Επανεκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Γκοβόστη το μυθιστόρημα του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου «Νύχτες και Αυγές». Πρόκειται για μία δίτομη έκδοση με πρώτο και δεύτερο μέρος με τίτλο « Η πολιτεία» και «Τα βουνά» αντίστοιχα. Είναι ένα έργο που αποτελεί δείγμα της Αθήνας της Κατοχής.
Η παρούσα έκδοση εμπεριέχει μία εισαγωγή από τον ίδιο τον συγγραφέα, στο οποίο χαρακτηρίζει το παρόν έργο του ως την πρώτη του δοκιμή στη μεγάλη πεζογραφική μορφή. Κεντρικός ήρωας της ιστορίας είναι ένα παιδί που δεν ασχολείται με την πολιτική. Ταξιδεύει στην Αθήνα με σκοπό να βρει κάποιο γνωστό πρόσωπο του πατέρα του.
Φτάνοντας στην Αθήνα, συνειδητοποιεί πως εκείνος ο άνθρωπος που έψαχνε, δρα εναντίον του ελληνικού λαού. Μέσα από τις εμπειρίες του ήρωα, ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με τις τραγικές συνέπειες ενός εμφύλιου πολέμου. Παρακολουθούμε την αποφασιστικότητα που έχει κάποιος που αντιστέκεται και παλεύει με κατακτητές και δωσίλογους για τα ιδανικά του και τη χώρα του. Μία αντίσταση που αντιμετωπίζει οποιοδήποτε φόβο και πορεύεται με τη λογική και τη συνείδηση.
Την αφήγηση μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε ρεαλιστική με παρασταστικές εικόνες, διανθισμένη με μυθιστορηματικά στοιχεία. Την εποχή που διαδραματίζονται τα γεγονότα της ιστορίας κυριαρχεί η πείνα, η απάνθρωπη συμπεριφορά των κατακτητών και ο κίνδυνος της προδοσίας.
«Όταν ο λαός βρίσκεται εμπρός στον κίνδυνο της τυραννίας, δεν του μένει να διαλέξει παρά ή τις αλυσίδες ή τα όπλα»! είναι το πελώριο σύνθημα που κρατάν στην κεφαλή της φάλαγγας και πιάνει το πλάτος του δρόμου. Είναι και η πελώρια κραυγή, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι δεν αφήνουν να σιγήσει: Ἠ τις αλυσίδες ή τα όπλα! Κι ο λαός που δε διάλεξε τις αλυσίδες δεν είχε κείνη την ημέρα όπλα…»
Μήτσος Αλεξανδρόπουλος (1924-2008)
Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος γεννήθηκε στην Αμαλιάδα. Παρακολούθησε μαθήματα στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και τα χρόνια του εμφυλίου κατέφυγε ως πολιτικός πρόσφυγας στη Ρουμανία και τη Σοβιετική Ένωση. Από τη Ρουμανία πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο της λογοτεχνίας δημοσιεύοντας κείμενα στα ελληνικά και τα ρώσικα, μπήκε στον κύκλο των ελλήνων λογοτεχνών που ζούσαν στην ίδια χώρα (Τάκης Αδάμος, Κώστας Μπέσης, Έλλη Αλεξίου, Απόστολος Σπήλιος κ.α.) και έγινε γνωστός και στον ελλαδικό χώρο. Το 1959 η Έλλη Αλεξίου συμπεριέλαβε το διήγημα του Αλεξανδρόπουλου “Η νύχτα των Θεοφανίων” στην ανθολογία πεζογραφίας της ελληνικής Εθνικής Αντίστασης, που επιμελήθηκε με ανάθεση της Ακαδημίας του Βερολίνου.
Στη Σοβιετική Ένωση ο Αλεξανδρόπουλος σπούδασε στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο Μόσχας και στράφηκε με ενδιαφέρον στη συντήρηση αγιογραφιών και στη μελέτη της ρωσικής λογοτεχνίας και λαϊκής παράδοσης. Εκεί παντρεύτηκε τη μελετήτρια της ελληνικής λογοτεχνίας Σόνια Ιλίνσκαγια. Μαζί της γύρισε στην Ελλάδα το 1975 και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό αντιστασιακού διηγήματος της “Επιθεώρησης Τέχνης” (1963 για τους “Κορυσχάδες”), με τα διεθνή λογοτεχνικά βραβεία Τολστόι (1978) και Γκόρκι (1979), για τις μελέτες και μεταφράσεις του από τη ρωσική λογοτεχνία, με το πρώτο βραβείο μυθιστορηματικής βιογραφίας (1981, για “Το ψωμί και το βιβλίο: ο Γκόρκι”), το βραβείο Τουμανιάν (1985 για το “Οι Αρμένηδες: ταξίδι στη χώρα τους και την ιστορία τους”), το μετάλλιο Πούσκιν (2007) και το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του (2001). Πέθανε στην Αθήνα τη Δευτέρα 19 Μαΐου 2008, μετά από μάχη με τον καρκίνο.
