Και έπειτα γίνανε τρία… Μετά το Milk and Honey και το The sun and her flowers, το 2020 μας χάρισε το home body, τρίτο βιβλίο της Καναδο-ινδής ποιήτριας Rupi Kaur. Το cool κορίτσι της ποίησης επιστρέφει με ένα ακόμα βιβλίο insta-poetry, είδος στο οποίο θεωρείται εκπρόσωπος.
Τα αδερφάκια του στο ράφι μέρες τώρα παρακαλούσαν να το υιοθετήσουμε και αυτό. Έτσι και έγινε. Μα οι μέρες περνούσαν, τα κούριερ δεν έρχονταν. Το βιβλίο έφτασε εν τέλει στα χέρια μου την προτελευταία μέρα του περασμένου έτους και ήταν αυτό που άνοιξε την αναγνωστική χρονιά. Θα μπορούσα καλύτερα; Σίγουρα.
Μέρες γράφω και σβήνω τις λέξεις που θέλω να πω για το home body. Είχα κάποιες προσδοκίες και νιώθω λίγο προδομένη. Στο κεφάλι μου παίζει ένα κουπλέ του Φοίβου Δεληβοριά από το μόνο ψέματα: «δες τον πρώτο και τον δεύτερο κύκλο αλλά μη δεις τον τρίτο και αγνόησε όποιον λέει να τον δεις». Αλλά αυτό είναι άδικο. Κυρίως γιατί είμαι η πρώτη που προτείνει την ανάγνωση και των τριών! Κάπως οξύμωρο. Κάπως σαν και το home body…
Πόνημα μετά-καταθλιπτικό και με την αγχώδη διαταραχή και το imposter syndrome υπό έλεγχο, όπως δηλώνει η ποιήτρια τόσο στην προσωπική της σελίδα στο instagram όσο και συνεντεύξεις. Για μένα; Πόνημα διαφορετικό από τα άλλα. Είναι το αγαπημένο μου; Μάλλον όχι. Βγήκα πιο συνδεδεμένη 192 σελίδες αργότερα; Ναι!
Ποίηση και self care: Αυτή και εγώ
Η Kaur μας δίνει ένα κείμενο που θα μπορούσε να είναι γραμμένο αγχωμένα, νευρικά, καταναγκαστικά. Ίσως και να είναι. Το «προηγούμενο» που έχει αφήσει έχει θέσει τον πήχη ψηλά. Τον πήχη ψηλά θέτει και η παγκόσμια κατανάλωση young adult, self help αφηγημάτων, το κοινό των οποίων παραμονεύει να κατασπαράξει κάθε γυναίκα δημιουργό που δεν είναι αρκετά παραγωγική ή ευυπόληπτη. Φοβάμαι (και ειλικρινά το λέω αυτό) πως αυτή την φορά η ποιήτρια θα κληθεί να υπερασπιστεί πιο σθεναρά το δημιούργημα της. Άλλωστε, τους σχεδόν δυο μήνες κυκλοφορίας του τα social media δεν έχουν υπάρξει πολύ ευγενικά μαζί του. Όχι πως είναι γενικά πολύ ευγενικά με το οτιδήποτε. Η ψυχολογία του όχλου είναι παντοδύναμη πίσω από ένα πληκτρολόγιο και μια οθόνη.
Το πρώτο βιβλίο της χρονιάς, λοιπόν. Η πρώτη χειμωνιάτικη ηλιόλουστη μέρα, από αυτές του Γενάρη που δεν θες να κάτσεις σπίτι. Στέλνεις 6, βάζεις μάσκα, τυλίγεσαι 2,5 φορές στο κασκόλ σου και βγαίνεις προς αναζήτηση του ιδανικού παγκακιού (ούτε στην σκιά, ούτε τελείως στον ήλιο, όχι δίπλα σε οικογένεια με παιδιά κάτω των 6 ετών). Πήρα το βιβλίο και βγήκαμε, με 3 γάτες στο κατόπι και έναν διπλό καπουτσίνο με γάλα σόγιας και άρωμα βανίλια.
Για σήμερα έχω να προτείνω, ωστόσο, τσάι με λεμόνι και τζίντζερ και το Gayatri mantra από τον Deva Premal. Πάρε το ως φόρο τιμής στην «μητέρα» του καφετιού βιβλίου με το λιτό εξώφυλλο και τα σκίτσα που αποδεικνύουν πως τελικά είναι μια από μας. Θνητή, φθαρτή, γυναίκα.
4 πράξεις αναζητούν ιστορία. Τιμή συζητήσιμη
Το μοτίβο γνώριμο πια. Η συλλογή χωρίζεται σε 4 κομμάτια, διακριτά από τις μαύρες τους σελίδες στην αρχή και το τέλος. Προσωπικά για μένα, πολύ παρήγορο που κράτησε το ίδιο format. Θα το ήθελα και σε μια επόμενη δουλειά; Χμ…
Mind, Heart, Rest, Awake. Δυο ουσιαστικά και δυο ρήματα για να οριοθετήσουν την ταραγμένη ψυχοσύνθεση μιας σύγχρονης θηλυκότητας. Στην μια σελίδα δυνατή, ανεξάρτητη. Στην αντικρινή τσακισμένη από τους δαίμονές της ή παραδομένη σε έναν έρωτα που σύντομα θα αποκηρύξει. Αν με ρωτήσεις ποιο ακριβώς είναι το θέμα της συλλογής, ωστόσο, δεν μπορώ να σου το απαντήσω με σιγουριά. Έχει άραγε ΕΝΑ θέμα; Έχει άραγε σημασία να έχει;
Πως θα ήθελα να μπορούσα να πω πως δεν νιώθω την γενική αποστείρωση της εποχής μας να ποτίζει το χαρτί που γυρνάω. Μια αποστείρωση που για καλό όλων μας κρατά ζωντανά κάποια από τα «μικρόβια» που κάνουν την ποίηση της Kaur να έχει οικουμενική απήχηση. Το 0,1% σώζει τελικά την μέρα. Θα κρατήσω αυτό σαν προσωπικό memo για την νέα χρονιά: βρες τον αυθορμητισμό σου και προς Θεού μη τον χάσεις.
Ώσπου να βρω όμως στυλό και χαρτί για το memo (Marouska εμένα δυστυχώς δεν μου βρίσκεται να μου τα θυμίζει) πάμε να σου δείξω τι ξεχώρισα από κάθε μια ενότητα του home body.
Mind
Κατάθλιψη, άγχος, κακοποίηση. Οι λέξεις κλειδιά της ενότητας (ίσως και ολόκληρου του home body). Μου «μένει» πιο πολύ ένα ποίημα με υπότιτλο «there is no place more intimate than a bed».
Αν θες, όπου κρεβάτι βάλε καναπέ, πολυθρόνα, μαξιλάρα ή όπου τέλος πάντων περνάς τις ώρες και τις μέρες (και τους μήνες) των δίχως τέλος και αρχή επεισοδίων της καραντίνας. Το ξέρω, το βλέπεις πως δεν απευθύνεται (απαραίτητα) στο διάστημα του τελευταίου χρόνου της οικουμενικής παράνοιας. Είναι πιο προσωπικό, συναισθηματικό, πιο αναφορικό σε εποχές που η θλίψη της κάθε μίας ήταν κτήμα της και όχι κομμάτι του κοινωνικού ασυνείδητου.
Heart
Αν με ρωτάς (που δεν με ρωτάς ποτέ, αλλά δεν θα πάψω να σου λέω την γνώμη μου) αυτή είναι η πιο ανθρώπινη ενότητα του home body. Θα εξηγηθώ. Πέφτει σε αυτοακυρώσεις, ψάχνει τον έρωτα για να τον σκοτώσει, αναρωτιέται αν το τώρα θα γίνει το για πάντα, νιώθει την ανάσα των 30 στην κούρσα που τρέχει. Σκοντάφτει και σηκώνεται, θέλει στήριγμα έναν άντρα και δεν θέλει το πατρονάρισμα της πατριαρχίας του.
Διαλέγω αυτό το ποίημα, που μάλλον συνοψίζει όλες τις ανησυχίες. Ίσως είναι από τα σημεία που θα σου θυμίσουν ότι διαβάζεις τις σκέψεις μιας ζωντανής, ανθρώπινης γυναίκας και όχι το κείμενο ενός ρομπότ στην γραμμή παραγωγής του επόμενου bestseller.
Rest
Το τρίτο μέρος του τρίτου βιβλίου. Σε αυτό περιλαμβάνονται δυο από τα πιο μακροσκελή ποιήματα της συλλογής. Τυγχάνουν και τα αγαπημένα μου. Να με συγχωρείς, μα η πεζή ποίηση μόνο εν εκτάσει μπορεί να δείξει το κάλλος της, αν ο τεχνίτης δεν είναι βετεράνος με την πρόζα.
Το πρώτο ποίημα είναι το productivity anxiety, με το υπέροχα αντιπροσωπευτικό του σχέδιο. Ως εργαζόμενη θηλυκότητα, σχεδόν συνομήλικη με την Kaur (κάπου εδώ τελειώνουν οι ομοιότητες μας) ένιωσα την ταύτιση που έψαχνα για σελίδες, που θυμώνουν από τα προηγούμενα βιβλία. Μαθαίνουμε να ζούμε και να δουλεύουμε σε μια κοινωνία που όλα φωνάζουν: πιο πολύ, πιο γρήγορα, πιο δυνατά, ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΑΡΚΕΤΗ, ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΣΑΙ ΠΟΤΕ. Πρωινά που δίνουν την θέση τους σε βράδια δίχως σταματημό ή πρωινά και βράδια που αν μπορούσαμε να αναβάλουμε και την διαδικασία της αναπνοής θα το κάναμε.
Οι απαιτήσεις μας είναι δικές μας; Οι αμφιβολίες μας είναι δικές μας; Πότε ήταν η τελευταία φορά που «χασομέρησες» χωρίς τύψεις; Αν ήταν ανοιχτά τα μπαρ θα κέρναγα ένα σφηνάκι σε καθένα που απάνταγε ότι ένιωσε πως είναι μια απάτη τις τελευταίες 24 ώρες. Πόσο γρήγορα άραγε θα οδηγούμουν σε οικονομική καταστροφή;
Το δεύτερο ποίημα, ξεκάθαρα αυτοαναφορικό, μου έδωσε ακόμα μια ματιά στην προσωπική ιστορία της Kaur. Πιο συγκεκριμένα, είναι ένα ποίημα για την εποχή που ο πατέρας της ποιήτριας έκανε ταξίδια ως οδηγός βαρέως οχήματος (δεν ακούγεται καλύτερα από το φορτηγό;) από τον Καναδά στις ΗΠΑ.
Φαντάζομαι αγαπημένο μου δεν γεννήθηκες χτες. Οπότε δεν χρειάζεται να σου εξηγήσω πως ως μετανάστης, POC βίωσε (και βιώνει, δεν αλλάζει ο κόσμος σε μια μέρα δυστυχώς) ρατσισμό, ξενοφοβία και όλα αυτά τα υπέροχα που το λευκό μας προνόμιο φροντίζει να γνωρίζουμε μόνο από μαρτυρίες.
Στην ιστορία μας αυτή, λοιπόν, ήρθε αντιμέτωπος με το «τέρας με τα δυο κεφάλια»: Ανασφάλιστη εργασία και σύστημα υγείας στις ΗΠΑ. Λίγοι έχουν ζήσει για να μας πουν μαρτυρίες από αυτήν την μάχη. Και όλα αυτά γιατί my darling; Πότε αρχίσαμε οι άνθρωποι να πεινάμε για ανθρώπους; Θα χορτάσουμε ποτέ την εξόντωση του άλλου;
Awake
Η τελευταία ενότητα μας επιφυλάσσει στίχους που θυμίζουν περισσότερο tweets, παροιμίες ή αποφθέγματα. Ακυρώνοντας ό, τι είπα μερικές παραγράφους πριν, περί έκτασης της πεζής ποίησης, τα κομμάτια αυτής της ενότητας, αν και «χάνουν» από έκταση, «κερδίζουν» από περιεχόμενο. Και ας μην είναι (τελείως μεταξύ μας πάντα) πρωτότυπα.
Αν συνεχίζεις να διαβάζεις (εμένα και το home body) θα υποπτεύεσαι πως αναφέρομαι σε ζητήματα φεμινισμού και αλληλεγγύης θηλυκοτήτων που έχουν και κάποια άλλη μειονοτική ταυτότητα. Μην περιμένεις να διαβάσεις τις σκέψεις της επόμενης Judith Butler. Μην περιμένεις καν να δεις γραμμένο κάτι ρηξικέλευθο και ριζοσπαστικό. Από την άλλη όμως… Οι λέξεις στο χαρτί (φυσικό ή εικονικό) μένουν παρακαταθήκη στις επόμενες. Δείχνουν πως κάποτε τα δεδομένα ήταν διεκδικούμενα. Πως τα «φυσικά» ήταν προϊόντα της φαντασίας των καλλιτεχνών. Πως πριν τις γενιές των woke και awaken, το σκοτάδι ήταν πηχτό πάνω από την Βασιλεύουσα.
Παρόμοια άρθρα:
- Πάουλ Κλέε: «To ένα μάτι βλέπει, το άλλο νιώθει»
- Baudelaire: Το παριζιάνικο όνειρο μέσα απ’ τις αράδες του Spleen de Paris
- Milk, Honey and Flowers ή πως η θηλυκή φωνή της ποίησης έγινε και πάλι cool
Ακολουθήστε τη σελίδα μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση
