Bauhaus: Ένωση Τεχνολογίας και Τέχνης

Πράγματι, ο στόχος του ιδρυτή του Bauhaus, Βάλτερ Γκρόπιους, επιτεύχθηκε. Αυτός δεν ήταν άλλος από τη δημιουργία μίας νέας νοοτροπίας που περιλάμβανε την αίσθηση συμμετοχής σε μία κοινωνία μέσω της τέχνης. Ας πάμε λοιπόν να δούμε τι είναι τελικά το Bauhaus.

Ετυμολογικά, στα γερμανικά, Bauhaus σημαίνει “Οίκος Δόμησης” και δημιουργήθηκε από την αλλαγή θέσεων των συλλαβών της λέξης Hausbau που σημαίνει “οικοδόμηση”. Πρόκειται για καλλιτεχνική/αρχιτεκτονική σχολή, αλλά και ένα μεγάλο ρεύμα, το οποίο εμφανίστηκε στη Γερμανία. Η σχολή Bauhaus λειτούργησε από το 1919 ως το 1933. Για να καταλάβουμε τη σημασία αυτής της σχολής πρέπει να γνωρίζουμε την μεγίστης σημασίας συμβολή της στην εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού. Το πιο χαρακτηριστικό ίσως στοιχείο του Bauhaus, είναι η ολιστική οπτική Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών με σκοπό την οικονομική αλλά παράλληλα ποιοτική κάλυψη των υλικών και άυλων αναγκών. Έτσι, η τεχνολογία χρησιμοποιείται για καλλιτεχνικούς σκοπούς και το αντίστροφο. Η αναγκαιότητα για φθηνό σχεδιασμό ήταν έκδηλη και προφανής, αν αναλογιστούμε την οικονομική κατάσταση που διένυε τότε η Γερμανία (δηλ. μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου).

Οι ρίζες του Bauhaus βρίσκονται στο βρετανικό κίνημα Arts and Crafts και φιλοδόξησε να συνδέσει όλα τα πεδία της τέχνης με τη χειροτεχνία, δημιουργώντας ένα καλό, λιτό και συγχρόνως οικονομικό design. Ένας κύριος σκοπός της Σχολής ήταν η λειτουργικότητα και η χρησιμότητα, χωρίς περιττά στολίδια. Ακούγεται παράδοξο, όμως η αρχιτεκτονική άρχισε να υπάρχει στη σχολή Bauhaus πολύ μετέπειτα από την ίδρυσή της. Αυτό το στοιχείο μας κάνει να κατανοήσουμε ότι οι εκπρόσωποι της σχολής δεν είχαν εξαρχής ένα παγιωμένο όραμα. Η αλήθεια είναι ότι υπήρξαν αρκετές πολυφωνίες. Από αυτό, κατανοούμε και το γεγονός ότι άλλαξε 3 πόλεις και προγράμματα λειτουργίας. Ακόμη, πρέπει να γνωρίζουμε ότι το Bauhaus αποδοκιμάστηκε αρκετά και η συντηρητική Δεξιά παράταξη της χώρας αντιτάχθηκε σθεναρά στην ιδέα του. Αυτό δε σήμαινε ότι το Bauhaus είχε πολιτική κατεύθυνση, όμως οι πολυάριθμοι Ρώσοι εκπρόσωποί του, δημιούργησαν ακούσια μια σύνδεση του κινήματος με τον Κομμουνισμό.

Η ιστορία του Bauhaus χωρίζεται σε 3 περιόδους:

Το 1919 ο Βάλτερ Γκρόπιους, επιχείρησε κάτι το οποίο τάραξε τα ακαδημαϊκά νερά της εποχής. Δηλαδή τη συγχώνευση της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Βαϊμάρης με τη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών. Το 1919 εκδίδει το “Μανιφέστο του Bauhaus”. Αυτό σήμανε και την αρχή μιας τεχνολογικής ανώτατης καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Τον ρόλο των καθηγητών ανέλαβαν διάσημοι καλλιτέχνες όπως ο Γιοχάνες Ίτεν. Η σχολή δεν κατόρθωσε να εφαρμόσει πλήρως το πρόγραμμά της και όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως το Τμήμα Αρχιτεκτονικής δεν είχε ακόμη ενταχθεί σ’αυτή. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της σχολής, δεν έλειψαν οι διαφωνίες ανάμεσα στον Γκρόπιους και τον Ίτεν. Ο πρώτος, επιθυμούσε να μετατοπιστεί η κατεύθυνση της σχολής προς τον Βιομηχανικό Σχεδιασμό όμως ο δεύτερος ήταν υπέρ της αυτόνομης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Το τέλος της λειτουργίας της Σχολής στη Βαϊμάρη επήλθε όταν ανέβηκαν στην εξουσία οι Συντηρητικές Δυνάμεις της Δεξιάς, το 1924. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι παρότι ο Γκρόπιους επιθυμούσε μια απολιτική σχολή, το πρόγραμμα κατέληξε να επιχορηγείται από τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης.

Μετά  την παύση των μαθημάτων στη Βαϊμάρη, πολλές μεγάλες πόλεις όπως το Μονακό, το Αμβούργο, η Φραγκφούρτη και το Ντάρμσταντ, εξέφρασαν ενδιαφέρον για τη φιλοξενία της. Επιλαχούσα πόλη όμως αναδείχθηκε το Ντεσάου, του οποίου η σχολή λειτούργησε το 1925. Χαρακτηριστικό είναι το κτίριο της, το οποίο σχεδίασε ο ίδιος ο Γκρόπιους. Ως σήμερα αποτελεί την επιτομή της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στη Γερμανία. Ο τρόπος λειτουργίας της σχολής ήταν αρκετά διαφορετικός από αυτόν της Βαϊμάρης. Ο χρόνος διδασκαλίας επιμηκύνθηκε και καταργήθηκε το Εργαστήριο Κεραμικής. Ακόμη κατά τη δεύτερη περίοδο, η Σχολή πήρε τον Τίτλο  “Ινστιτούτο Σχεδιασμού”. Ακόμη απέκτησε το ίδιο κύρος με τις σχολές Καλών Τεχνών. Το 1928 ο Βάλτερ Γκρόπιους παραιτείται.

Με την ανάληψη της διεύθυνσης της σχολής του Bauhaus από τον Χάνες Μέγιερ αλλάζουν πολλά στοιχεία στην κατεύθυνση και τη διδασκαλία. Οπαδός της μαρξιστικής ιδεολογίας, αντιλαμβανόταν τη σχολή περισσότερο κοινωνικά. Το πρόγραμμα στράφηκε στη μαζική παραγωγή για την ικανοποίηση υλικών αγαθών. Επιπλέον, ο τομέας της Αρχιτεκτονικής έγινε κύριος αλλά και αυτόνομος. Κατά την περίοδο διεύθυνσης του Μέγιερ παρατηρήθηκε το φαινόμενο επιλογής σπουδαστών χωρίς καλλιτεχνικό ταλέντο. Μετά την αποχώρηση του, τα ινία αναλαμβάνει ο Μις Βαν ντερ Ρόε, αρχιτέκτονας της αβαν- γκαρντ τάξης. Τότε προχώρησε σε απαγόρευση κάθε είδους πολιτικής δράσης μέσα στη Σχολή, η οποία κάνει οριστική στροφή προς την Αρχιτεκτονική. Βέβαια, σύντομα παύει τη λειτουργίας της στο Ντεσάου ύστερα από πολιτικές πιέσεις. Αργότερα, λειτουργεί εκ νέου στο Βερολίνο με πρωτοβουλία του Βαν ντερ Ρόε ως το 1933. Όμως, όχι ως δημόσιο αλλά ως ιδιωτικό “Ανεξάρτητο Εκπαιδευτικό και Ερευνητικό Ινστιτούτο”. Το οριστικό τέλος της λειτουργίας της Σχολής του Bauhaus σήμανε με την ανάληψη εξουσίας από τον Χίτλερ το 1933.

Η συμβολή του Bauhaus στον σύγχρονο βιομηχανικό σχεδιασμό, την αρχιτεκτονική, την τυπογραφία και την τέχνη είναι ανυπολόγιστης αξίας. Ανέδειξε πολλούς, μεγάλους, γνωστούς καλλιτέχνες και σχεδιαστές όπως τον Wassily Kandinsky, τον Paul Klee, τον Lyonel Feininger και τον Oscar Schlemmer. Γνωστά κτίρια στην Αθήνα τα οποία ακολουθούν το αρχιτεκτονικό στυλ του Bauhaus είναι: H Αμερικανική Πρεσβεία, το Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας, η Εθνική Πινακοθήκη και το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας στην Πλατεία Δημοκρατίας της Θεσσαλονίκης.

Bauhaus | Biography, Architecture, Art & Facts. Ανακτήθηκε από britannica.com.

The Bauhaus in all its facets. Ανακτήθηκε από bauhaus100.com

Οκτώ πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για το Bauhaus. Ανακτήθηκε από goethe.de.