Η ατμόσφαιρα και ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας της συμπρωτεύουσας έχει εμπνεύσει δεκάδες Έλληνες συγγραφείς, οι οποίοι μέσα από τις ιστορίες και τους ήρωες τους μιλούν για την Θεσσαλονίκη.
«Ουζερί Τσιτσάνης» Γιώργος Σκαμπαρδώνης
Το ιστορικό μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη φωτίζει άγνωστες πτυχές των νεανικών χρόνων του Βασίλη Τσιτσάνη στη Θεσσαλονίκη. Παρουσιάζει την καθημερινή ζωή των ανθρώπων στη Θεσσαλονίκη κατά τη δεκαετία του ΄40, τους πρωταγωνιστές της δημόσιας ζωής, την εξόντωση των Εβραίων. Ένα βιβλίο με σημαντικές ιστορικές και τοπογραφικές αναφορές για την υπό γερμανική κατοχή Θεσσαλονίκη. Τα γεγονότα διαδραματίζονται όταν ο συνθέτης είχε ανοίξει ένα ουζερί στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Κύρια πρόσωπα στην πλοκή του έργου είναι η γυναίκα του, Ζωή, και ο αστυνομικός διευθυντής της πόλης, Νίκος Μουσχουντής, και ο αφηγητής της ιστορίας, Γιώργος Σαμαράς, ο οποίος υποδύεται τον κουνιάδο του Τσιτσάνη Αντρέα Σαμαρά.
«Λίγες και μια νύχτες»- Ισίδωρος Ζουργός
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που αποτελεί δείγμα του συνεχούς αγώνα για την αναζήτηση και την κατάκτηση της ευτυχίας και του πραγματικού έρωτα με φόντο την ταραγμένη πολιτική και κοινωνική κατάσταση που επικρατεί στη Θεσσαλονίκη στις αρχές του 20ου αιώνα.
Ο τίτλος μας παραπέμπει στο βιβλίο «Χίλιες και μια νύχτες», κάτι που προσελκύει τον αναγνώστη να το διαβάσει και να διαπιστώσει πως τα δυο έργα έχουν κοινά στοιχεία μεταξύ τους. Η πλοκή του έργου ξεκινά με τη μεταφορά του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ του Β΄ στην πόλη της Θεσσαλονίκης, στη βίλα Αλλατίνι. Βασικός ήρωας είναι ο Λευτέρης Ζεύγος, ο εντεκάχρονος γιος του κηπουρού της βίλας. Ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας των σημαντικών γεγονότων της ζωής του, όπως οι ιστορίες που άκουσε από τον πατισάχ, ο παιδικός του έρωτας για τη Μίρζα, μέχρι την πιο ώριμη περίοδο της ζωής του, όταν η Θεσσαλονίκη έχει αλλάξει πλέον φυσιογνωμία όπως και ο ίδιος ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, ο οποίος έχει αλλάξει πλέον και όνομα.
«Το νήμα»-Victoria Hislop
ΘΕΣΣΑΛΟΝIΚΗ, 1917
Την ώρα που γεννιέται ο Δημήτρης Κομνηνός, μια πυρκαγιά σαρώνει την ακμάζουσα πολυπολιτισμική μητρόπολη, όπου χριστιανοί, εβραίοι και μουσουλμάνοι ζουν πλάι-πλάι. Αυτό είναι το πρώτο από μια σειρά καταστροφικών γεγονότων που θα αλλάξουν για πάντα τη φυσιογνωμία της πόλης, καθώς ο πόλεμος, ο φόβος και οι διωγμοί αρχίζουν να διχάζουν τους κατοίκους της. Πέντε χρόνια αργότερα, η νεαρή Κατερίνα διαφεύγει στην Ελλάδα, όταν η πατρίδα της στη Μικρά Ασία ισοπεδώνεται από τα τουρκικά στρατεύματα. Έχοντας χάσει τη μητέρα της μέσα στο πανδαιμόνιο της φυγής, βρίσκεται μόνη της πάνω στο πλοίο προς έναν άγνωστο προορισμό. Από εκείνη τη μέρα, οι ζωές του Δημήτρη και της Κατερίνας πλέκονται άρρηκτα μεταξύ τους αλλά και με την ιστορία της ίδιας της Θεσσαλονίκης.
«Γιώργος Ιωάννου, Η πρωτεύουσα των προσφύγων»
Πρόκειται για τον δεύτερο τόμο της σειράς με το βιβλίο «Το δικό μας αίμα» να προηγείται. Στο παρόν βιβλίο γίνεται κυρίως λόγος για τους σημερινούς ανθρώπους της, την κοινωνία της και τις συνθήκες των τελευταίων δεκαετιών της, που επέδρασαν έτσι κι αλλιώς. Θα ακολουθήσουν, αργότερα, και άλλοι τόμοι για τη Θεσσαλονίκη – όσοι θα γίνει δυνατό…
Ο συγγραφέας εδώ παρουσιάζεται πολύ πιο απερίφραστος απʼ ό,τι στον προηγούμενο τόμο, για τι το πάθος ανεβαίνει όταν μιλάς για τους ανθρώπους της εποχή σου και της κοινωνίας σου.
«Η πόλη των αθώων» Κατερίνα Καριζώνη
O Κώστας Καζαντζόγλου, πρόσφυγας από την Ανατολική Θράκη, εγκαθίσταται στα χρόνια της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη, σε μια πόλη στοιχειωμένη από την πείνα, τα τάγματα ασφαλείας, τις διώξεις των αριστερών και των Εβραίων. Εκεί ανοίγει υποδηματοποιείο και το μετατρέπει σύντομα σε γιάφκα της Αντίστασης. Συναντιέται με τον φοιτητή Άρη Αναγνωστάκο και οργανώνουν μαζί τον πολιτικό αγώνα τους. Ο Άρης ερωτεύεται την Τασούλα, τη μεγάλη κόρη του Καζαντζόγλου – έρωτας που θα περάσει μέσα από τις φλόγες του πολέμου και θα δοκιμαστεί. Τον ίδιο καιρό στο Άγιον Όρος μια σκοτεινή υπόθεση εκτυλίσσεται. Μια αποστολή των Ναζί αναζητεί θησαυρούς – ανάμεσά τους και το Άγιο Δισκοπότηρο. Ο επικεφαλής της όμως, βυζαντινολόγος Φραντς Ντέλγκερ, εγκλωβίζεται στον μυστηριώδη κόσμο του Άθωνα, καθώς έρχεται αντιμέτωπος με το θρύλο των «αόρατων ασκητών».
Η Πόλη των αθώων βασίζεται σε ιστορίες αληθινές, σε μαρτυρίες που προέρχονται από τους τελευταίους ζώντες αντιστασιακούς της Θεσσαλονίκης. Ταξιδεύοντας στη σκοτεινή ήπειρο της μνήμης, αναδεικνύει τον αγώνα των αφανών ανθρώπων που έγραψαν τη νεότερη ιστορία. Ταυτόχρονα φωτίζει από διαφορετικές γωνίες το σκληρό πρόσωπο της δεκαετίας του ’40, αγγίζοντας και θέματα που παραμένουν έως σήμερα ταμπού.
«Το άρωμα της πόλης»-Αλμπέρτο Εσκενάζυ
Η ονειρική διαδρομή 30 χρόνων μιας παρέας στη Θεσσαλονίκη. Ξεκίνησαν μαζί στην εφηβεία τους -γεφυρώνοντας το κενό ανάμεσα στα Γυμνάσια Αρρένων και Θηλέων- και ξανασμίγουν στην ωριμότητα τους, με φόντο τη Θεσσαλονίκη της αντιπαροχής και της χούντας, της μεταπολίτευσης και του εκσυγχρονισμού, ο κοντός με το περίεργο χαμόγελο, η Μαρία η πουτανίτσα, ο Μπάμπης ο τσιλιαδόρος, ο Ξανθός ο ζιγκολό, ο Δημήτρης ο παιχταράς, η Λίτσα η θεατρίνα, ο Βασίλης ο αρχηγός, η Ανθή η γεροντοκόρη, ο… Τι θυμούνται, τι τους κυνηγάει, ποια τα λάθη τους; Όλοι θα βρουν απάντηση στα ερωτήματά τους, ενώ θυμούνται τον πρόωρα χαμένο Ηλία, μεθυσμένοι από το άρωμα της πόλης που ποτέ δεν αλλάζει.
«Ψίθυροι του Βαρδάρη»-Σοφία Βόικου
Η Σαλονίκη, η πόλη των τριών θεών, των χριστιανών, των μουσουλμάνων και των Εβραίων, προσπαθεί να βρει την ταυτότητά της στην αυγή του εικοστού αιώνα.
Αύγουστος 1917. Η πόλη καίγεται συθέμελα. Ο πλούσιος Μεχμέτ εφέντης σώζει τη ζωή μιας χριστιανής, της Σοφίας. Την ερωτεύεται παράφορα, παντρεύεται όμως μια άλλη γυναίκα.
Η Ζοζεφίν και το πολυτελές πορνείο της γίνονται μάρτυρες μιας μάζωξης λαών από όλα τα μέρη του κόσμου που θα κληθούν να χύσουν το αίμα τους σε έναν καταστροφικό πόλεμο.
Η Εσρά, μια τσιγγάνα που η γέννησή της χάνεται στον χρόνο, κινείται αθόρυβα και υπογείως στην πόλη και παρεμβαίνει στις ανθρώπινες ζωές.
Μια επιστολή, πολλά χρόνια αργότερα, φέρνει στο φως επτασφράγιστα μυστικά που σημάδεψαν τη μοίρα όλων αυτών που κάποτε σεργιάνισαν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης.
Ο βαρδάρης, ο αέναος τοπικός άνεμος, μας παρασέρνει στη δίνη της ιστορίας μιας πόλης σαγηνευτικής και φέρνει μαζί του ψιθύρους ξεχασμένους.