Φέτος στα γενέθλιά μου πήρα δώρο σχεδόν από όλους μου τους φίλους βιβλία. Ένα από αυτά ήταν και Ο Ταχυδρόμος των Βιβλίων του Carsten Henn. Ένα βιβλίο πολυδιαβασμένο σε σοκαριστικά σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς εκδόθηκε μόλις τον Οκτώβριο του 2023.
Ένα feel-good μυθιστόρημα που επέλεξα να διαβάσω τον μήνα Δεκέμβριο, γιατί το κάθε βιβλίο έχει ένα vibe που ιδανικά μου αρέσει να εναρμονίζω με την εποχή και την κατάσταση που διανύω. Ως υπόθεση πιθανότατα έχεις ήδη διαβάσει την περίληψη του βιβλίου. Έχει κυκλοφορήσει πολύ και παντού. Σε αυτό το άρθρο δεν θα σου πω όμως ότι είναι ένα feel-good μυθιστόρημα για τη φιλία και τα βιβλία. Θα σου πω ότι είναι κάτι πολύ παραπάνω.
Υπόθεση
Κεντρικός ήρωας ο βιβλιοπώλης Καρλ Κόλχοφ, ο οποίος αν και μεγαλούτσικος, δεν σταματά να ασχολείται με αυτό που αγαπά. Να μοιράζει βιβλία. Ο Καρλ όπως λέει και το οπισθόφυλλο «είναι λάτρης των βιβλίων, ζει προσκολλημένος σε μια παλιότερη εποχή, και τον χαρακτηρίζει ένας πρωτόγνωρος ρομαντισμός». Τι είδους ρομαντισμός είναι αυτός; Όταν κλείνει το βιβλιοπωλείο παραδίδει βιβλία για κάποιους πελάτες, των οποίων την ιδιαίτερη ιστορία μαθαίνουμε. Σε κάθε πελάτη ο πολυδιαβασμένος και πολυταξιδεμένος μέσα σε βιβλιόκοσμους Καρλ αναγνωρίζει μια προσωπικότητα, έναν λογοτεχνικό ήρωα.
Όμως δεν είναι μόνο αυτός ο πρωτόγνωρος ρομαντισμός του Καρλ. Τον ρομαντισμό αυτόν τον διακρίνεις σε κάθε σκέψη του, σε κάθε μορφασμό του, σε κάθε κίνησή του. Ο Καρλ είναι πεπεισμένος ότι για κάθε άνθρωπο υπάρχει ένα βιβλίο ή μάλλον μια κατηγορία βιβλίων που του ταιριάζει. Όσοι δεν το αντιλαμβάνονται, είναι απλώς όσοι δεν έχουν βρει το κατάλληλο βιβλίο. Γι’ αυτό και εκείνος προσπαθεί να βάλει στον δρόμο τους το σωστό βιβλίο, αυτό που θα τους παροτρύνει και θα τους μυήσει στον μαγικό αυτό κόσμο.
Όταν όμως τα πράγματα αλλάζουν και ο Καρλ χάνει τη δουλειά του, εκείνος χάνει και τη γη κάτω απ’ τα πόδια του. Και κάπου εκεί ξεφεύγουμε από το feel-good μυθιστόρημα. Κάπου εκεί αρχίζουμε να βλέπουμε την ψυχολογία ενός ανθρώπου που έχει μάθει να ζει για να υπηρετεί αυτό που αγαπά. Την απογοήτευση και τον πόνο όταν πλέον του απαγορεύεται να κάνει αυτό για το οποίο έχει μάθει να ζει. Την απόγνωση και τις λύσεις, στις οποίες καταφεύγει για να συνεχίσει να είναι ο ταχυδρόμος των βιβλίων… για να συνεχίσει στην ουσία ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ.
Ωστόσο δεν θα είναι μόνος του. Γιατί μερικές φορές ο ρομαντισμός δεν είναι μόνο το να είσαι λάτρης των βιβλίων σε μια ψηφιακή εποχή. Ο ρομαντισμός δεν κρύβεται μόνο στο να μεταφέρεις τα βιβλία σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Ο ρομαντισμός του Καρλ κρύβεται στη βαθιά ανάγκη του για ανθρώπινη σύνδεση και ταύτιση αυτής με τα βιβλία. Στην ικανότητα να μετατοπιστεί και να μπορέσει να δει τον άνθρωπο πίσω από το βιβλίο. Να κάνει χώρο σε μια νέα και φρέσκια προσέγγιση αυτού που έκανε τόσα χρόνια. Να συνειδητοποιήσει στα 75 του έτη βαθιές αλήθειες που είναι πέρα ως πέρα ανθρώπινες και αφυπνιστικές.
Ίσως εν τέλει αυτό να καθιστά τον Ταχυδρόμο των βιβλίων feel-good μυθιστόρημα. Είναι όμως και βαθιά αναγνωριστικό. Το γοητευτικό σε τέτοια βιβλία είναι ότι λειτουργούν ίσως κάπως σαν τα παραμύθια. Πίσω από μια απλή ιστορία κρύβονται τα πιο βαθιά νοήματα που οι άνθρωποι δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν.
Στον Ταχυδρόμο των Βιβλίων είδα αυτές τις αλήθειες και τα νοήματα και τα μοιράζομαι μαζί σου. Ωστόσο πριν προχωρήσεις θέλω να σου ξεκαθαρίσω ότι όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο και όταν αποκωδικοποιούμε το οποιοδήποτε μήνυμα πάντα αξιολογούμε με βάση τις δικές μας ερμηνευτικές προσεγγίσεις.
Εδώ λοιπόν παρουσιάζω τη δική μου οπτική. Γι’ αυτό μη βιαστείς να διαφωνήσεις, αν δεν συμφωνείς με αυτήν. Μοιράσου όμως και τη δική σου οπτική, αν έτυχε να το διαβάσεις ή αν το άρθρο αυτό σου άνοιξε την όρεξη για να το διαβάσεις.
Αυτά λοιπόν είδα στον Ταχυδρόμο των Βιβλίων
#1 Όταν αγαπάς αυτό που κάνεις, τότε ζεις για να το κάνεις
Στο έγραψα και παραπάνω. Ο Καρλ ζει για να είναι ταχυδρόμος των βιβλίων. Για να κάνει κάθε απόγευμα και τόσα χρόνια στη σειρά την ίδια διαδρομή. Μια ρουτίνα που σε κάποιους φαίνεται στην καλύτερη των περιπτώσεων βαρετή λόγω της επαναληπτικότητάς της και σε κάποιους άλλους ανόητη και πεπαλαιωμένη λόγω της φύσης της. Όμως ο ταχυδρόμος των βιβλίων αγαπά αυτό που κάνει. Αγαπά να διασχίζει τα ίδια και τα ίδια στενά, να χτυπά τα ίδια κουδούνια, να συναναστρέφεται τους ίδιους ανθρώπους και οι συζητήσεις του να είναι ίδιες και διαφορετικές συνάμα. Ίδιες, γιατί περιστρέφονται όλες γύρω από το βιβλίο και διαφορετικές, γιατί αφορούν διαφορετικό βιβλίο κάθε φορά.
Και ο Καρλ είναι το σύμβολο και το πρότυπο του σημερινού ανθρώπου που πασχίζει να βρει αυτό που αγαπά και να δουλέψει πάνω σε αυτό. Πόσες φορές ακούς το κλισέ «Κάνε επάγγελμα αυτό που αγαπάς και δεν θα χρειαστεί να ξαναδουλέψεις ποτέ στη ζωή σου;». Αυτό το κλισέ λοιπόν παίρνει σάρκα και οστά σε αυτό το μυθιστόρημα. Ο Καρλ αψηφά οποιαδήποτε δυσκολία συναντά προκειμένου να δουλεύει κάθε μέρα. Και είναι τόσο μεγάλη η ταύτιση του ταχυδρόμου με τη δουλειά του που αν δεν δουλέψει ουσιαστικά δεν βρίσκει νόημα στο να ζήσει.
#2 Η διαφορετική οπτική είναι πάντα απαραίτητη και δημιουργική
Η διαφορετική οπτική που έρχεται από έναν άλλο άνθρωπο αλλά και η διαφορετική πτυχή που έρχεται από μια άλλη πτυχή του εαυτού σου.
Ο Καρλ λοιπόν σε όλη του τη ζωή κάνει μια συγκεκριμένη δουλειά και ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδρομή. Ο κόσμος όμως αλλάζει και ο χρόνος κυλά. Τα πάντα γύρω μας μετατοπίζονται και εξελίσσονται. Όταν η διεύθυνση του βιβλιοπωλείου αλλάζει και η εποχή πλέον ξεπερνά αυτόν τον ρομαντικό κόσμο του βιβλίου και του χαρτιού, ο Καρλ αρχίζει να πιέζεται. Μπορεί να μην τα παρατά αλλά αρνείται και να συμβαδίσει με τα νέα δεδομένα. Αυτό από τη μια είναι ρομαντικό και απαραίτητο σε έναν κόσμο που θεωρεί το βιβλίο ξεπερασμένο όπως ο νεαρός πρακτικάριος. Από την άλλη είναι όμως και προβληματικό.
Ένας άνθρωπος που έχει διαβάσει πολύ και έχει μια σφαιρική εικόνα γύρω από τα βιβλία, ξέρει ή νομίζει ότι ξέρει τι πρέπει να προτείνει και να διαβάσει ο κάθε πελάτης του και θεωρεί ότι γνωρίζει κάθε έναν από αυτούς πολύ καλά. Αυτός είναι ο Καρλ που στην αρχή αρνείται τη φρέσκια και διαφορετική οπτική της Σάσας. Εκείνη όμως με το πείσμα και την επιμονή της καταφέρνει εμπράκτως να τον πείσει ότι πάντα πρέπει να βλέπουμε τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές. Η Σάσα εντοπίζει νέες οπτικές στους πελάτες του ταχυδρόμου αλλά και στον ίδιο τον ταχυδρόμο. Ανακαλύπτει πράγματα που ο Καρλ δεν είχε καν σκεφτεί τόσα χρόνια. Όχι επειδή είναι πιο έξυπνη ή πιο μικρή. Αλλά απλώς επειδή είναι ένας άλλος άνθρωπος και βλέπει τα πράγματα διαφορετικά.
Και αυτό είναι ένα από τα πιο εκπληκτικά συμπεράσματα του Ταχυδρόμου των Βιβλίων. Κανείς μας δεν μπορεί να καταλάβει τα πάντα όσο έξυπνος και αν είναι. Όλοι αλληλοσυμπληρωνόμαστε. Και ακόμη περισσότερο ο καθένας από εμάς δεν έχει μόνο μια οπτική απέναντι στα πράγματα. Οι άνθρωποι δεν είμαστε προορισμένοι να διαβάζουμε την ίδια κατηγορία βιβλίων κάθε φορά, γιατί δεν είμαστε μονοδιάστατοι. Οι άνθρωποι όταν αγαπάμε κάτι πρέπει να βρίσκουμε χίλιους τρόπους να το υπηρετούμε και να το εξελίσσουμε. Μα κυρίως οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζουμε κατάματα τους φόβους μας και να βγαίνουμε από το comfort zone μας πού και πού. Ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα διασχίσουμε ένα σκοτεινό στενό σοκάκι…
#3 Το ότι κάποτε ανήκες κάπου, δεν σημαίνει ότι ανήκεις και τώρα
Ο Καρλ επειδή λατρεύει αυτό που έμαθε να κάνει μια ζωή και το βιβλιοπωλείο μέσα στο οποίο «δημιούργησε» αυτό το όνειρο προσπαθεί να το κάνει. Οι συνθήκες όμως έχουν αλλάξει και δεν συμβαδίζουν με το όνειρό του να μοιράζει βιβλία. Όσο κι αν εκείνος προσπαθεί να αναδείξει τον ρόλο του να ταχυδρομεί τα βιβλία στους ιδιαίτερους αυτούς πελάτες, δεν καταφέρνει να πείσει τη νέα διεύθυνση.
Η κατάσταση αυτή είναι άλλο ένα μάθημα που διδάσκει επομένως αυτό το feel-good μυθιστόρημα. Μερικές φορές αγαπάς κάτι και μαθαίνεις να το υπηρετείς. Οι συνθήκες το επιτρέπουν και το ευνοούν. Μπορεί όμως οι συνθήκες αυτές από στιγμή σε στιγμή να αλλάξουν. Και πλέον να μην το ευνοούν. Τότε μην προσπαθείς να επιχειρηματολογείς συνεχώς και να φωνάζεις τα ίδια και τα ίδια ενώ κανείς δεν σε ακούει, μην προσπαθείς να πείσεις και να αλλάξεις τη γνώμη κάποιου. Το μόνο που θα καταφέρεις είναι να προσπαθείς να σώσεις κάτι που έχει ήδη τελειώσει. Και έτσι μόνο τον χρόνο σου θα χάσεις. Γιατί καλώς ή κακώς τα πάντα αλλάζουν. Αλλά πάντα οι άνθρωποι που σκέφτονται σαν εσένα και σε έχουν ανάγκη είναι εκεί. Έτσι την πάτησε και ο Καρλ, αλλά τελικά κάπως τα κατάφερε και βρήκε τον δρόμο του. Και συνειδητοποίησε ότι όταν κάποιος έπαψε να σε χρειάζεται, αυτό δεν μειώνει την αξία σου. Κάποιος άλλος αναζητά τη βοήθειά σου απλώς δεν το βλέπεις. Πάλι καλά που στην ιστορία του βιβλιοπώλη όμως το είδε κάποιος άλλος…
#4 «Ο Άνθρωπος είναι η απάντηση όποια κι αν είναι η ερώτηση»
Έχεις ακούσει την περίφημη φράση του Αντρέ Μπρετόν; Ο άνθρωπος είναι πάντα η απάντηση, γιατί ο άνθρωπος είναι πάντα αυτός που είναι δίπλα σου. Στο τέλος της μέρας όλοι αυτό αποζητούν. Και αυτή είναι μια ακόμη βαθιά συνειδητοποίηση που κάνει ο αναγνώστης του Ταχυδρόμου των Βιβλίων.
Διότι παρακολουθώντας κανείς τον Καρλ καταλαβαίνει ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο που αγαπά την ανάγνωση όχι για να περνάει τον χρόνο του αλλά για να ταξιδεύει μέσα στους λογοτεχνικούς κόσμους των βιβλίων και να γνωρίζεται με τους ήρωες που πρωταγωνιστούν σε αυτούς. Γι’ αυτό και έπειτα αναγνωρίζει στους ανθρώπους που συναναστρέφεται τους ήρωες αυτούς. Ο Ταχυδρόμος των Βιβλίων, ο Καρλ δεν είναι ένας άνθρωπος που αρέσκεται στο να μεταφέρει βιβλία. Είναι ένας άνθρωπος που αγαπά την ανθρώπινη συναναστροφή που αφορά τα βιβλία και σχετίζεται με αυτά.
Η μεταφορά των βιβλίων είναι η αφορμή για συναναστροφή. Ακόμη και τα ίδια τα βιβλία για έναν βιβλιόφιλο δεν έχουν τόση σημασία, όταν μπορείς να κάνεις τους ανθρώπους γύρω σου ευτυχισμένους δίνοντάς τους άλλο ένα βιβλίο. Η απογοήτευση του Καρλ δεν έρχεται όταν το σπίτι του αδειάζει από βιβλία αλλά όταν πιστεύει ότι κανείς δεν είναι εκεί για αυτόν. Γιατί τελικά όσο μεγάλη και αν είναι η αγάπη σου για αυτό που κάνεις, όσο και αν λαχταράς να διαβάζεις ή να γράφεις, να δουλεύεις και να σκαλίζεις τα όνειρά σου καθημερινά λίγο ή πολύ, λιγότερο ή περισσότερο… τελικά αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ.
Και τα βιβλία είναι εκεί για να μας συντροφεύουν και να μας οδηγούν.
«Γιατί έτσι ήταν τα βιβλία. Χρειάζονταν κάποιον να τους δείξει τον σωστό δρόμο».
Με λίγα λόγια
Εγώ έτσι είδα αυτό το βιβλίο λοιπόν. Όχι, δεν θεωρώ ότι ήταν άλλο ένα feel-good μυθιστόρημα. Για εμένα ο συγγραφέας του βιβλίου συνειδητά ή ασυνείδητα έδωσε τόσες αλήθειες της ανθρώπινης ζωής και αν θες να το δεις έτσι δίνει την ευκαιρία να προβληματιστείς.
Ένας ήρωας που δεν κάνει χώρο στο καινούργιο. Μέχρι που το καινούργιο θα του επιβληθεί. Και δεν θα έχει το περιθώριο να το απορρίψει. Και ίσως θα πρέπει να επαναξιολογήσει τη θέση του. Γιατί κάποιες φορές μπορεί να ταιριάζεις κάπου αλλά να έρθει η ώρα που σταματάς να χωράς εκεί. Και να ταιριάζεις κάπου αλλού.
Τροφή για σκέψη. Αυτό είναι για μένα «Ο Ταχυδρόμος των Βιβλίων».
Διαβάστε επίσης
- Ευρωπαϊκή λογοτεχνία: Αποκαλύπτοντας τα σημαντικότερα βιβλία της
Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση
