Γιατί να διαβάζω;

Όλοι μας έχουμε αυτήν την απορία. Ποιος ο λόγος να διαβάζω; Τι μου προσφέρει η γνώση; Από το δημοτικό μέχρι και αυτές τις μέρες που πλησιάζει η περίοδος της εξεταστικής στο πανεπιστήμιο έχουμε αυτήν την συγκεκριμένη ερώτηση στο μυαλό μας. Μα είναι ανάγκη τώρα να διαβάσω ολόκληρο τόμο ιστορίας για να γράψω καλά; Θα τα ξεχάσω αμέσως. Για ποιο λόγο μου λένε οι γονείς μου να διαβάζω, με επιδεικτικό τρόπο φυσικά, από τη μικρή ηλικία;
Σχεδόν πάντα θυμάμαι ότι έπρεπε να διαβάζουμε για να αποκτήσουμε βάσεις, ύστερα στο γυμνάσιο για να περάσουμε στο λύκειο και έπειτα στο λύκειο έπρεπε να καταβάλλουμε τη μέγιστη προσπάθεια για να περάσουμε στο πανεπιστήμιο. Και από εκεί και πέρα να πάρουμε το πτυχίο που θα μας οδηγήσει στην πολυπόθητη αλλά αγνοουμένη αποκατάσταση. Κάπως έτσι είναι η ροή της γνώσης στη διάρκεια της ζωής μας. Συστηματοποιημένη και προκαθορισμένη.

Άλλοι το βλέπουν χρησιμοθηρικά. Διαβάζω για να κερδίσω στο μέλλον και να προοδεύσω στη ζωή μου, να διακριθώ και να ξεχωρίσω. Για να έχω δηλαδή γρήγορη επαγγελματική αποκατάσταση και να μπω κατάλληλα εφοδιασμένος στον χώρο.
Σε κάποιους φαίνεται σαν υποχρέωση. Είμαστε αναγκασμένοι να διαβάσουμε γιατί μας επιβάλλεται διαρκώς, από το σπίτι, το σχολείο, την κοινωνία κλπ. Ότι αυτό είναι το σωστό και έτσι πρέπει να γίνει, είναι απαραίτητο, χρειάζεται. Πρέπει να διαβάσω.
Μερικοί αισθάνονται καθαρά ανταγωνιστικά για αυτό το θέμα. Διαβάζω για να γίνω καλύτερος από τον άλλον, για να φτάσω πιο ψηλά, να είμαι εξυπνότερος, ευστροφότερος και όλα εκείνα τα επίθετα του συγκριτικού βαθμού. Διότι αυτό είναι που κάνουν, συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους ομοίους τους.
Άλλο ένα σύνολο ατόμων διαβάζει ολοκληρωτικά για δικό του προσωπικό πνευματικό όφελος, με απώτερο σκοπό πάντα την πρόσληψη γνώσης για τον εαυτό τους και για κανέναν άλλον. Πιο συγκεκριμένα αυτοί είναι που διαβάζουν επειδή θέλουν να διαβάσουν κι όχι επειδή τους το επέβαλλε κάποιος.

Αναμφισβήτητα θα μπορούσαμε να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας εκείνη την προσταγή ”διάβασε” ή αντίστοιχα εκείνη την αρνητική παρατήρηση ”γιατί δεν διαβάζεις;” Ας μάθουμε λοιπόν τους λόγους.

Καταρχήν διαβάζοντας προσφέρουμε στον εγκέφαλό μας εφόδια για να σκέφτεται περισσότερα και γρηγορότερα. Ουσιαστικά είναι σαν να του τροφοδοτούμε πληροφορίες για να μη σταματήσει να τελεί την λειτουργία του, να κατεβάζει ιδέες κλπ. Σε καμία περίπτωση δεν εννοείται ότι εκείνοι που δεν διαβάζουν είναι αφελείς, ωστόσο οι άλλοι που το συνηθίζουν έχουν το πλεονέκτημα να μην αφήνεται το μυαλό τους αδρανές. Αντίθετα, βρίσκεται σε εγρήγορση και σε κάθε δύσκολη στιγμή μπορεί να αντεπεξέλθει στις συνθήκες και τα πιθανά απρόοπτα προβλήματα. Δηλαδή να σκέφτεται, να βρίσκει λύσεις, να διαπραγματεύεται. Θα λέγαμε επομένως ότι διευρύνουμε τους ορίζοντές μας και βλέπουμε πιο μακριά. Γινόμαστε ανοιχτόμυαλοι και καινοτόμοι αφήνοντας πίσω μας τα καθορισμένα συντηρητικά πρότυπα.
Εκτός των άλλων σίγουρα κερδίζουμε στην επικοινωνία μας με τον κόσμο. Τι σημαίνει αυτό; Ότι καθημερινά στον λόγο μας μπορούμε να μιλάμε πιο όμορφα και να χρησιμοποιούμε λέξεις και εκφράσεις που εντυπωσιάζουν. Κατά αυτόν τον τρόπο η ομιλία μας παύει πια να είναι βαρετή στον άλλον και του κινεί το ενδιαφέρον να ακούσει και να καταλάβει καλύτερα. Το πλούσιο λεξιλόγιο πάντα τραβάει την προσοχή, χώρια από το γεγονός ότι σπάνια κάνουμε ορθογραφικά λάθη όσο πιο πολύ έχουμε διαβάσει στη ζωή μας.

Σε τι διαφέρει συνεπώς ο μορφωμένος άνθρωπος και ο μη; Αυτός ο οποίος έχει γνώσεις που φτάνουν στο άπειρο, που έχει λάβει την απαραίτητη εκπαίδευση και συνεχίζει, είναι αυτός που θα κατανοήσει περισσότερο τη ζωή και θα τη χειριστεί σωστά. Είναι δηλαδή εκείνος που θα πάρει τις σωστές αποφάσεις, όποτε το απαιτεί η περίσταση και δεν θα βγει ζημιωμένος. Πιθανότατα οι κινήσεις του να είναι σωστές και να οδεύουν προς την προσωπική του ευτυχία και ευημερία. Πάντοτε με λογική σκέψη και σύνεση, ο άνθρωπος που έχει σπουδάσει, έχει διαβάσει πολλά βιβλία κάθε είδους, προσαρμόζεται καλύτερα στις εκάστοτε δυσκολίες που αναρτά η ζωή του. Το μυαλό του τον οδηγεί στη σωστή λήψη αποφάσεων, τον κάνει να αναλαμβάνει άμεσα τις ευθύνες του με διεκδικητικότητα και αποφασιστικότητα. Η γνώση λοιπόν, πέραν του ορθού λόγου και της λογικής, προσφέρει στο άτομο τα χαρακτηριστικά εκείνα που τον κάνουν αρεστό από τη ζωή.
Επιφυλάσσομαι όμως σκεπτόμενη ότι υπάρχουν άτομα που επιμένουν ότι το διάβασμα είναι χάσιμο χρόνου και ότι εκείνοι που δεν έχουν διαβάσει και πολύ στη ζωή τους τα κατάφεραν μια χαρά. Αυτοί είναι οι τυχεροί της ζωής που με άλλους εναλλακτικούς τρόπους έγιναν πετυχημένοι, γιατί ως γνωστόν η ζωή δεν είναι δίκαιη. Δεν είναι έτσι όμως. Φανταστείτε να ζούσαμε σε μια χώρα που κανένας δεν θα σπούδαζε, δεν θα διάβαζε, πού θα οδηγούσε όλο αυτό; Τότε είναι που ξεκινάει η ολίσθηση της κοινωνίας σε όλα τα επίπεδά της και όχι μόνο. Πρέπει επιτέλους να νοιαστούμε πραγματικά και να λάβουμε σοβαρά υπόψη ο καθένας ξεχωριστά ότι με την εκπαίδευση δεν ανορθώνουμε μόνο την προσωπικότητά μας αλλά και τον πολιτισμό της χώρας μας συμβάλλοντας και προσφέροντας τις γνώσεις μας.
Θα λέγαμε ότι η γνώση σήμερα είναι η στεγνή και στείρα πληροφορία που συνήθως μας κάνει να πλήττουμε. Παρ’ολα αυτά η ίδια κρύβει πολλά ενδεχόμενα από πίσω της όπως διαπιστώσαμε. Και τα ενδεχόμενα αυτά αγγίζουν κατά κύριο λόγο το μέλλον και την δική μας ευτυχία φυσικά. Για αυτό λοιπόν, ας ξεκινήσουμε σταδιακά να βλέπουμε τη μάθηση ως δώρο και όχι ως υποχρέωση, πάντα βέβαια με μέτρο. Εν τέλει, να σημειωθεί ότι κάτι που θα διαβάσουμε τώρα και θα μας φανεί άχρηστο και ανούσιο, ενδεχομένως να μας χρησιμεύσει αργότερα σε κάποια πτυχή της ζωής μας, χωρίς όμως εμείς να το αντιληφθούμε. Έχοντας το κλειδί, εμείς οι ίδιοι καθορίζουμε τις πόρτες που θα ανοίξουμε.