλους τους, δηλώνοντας ότι κάποτε επισκέφθηκαν αυτό το μέρος, το μουσείο, το νησί, τον αρχαιολογικό χώρο.
Στα τουριστικά αυτά καταστήματα θα αναζητήσουμε το μαγνητάκι, την κούπα, το αγαλματάκι εκείνο που θα απεικονίζει το μέρος όπου πήγαμε. Ανάμεσά τους θα αναγνωρίσουμε αντικείμενα όπως πανοπλίες, απομιμήσεις γνωστών ελληνικών αγαλμάτων με ήρωες της ελληνικής μυθολογίας, τσολιάδες- μινιατούρες, περικεφαλαίες, δερμάτινα είδη, σανδάλια και άλλα πολλά.
Όλα τα παραπάνω συγκαταλέγονται στην έννοια του «ελληνικού σουβενίρ». Κι όμως, η φολκλόρ παραγωγή αναμνηστικών ακολουθεί εδώ και χρόνια την ίδια πορεία, χωρίς να έχει «ξεστρατίσει» πέρα από τα συνηθισμένα, σε μια χώρα που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τομέα του τουρισμού. «Στο Παρίσι, για παράδειγμα, μπορείς να επιλέξεις αν θα πάρεις τον αναμνηστικό σου Πύργο του Άιφελ σε πλαστικό μαγνητάκι από πλανόδιο ή σε κάποια πολύ πιο ιδιαίτερη, κατασκευαστικά και αισθητικά, μορφή από το Πομπιντού.Σ’ εμάς δεν υπήρχε μέχρι πρόσφατα η δεύτερη επιλογή», αναφέρει ο Φίλιππος Χούρι, ιδιοκτήτης του Forget Me Not της Αδριανού που εξειδικεύεται στο ελληνικό design και τα ιδιαίτερα αναμνηστικά, φιλοξενώντας πάνω από 100 διαφορετικούς δημιουργούς.
Την τελευταία τριετία Έλληνες σχεδιαστές που δρουν στον χώρο της παραγωγής αντικειμένων, αλλά και νεαροί σχεδιαστές, απόφοιτοι σχολών design, προσεγγίζουν διαφορετικά την έννοια των ελληνικών αναμνηστικών, θέλοντας να προσδώσουν στα σουβενίρ μια πιο καλαίσθητη και ενδιαφέρουσα «νότα» ανανέωσης. Η ιδιοκτήτρια του Matalou at home στην Ηπίτου, η Ματαλού, ερμηνεύει αυτή την τάση αλλαγής των σουβενίρ ως αναγκαία: «Μαζί με την Άννα Πολυδώρου, που είναι η ψυχή αυτής της προσπάθειας, καλέσαμε φίλους και γνωστούς να σχεδιάσουν κάτι με θέμα το ελληνικό σουβενίρ. Πάντα πίστευα ότι πρέπει να δούμε πιο σοβαρά τον τουρισμό. Εμένα, προσωπικά, δεν με ενοχλούσε ποτέ το φολκλόρ κομμάτι του σουβενίρ αλλά το ότι εμπορευόμασταν πράγματα που δεν φτιάχνονται στην Ελλάδα. Βρίσκεις, πλέον, τσολιάδες παραδοσιακούς που μπορεί να είναι πανέμορφοι. Ο κόσμος προτιμά να δώσει κάτι παραπάνω κι ας μην του περισσεύουν, αρκεί να γνωρίζει ότι αυτό που θα πάρει είναι ελληνικό και ποιοτικό».
Παρόμοια πεποίθηση έχει και ο σχεδιαστής Κωνσταντίνος Βαρβιτσιώτης, του οποίου η νέα σειρά με τσάντες «AtoZGreek» έχει ως στόχο να προσεγγίσει, κυρίως, τους τουρίστες, οι οποίοι θα γνωρίζουν ότι αγοράζουν ελληνικά προϊόντα, αφού τα υλικά, η παραγωγή και ο σχεδιασμός είναι άκρως ελληνικά, χωρίς όμως να έχουν την γνώριμη σε μας έννοια του αναμνηστικού. Το ίδιο υποστηρίζει και ο Φίλιππος Χούρι, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Μπορεί πολλά απ’ όσα θα βρεις εδώ να απομακρύνονται αρκετά από την κλασική έννοια του αναμνηστικού, όμως όταν ο τουρίστας επιλέξει μια τσάντα, μια πορσελάνη φτιαγμένη στην Ελλάδα ή ένα τετράδιο που γράφει “Athens”, θα λειτουργήσει για εκείνον συναισθηματικά με τον ίδιο τρόπο που θα λειτουργούσε ένα αγαλματάκι».
Άλλωστε, το ελληνικό αναμνηστικό ακόμα στηρίζεται στον ήλιο, την θάλασσα, τον Ζορμπά και το σουβλάκι, απλώς αλλάζει το «περιτύλιγμα», ο σχεδιασμός.
