Θα ξεκινήσω αυτή τη φορά μόνο από μία λέξη. Προσδοκίες. Μία λέξη που ποτέ δεν μου άρεσε και θα σου εξηγήσω ευθύς αμέσως τον συλλογισμό μου. Τόσο σε προσωπικό επίπεδο, όσο και σε οικογενειακό οι προσδοκίες γεννιούνται γιατί εμείς οι ίδιοι περιμένουμε από τους γύρω μας συγκεκριμένα πράγματα και συμπεριφορές. Συγκεκριμένες στάσεις, πορείες και αποφάσεις, επιτυχίες. Περιμένουμε ο άλλος που έχουμε απέναντι μας να μπορεί να εκπληρώσει ό,τι εμείς οι ίδιοι νιώθουμε πως έχουμε σε έλλειψη, δηλαδή δεν έχουμε. Δηλαδή ψάχνουμε να το βρούμε σε κάποιου άλλου την συμπεριφορά για να νιώσουμε και εμείς πλήρεις με τον ίδιο μας τον εαυτό. Θα σου πω το εξής: υπάρχει μία βασική διαφορά ανάμεσα στις οικογενειακές προσδοκίες και στις προσωπικές. Στις πρώτες οι γονείς σκέφτονται πιο μπροστά από το παιδί τους, θρέφουν προσδοκίες για το ίδιο να γίνει σπουδαίος και λαμπρός, να ξεχωρίσει ανάμεσα στους υπόλοιπους. Στις δεύτερες προσδοκίες, τις προσωπικές εμείς οι ίδιοι θρέφουμε ελπίδες πως τα άτομα γύρω μας είναι ικανά να γεμίσουν το κενό μας, ικανά να αναλάβουν τον ρόλο που εμείς οι ίδιοι τους θέτουμε χωρίς καν να τους ρωτήσουμε και σε πιθανή μη επιτυχία των σχεδίων μας, οδηγούμαστε στην απογοήτευση. Στην ουσία δεν ωθούμε κάποιον στην εξέλιξη, παρά προσπαθούμε να καλύψουμε δικά μας κενά. Πρόκειται λοιπόν για δύο διαφορετικούς ορισμούς της λέξης προσδοκίας, ικανών να αναλυθούν σε ξεχωριστά άρθρα. Σε αυτό το σημείο θα μας απασχολήσουν οι οικογενειακές προσδοκίες.
Σε κάθε ηλικιακό στάδιο του παιδιού οι γονείς θρέφουν προσδοκίες ιδιαίτερες και συγκεκριμένες. Στην νηπιακή ηλικία προσδοκούν το παιδί τους να κατακτήσει την μητρική του γλώσσα σε αρχικό στάδιο, ενώ παράλληλα να ξεκινήσει μόνο του να περπατά. Δώσε ιδιαίτερη σημασία πως σε αυτό το στάδιο δεν αφήνεις μόνο του το παιδί να περπατήσει αλλά είσαι κάθε στιγμή δίπλα του. Έπειτα ξεκινάει το σχολείο, οι προσδοκίες αυξάνονται σταδιακά γίνονται πιο απαιτητικές σε ένα πρώιμο στάδιο πάντα. Οι φράσεις “να είσαι καλό παιδί, να ακούς την δασκάλα σου, να μην μαλώνεις με τους φίλους σου, να μην βρίζεις και να σέβεσαι” δίνουν και παίρνουν με το παιδί να κατακλύζεται από “μη” και “δεν” και ίσως ελάχιστα “μπράβο”. Μέχρι και το τέλος του δημοτικού η ανεξαρτοποίηση στον τομέα της μελέτης είναι ελάχιστα φανερή. Το παιδί από τη στιγμή που μπαίνει στην εφηβεία, ίσως και εσύ σαν γονιός να γνωρίσεις την άλλη του πλευρά την περισσότερο απαιτητική και διεκδιτική. Μία συμπεριφορά που ταυτίζεται με την δικιά σου στις απαιτήσεις, περισσότερο, που έχεις από εκείνο. “Να διαβάζεις να περάσεις στο Πανεπιστήμιο”. “Το παιδί πέρασε στο Πανεπιστήμιο, μόλις βγήκαν τα αποτελέσματα, ναι ναι πες το σε όλους”.
Αναλογίστηκες ποτέ όμως αν οι προσδοκίες σου που λογικά θα εκπληρώθηκαν και έτσι μπορείς και συνεχίζεις και έχεις και άλλες πιο απαιτητικές, ήταν και όνειρα του ίδιου σου του παιδιού; Ρώτησες ποτέ τον εαυτό σου αν ήσουν όντως δίπλα στο παιδί σου ή αν απλά το καθοδηγούσες σε ένα δρόμο επιτυχίας, όπως την ορίζεις εσύ; Εδώ λοιπόν θέλω να φθάσουμε, σε αυτό ακριβώς το σημείο. Τα παιδιά έχουμε ανάγκη τους γονείς μας δίπλα μας. Δεν μας αρέσουν οι αποστάσεις και ο διαφορές απόψεων. Μας αρέσει οι γονείς μας να είναι δίπλα μας, ούτε πίσω μας έχοντας μόνο εμάς για οδηγό, ούτε μπροστά έχοντας εσάς για καθοδηγητή. Μένοντας δίπλα στο παιδί δεν θρέφεις προσδοκίες αλλά όνειρα, όνειρα που σηκώνουν συζήτηση και πραγματοποίηση. Μένοντας δίπλα στο παιδί έχεις την δυνατότητα να το ακούς και να αφουγκράζεσαι τις ανάγκες του. Μένοντας δίπλα στο παιδί μπορείς να το σηκώσεις εάν πέσει, μπορείς να μείνεις κοντά του όσο θα προσπαθεί. Οι προσδοκίες πολλές φορές συνοδεύονται και από ” καύχημα ” στον κοινωνικό περίγυρο. Εκεί είναι που το κερασάκι μπαίνει στην τούρτα. Προσδοκας για μεγάλα πράγματα, για να έχεις να λες, ενώ το παιδί δεν το ρωτήσεις ποτέ, αν θέλει να ακολουθήσει αυτό τον δρόμο. Μπορεί όμως και να θέλει αλλά θέλει εσένα να είσαι δίπλα του και να μην το ρωτάς στην πρώτη δυσκολία : “γιατί έκανες αυτό;” αλλά “πως οδηγήθηκες σε αυτό”, ” τι σε δυσκόλεψε, τι φταίει; “.
Αυτές λοιπον δεν είναι ερωτήσεις “πασπαρτου” ουτε ιδανικές. Διαμορφώνονται ποικιλοτρόπως, προσαρμόζονται σε διαφορετικά οικογενειακά περιβάλλοντα. Μια είναι όμως η ουσία, να παραμένεις δίπλα στο παιδί σου, να είναι εφικτό να ακούς τις επιθυμίες και τις αναζητήσεις του, να μην κρίνεις αποφάσεις, αλλά να τις συζητάς, ακόμη και αν δεν ταιριάζουν στα δικά σου πρότυπα. Θυμήσου, προϋπόθεση για όλα αυτά είναι ένας γόνιμος διάλογος μεταξύ σας.
