Εξάρχεια. Μια γειτονιά που «κρύβει» καλά μέσα στα σοκάκια και τους δρόμους της μια ιστορία που λίγοι ξέρουν και πολλοί αγνοούν. Είναι η γειτονιά της παρέας, των φοιτητών, της διασκέδασης, της έκφρασης των πολιτικών ιδεών και των ανησυχιών και των συχνών… επεισοδίων.
Τα Εξάρχεια έχουν πολλές πτυχές να επιδείξουν στον επισκέπτη τους, τόσο όμως διαφορετικές μεταξύ τους που πολλές φορές δικαίως αναρωτιέται κανείς αν όντως πρόκειται για την ίδια περιοχή.
Κάνοντας όμως μια σύντομη ιστορική αναδρομή, θα ανακαλύψουμε πως η ονομασία «Εξάρχεια» έχει τις ρίζες της στο 1800 χάρη στο όνομα ενός Ηπειρώτη εμπόρου γνωστού στην περιοχή, ονόματι Έξαρχος, ο οποίος είχε στην κατοχή του ένα μεγάλο, για την εποχή εκείνη, κατάστημα γενικού εμπορίου, στην οδό Θεμιστοκλέους. Όλοι οι Αθηναίοι συνέρρεαν εκεί, προκειμένου να αγοράσουν τα προϊόντα του και έτσι η περιοχή έγινε γνωστή. Η οδός Τζαβέλα, στις αρχές του 19ου αιώνα αποτελούσε τα όρια της Αθήνας, ενώ οι κάτοικοί της ήταν Κυκλαδίτες τεχνίτες και οικοδόμοι. Τα Εξάρχεια άρχισαν να αναπτύσσονται και να ανοικοδομούνται σταδιακά από το 1865 και έπειτα, όταν όλη η περιοχή εντάχθηκε στο σχέδιο της πόλης. Μάλιστα με την στέγαση, στην ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων, τμημάτων του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πολυτεχνείου άρχισε να συρρέει πλήθος διανοούμενων και φοιτητών, κάτι που ισχύει ακόμα και σήμερα.
Για την ιστορία, πρέπει να πούμε ότι η πρώτη εξέγερση φοιτητών πραγματοποιήθηκε στα Εξάρχεια στις 10 και 11 Μαΐου του 1859 παίρνοντας το όνομα Σκιαδικά. Από τότε έως και σήμερα η περιοχή θεωρείται ως το σημείο αναφοράς των φοιτητικών αγώνων με το επιστέγασμα όλων να είναι ο αγώνας αυτός της 17ης Νοεμβρίου. Η περιοχή, λοιπόν, ήδη από το 1859 θεωρείται «επαναστατική» και το «άνδρο» των φοιτητών.
Σημαντικό κομμάτι της ιστορίας των Εξαρχείων θεωρείται το σήμα κατατεθέν της περιοχής, η επονομαζόμενη Μπλε πολυκατοικία. Η πολυκατοικία αυτή ,που μπορεί κανείς να την βρει μεταξύ της γωνίας της πλατείας των Εξαρχείων και την οδού Αραχώβης, ήταν ένα αρχιτεκτονικό στολίδι του 1933, ενώ σε αυτήν διέμεναν και πολλοί διανοούμενοι μεταξύ των οποίων ήταν ο Φρέντυ Γερμανός, η Σοφία Βέμπο, ο Αλέκος Σακελλάριος, η Κατίνα Παξινού και πολλοί ακόμα.
Σήμερα…
Επιστρέφοντας και πάλι στο σήμερα, τα Εξάρχεια μόνο ως μια ήσυχη και αδιάφορη περιοχή δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Αντίθετα, «σφύζουν» από ζωή όλες τις ώρες της μέρας είτε λόγω της διασκέδασης είτε λόγω των πολυάριθμων εκδοτικών οίκων που φιλοξενούνται στους δρόμους της γειτονιάς προσελκύοντας καθημερινά πολλούς διανοούμενους αλλά και φοιτητές.
Οι φαινομενικά γαλήνιοι δρόμοι της συνοικίας εκπέμπουν ο καθένας την δική του δυναμική στη διασκέδαση κάνοντάς τους μοναδικούς. Οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν τον αγαπημένο τους καφέ, το φαγητό και το ποτό στους πεζοδρόμους και τα στενά των Εξαρχείων υπό τον ήχο διαφόρων επαναστατικών τραγουδιών που συνήθως παίζουν στην διαπασών ή να γίνουν «μάρτυρες» κάποιας πολιτικής ιδεολογίας που θα εκφράζεται στο διπλανό τραπέζι ή ακόμα και στον δρόμο υπό μορφή πορείας.
Βέβαια, όλο αυτό το αγωνιστικό και επαναστατικό κλίμα αντλείται από την… πηγή που δεν είναι άλλη από την πλατεία των Εξαρχείων, το σημείο αναφοράς της περιοχής. Εκεί, συγκεντρώνεται πλήθος, συνήθως, νεαρών, φοιτητών και διανοούμενων που θέλουν να εκφράσουν τα πολιτικά πιστεύω τους και τις ανησυχίες τους τόσο για την κοινωνία όσο και για την λειτουργία διαφόρων πολιτικών θεσμών. Η πλατεία, λοιπόν, μπορεί από την μια πλευρά να είναι ένας χώρος όπου συγκεντρώνονται οι νέοι με στόχο να μοιραστούν τις ιδεολογίες τους και να πάρουν από κοινού αποφάσεις, από την άλλη όμως έχει γίνει και το σημείο διακίνησης και χρήσης ναρκωτικών, δίνοντας στην περιοχή μια άλλη όψη, την όψη της παρακμής και της εγκατάλειψης.
Ποιο είναι τελικά το συμπέρασμα; Μα φυσικά να επισκεφτείτε τα Εξάρχεια ειδικά αν είστε φοιτητές. Γνωρίζοντάς τα θα ανακαλύψετε τον κουλτουριάρικο και ιδεολογικό χαρακτήρα τους, στοιχεία που συνθέτουν μια ιδιοσυγκρασιακή και forever young επιλογή για διασκέδαση και όχι μόνο… Όλα αυτά συνάδουν απόλυτα με το ζεστό κλίμα και το αίσθημα της συντροφικότητας και της αλληλεγγύης που περιγράφουν οι επισκέπτες τους. Ένα μόνο πράγμα μένει λοιπόν για να το διαπιστώσετε κι εσείς… κι αυτό είναι να κανονίσετε την επόμενή σας έξοδο με τελικό προορισμό τα Εξάρχεια.
16
