Dickinson: η τηλεοπτική φεμινιστική και κωμική ματιά στη ζωή της Ντίκινσον

Μια σειρά που παρακολούθησα πρόσφατα, χάρη στην παρότρυνση μια φίλης, το γούστο της οποίας εμπιστεύομαι, ήταν το βιογραφικό Dickinson που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2019 στην πλατφόρμα Apple TV+. Στην αρχή ήμουν κάπως διστακτική, όπως και με κάθε βιογραφική απόδοση που επιχειρείται στον κόσμο της οθόνης – πόσο μάλλον όταν αφορά μια αγαπημένη ποιήτρια όπως η Έμιλι Ντίκινσον. Πρόκειται για μια εναλλακτική και φρέσκια ματιά από την Alena Smith πάνω στην απομονωμένη ζωή της σημαντικότερης συγγραφικής γυναικείας παρουσίας του 19ου αιώνα.

Ποια ήταν η Έμιλι Ντίκινσον;

Πριν σχολιάσουμε μερικές πτυχές που εξερευνά η σειρά, γύρω από τη ζωή της ποιήτριας, ας δούμε ποια ήταν η Έμιλι Ντίκινσον. Για όσους τέλος πάντων δεν τη γνωρίζουν, αυτούς τους 2-3, εγώ οφείλω να ενημερώσω. Η Έμιλι Ντίκινσον (1830-1886), λοιπόν. H γυναίκα με το λευκό φόρεμα, που «δεν άντεχε να ζήσει φωναχτά» ζούσε μαζί με τη οικογένειά της στο Άμερστ. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα της ζωής της απομονωμένη απ’ όλους και απ’ όλα. Όπως συμβαίνει με όλες, σχεδόν, τις μεγάλες προσωπικότητες που ζουν πιο μπροστά από την εποχή τους, έτσι και εκείνης το ποιητικό της ταλέντο δεν αναγνωρίστηκε εν ζωή. Τα ποιήματά της είναι χιλιάδες, περίπου 2.000. Ωστόσο μόνο πέντε έγιναν γνωστά όσο ζούσε και τα περισσότερα ανώνυμα.

Μέσα από τα ποιήματά της και τις επιστολές της εύκολα διαπιστώνει κανείς την ιδιαιτερότητα και την οξύνοια του πνεύματος της Ντίκινσον. Δε ζούσε για την ποίηση, ζούσε μέσα από την ποίηση. Δε γράφει για να ζήσει, ζει επειδή γράφει. Η καλλιτεχνική δημιουργία για την ίδια μοιάζει, σαν τον άλλον εαυτό της, που κάθεται στην ”τραμπάλα” της ζωής και προσπαθεί να ισορροπήσει μπροστά στο παράδοξη ματαιότητα αυτού του κόσμου.

«Δουλεύω στη Φυλακή μου και φτιάχνω Καλεσμένους για τον εαυτό μου» γράφει σε μια επιστολή της.* Η ποίηση λοιπόν ως αντιζύγι και θεραπεία συνάμα της απομόνωσης. Η ποίηση ως δίαυλος επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.

Από τα βιβλία στην οθόνη

Τα παραπάνω τα έγραψα προκειμένου να δώσω, όσο μπορώ, μέσα από ελάχιστες γραμμές την ιδιαιτερότητα της φύσης της και τη σημασία της καλλιτεχνικής πράξης της Έμιλι Ντίκινσον. Έχοντας λοιπόν, αυτά τα ολίγα κατά νου, πάμε στη σειρά τώρα που είναι και το θέμα μας. Πολλά πράγματα και στοιχεία από την προσωπικότητα της ποιήτριας διατηρούνται, άλλα διαστρεβλώνονται και άλλα επεκτείνονται δημιουργικά σχολιάζοντας και το σήμερα. Αυτό που θα δείτε στην ουσία, αν σας πείσει το άρθρο και το επιχειρήσετε, είναι μια –παράδοξα όμορφη– βιογραφική σειρά.

Με ένα κλίμα που θυμίζει πολύ περισσότερο μια μαύρη κωμωδία, ένα teenage drama παρά ένα έργο εποχής. Καταλαβαίνω ότι για κάποιους απαιτητικούς αυτό μπορεί να ακούγεται κουραστικό, ακόμη και ανούσιο. Υπάρχει όμως μια Χέιλι Στάινφελντ (βλ. “The Edge of Seventeen”) να σας κρατήσει στην οθόνη.

Η πρώτη σεζόν της σειράς Dickinson αποτελείται από δέκα επεισόδια.

Κάθε επεισόδιο έχει για τίτλο και μια φράση από ένα ποίημα της Ντίκινσον. Παραδείγματος χάρη, το πρώτο έχει τον τίτλο «Because I could not stop for Death», το δεύτερο «I have never seen “Volcanoes”» και το τρίτο, το γνωστό και περίφημο ερωτικό ποίημα «Wild Nights». Τα υπόλοιπα δε σας τα λέω, να κάτσετε να δείτε τη σειρά ρε.

Το κάθε επεισόδιο εξελίσσεται γύρω από ένα συμβάν, στο ένα παρακολουθούμε τη Ντίκινσον με την παιδική της φίλη, που της τρέφει πολύ μεγάλη αγάπη, να δένονται και να περνάνε όμορφα μαζί. Στο άλλο την προσπάθειά της να δημοσιεύσει μερικά ποιήματα και την εναντίωση της στις κοινωνικές νόρμες που επιτάσσουν μια καθωσπρέπει συμπεριφορά για τα κοριτσια της εποχής. Ενώ σχεδόν σε όλα τη βλέπουμε να έρχεται σε κόντρα με οικογένεια και απόψεις που την προορίζουν για κάτι άλλο.

Έρωτες, κωμικές στιγμές, καλλιτεχνικές ανησυχίες, σουρεάλ στιγμές με πάρτι και νέους της εποχής να κάνουν όπιο ή τσιγάρο είναι μερικά από αυτά που βλέπουμε καθώς η δράση προχωράει. Και όλα αυτά δοσμένα μέσα από ποπ και dubstep μουσικές που πραγματικά ξαφνιάζουν την πρώτη φορά που τις ακούμε (βλ. κάτωθι το πλέιλιστ).

Μυθoπλασία και πραγματικότητα: τι ισχύει;

Πολύ πολύ συνοπτικά, και δίχως να επεκταθούμε άλλο, θα εστιάσουμε σε μερικές αναφορές της σειράς, έτσι για το εγκυκλοπαιδικό του πράγματος, και θα δούμε τι ισχύει και τι ανήκει στον κόσμου του φανταστικού.

1. Το λευκό φόρεμα

Η Ντίκινσον εμφανίζεται συχνά με ένα λευκό φόρεμα. Πρόκειται για μια σωστή πληροφορία, η ποιήτρια όντως από τα τέλη του 1860 και μετά έγινε γνωστή ως η γυναίκα με το λευκό φόρεμα, η χρωματική ενδυματολογική αυτή επιλογή αργότερα μυθοποιηθήκε και έγινε θρυλική για άλλους βέβαια λόγους.

2. Ο έρωτας με τον Μπεν Νιούτον

Αναληθές. Στη σειρά βλέπουμε τον Μπεν να εμφανίζεται ως φίλος της, να ενθαρρύνει τις καλλιτεχνικές της ανησυχίες,να της δίνει βιβλία και να ερωτεύονται. Όντως ο Μπεν δούλευε για την οικογένεια Ντίκινσον και πιθανώς είχαν γνωριστεί και μιλήσει με τη Ντίκινσον. Ωστόσο, δεν έχουμε κάποιες ενδείξεις που να πιστοποιούν ότι υπήρχε κάποιο ειδύλλιο μεταξύ τους.

3. Τσιγάρα και όπιο

Στην αρχή βλέπουμε την Έμιλι να κάνει τσιγάρο έξω από το σπίτι της, ενώ αργότερα στο πάρτι που διοργανώνουν όταν λείπει η οικογένεια τους δείχνει να δοκιμάζουν και όπιο. Κάτι τέτοιο φυσικά απέχει πολύ από την πραγματικότητα της εποχής. Αρχικά, γιατί η μαζική παραγωγή των τσιγάρων έγινε πολύ αργότερα, περίπου το 1881. Και δεύτερον γιατί, ακόμη και να ήταν γνωστά και να είχε η οικογένεια της Ντίκινσον, η χρήση τους από μια νέα ανήλικη κοπέλα ήταν κάτι το απίθανο.

4. Cross-dressing

Βλέπουμε επίσης τη Ντίκινσον μαζί με τη φίλη της, Σου, να κάνουν cross-dressing, προκειμένου να παρακολουθήσουν μια διάλεξη που γίνοταν στο πανεπιστήμιο της περιοχής για τα ηφαίστεια. Ούτε κάτι τέτοιο ισχύει. Nαι, η φυσιολάτρης και παρατηρητική ποιήτρια ήθελε να μάθει για τα ηφαίστεια. Αλλά διάβαζε για αυτά, δεν πήγε ντυμένη ως άνδρας να παρακολουθήσει κάποια διάλεξη. Όχι δηλαδή, με βάση τα όσα γνωρίζουμε.

5. Ήταν η Ντίκινσον φεμινίστρια;

Δεν ξέρω κατά πόσο είναι ”έντιμο” να χρησιμοποιούμε σύγχρονα ιδεολογικά σχήματα και θεωρίες σε ανθρώπους που έζησαν σε μια άλλη εποχή. Με την έννοια ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Οι λέξεις, οι ιδέες και τα κινήματα κουβαλούν μια ιστορία· την ιστορία της εκάστοτε εποχής και των ανθρώπων της. Συνεπώς δεν θα είμαι απόλυτη.

Ναι, η προσωπικότητα της Ντίκινσον έχει στοιχεία που σήμερα θα μπορούσαν να την καθιστήσουν φεμινιστρία. Δηλαδή, μια γυναίκα που διεκδικούσε την ισότητα σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής και την κατάργηση των ανισοτήτων. Μια γυναίκα ασυμβίβαστη. Μια γυναίκα που θυμώνει μπροστά στη αδικία της γυναικείας υποτέλειας. Μπορούμε μάλιστα να ερμηνεύσουμε και την απομόνωση της στο «ένα δικό της δωμάτιο» ως μια πράξη γυναικείας διεκδίκησης – ως φεμινιστική ανάγκη για ελευθερία.

Συνοψίζοντας…

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι σίγουρα δεν πρόκεται για μια ακριβή ιστορική βιογραφική αναπαράσταση, περισσότερο για μια μαύρη κωμωδία που έχει ως πηγή έμπνευσης την Έμιλι Ντίκινσον και την αινιγματική ποίησή της. Θα κλείσω με τη φράση της δημιουργού της σειράς, η οποία απαντάει σε όσους αποδοκίμασαν την προσπάθειά της:

“Everyone’s free to invent their own Emily Dickinson, and this is mine,” Smith said. “I don’t in any way say it’s the authoritative version.”

Ο καθένας λοιπόν, εφευρίσκει τη δική του Ντίκινσον, δίνει τη δική του ερμηνεία.

Αυτή άλλωστε δεν είναι και η μαγεία της Τέχνης, η πολλαπλή και πολυεπίπεδη πρόσληψη από τον καθένα μας;

*Συγκεκριμένα στην Επιστολή 68 σύμφωνα με την αρίθμηση της τελευταίας έκδοσης που κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg το 2013 σε επιμέλεια της Λιάνας Σακελλίου και σε μετάφραση των Λ. Σακελλίου-Α.Γρίβα-Φ.Μαντά.

Παρόμοια άρθρα:

• The miseducation of Cameron Post: μια γλυκόπικρη ιστορία απότομης ενηλικίωσης
• I’m thinking of ending things: μια σουρεαλιστική απεικόνιση της μοναξιάς και των σχέσεων
• The miseducation of Cameron Post: μια γλυκόπικρη ιστορία απότομης ενηλικίωσης

Ακολουθήστε τις σελίδες μας σε Facebook, Instagram και Spotify για περισσότερη έμπνευση.