Andre Friedmann
Ο Robert Capa –με πραγματικό όνομα το Andre Friedmann ή Endre Erno Friedmann εξαρτάται από την μεταγραφή που γίνεται στις διάφορες γλώσσες από τα ουγγρικά- ήταν ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους του 20ού αιώνα, γεννημένος στην Ουγγαρία. Εκτός όμως από φωτογράφος ήταν και ένας άνθρωπος, μεταξύ των πολλών, που αναγκάστηκε να ξεριζωθεί κάμποσες φορές εξαιτίας του ναζισμού και της φρίκης του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου. Ο Capa όχι μόνο άλλαξε χώρα και ήπειρο προκειμένου να σωθεί αλλά άλλαξε και το όνομά του. Φαινόμενο συχνό για εκείνη την εποχή, ιδιαίτερα για τους εβραϊκής καταγωγής όπως και ο Capa.
Από τον ισπανικό εμφύλιο στον Πρώτο Πόλεμο της Ινδοκίνας
Το έργο του είναι εστιασμένο στον πόλεμο. Κάλυψε τον ισπανικό εμφύλιο, τον Δεύτερο Παγκόσμιο, τον Δεύτερο Σινοϊαπωνικό και τον Πρώτο Αραβοϊσραηλινό πόλεμο μέχρι και τον Πρώτο Πόλεμο της Ινδοκίνας. Οι μάχες τις οποίες φωτογράφισε ήταν πολλές, μεταξύ αυτών και η απελευθέρωση του Παρισιού, και οι φωτογραφίες του ακόμα περισσότερες.
Είναι ομολογουμένως περίεργο πώς ένας άνθρωπος γίνεται πολεμικός ανταποκριτής. Και είναι ακόμα πιο περίεργο πώς ένας άνθρωπος πηγαίνει τόσο κοντά στον πόλεμο χωρίς να πολεμάει.
Το έργο
Όπως πολλοί φωτογράφοι της εποχής του έτσι και ο Capa φωτογράφιζε σε ασπρόμαυρο. Κοντινές και πλάγιες λήψεις, τα περισσότερα υποκείμενα φαίνεται να μην ξέρουν ότι φωτογραφίζονται. Πώς άλλωστε ένας άνθρωπος στα χαρακώματα θα ποζάρει τη στιγμή που υπερασπίζεται τη ζωή του; Δεν είναι υπερβολή. Ο Capa βρισκόταν στα χαρακώματα του πολέμου. Ο φωτογράφος ταξίδεψε πολύ, τόσο ηθελημένα όσο και για να σώσει τη ζωή του. Η περιπλάνησή του στη Γη μας χάρισε πολλές φωτογραφίες. Κατά κύριο λόγο φωτογραφίες που μάλλον θα θέλαμε να μην υπήρχαν, θα προσθέσω.
Magnum
Εκτός από τη συμβολή του στη φωτογραφία ως πολεμικός ανταποκριτής, ο Capa υπήρξε και ιδρυτικό μέλος του πρακτορείου Magnum. Το 1947 μαζί με τους Henri Cartier-Bresson, George Rodger, David Seymour και William Vandivert ίδρυσαν το Magnum. Με τους Cartier-Bresson και Seymour ήταν φίλοι και συνεργάτες ήδη από το 1933 στο Παρίσι. Το Magnum μέχρι και σήμερα είναι ένας από τους πιο σημαντικούς φωτογραφικούς οργανισμούς διεθνώς. Έχει επηρεάσει και συνεχίζει να επηρεάζει τη φωτογραφία τόσο με θετικό όσο και με αρνητικό τρόπο.
Περί ηθικής
Μια από τις πιο αμφιλεγόμενες φωτογραφίες είναι αυτή που απεικονίζει έναν στρατιώτη να πεθαίνει. Συνήθως αποδίδεται στον Capa αν και έχει αποτελέσει αιτία διαμάχης για πλήθος ιστορικών και μελετητών του ισπανικού εμφυλίου. Το ζήτημα όμως με αυτή τη φωτογραφία δεν σταματά στην πατρότητα της φωτογραφίας. Πρόκειται για μια φωτογραφία που απαθανατίζει έναν άνθρωπο τη στιγμή που πεθαίνει. Έχουμε πολλές τέτοιες φωτογραφίες μέχρι και σήμερα. Και εδώ μπαίνουν ζητήματα ηθικής (sic) και ανθρωπισμού. Δεν θα επεκταθώ παραπάνω σε αυτό το άρθρο. Θα σταθώ απλά στο γεγονός πως οι φωτογραφίες του Capa και άλλων υπάρχουν, είναι αληθινές και μας θυμίζουν την αγριότητα του ανθρώπου – όχι του πολέμου. Του ανθρώπου.
Μια νάρκη ήταν αυτό που του κόστισε τη ζωή το 1954.
Η φωτογραφία είναι για πολλούς ένα ψέμα, μια οπτική από τις μύριες, κάτι εφήμερο και κατασκευασμένο αποκλειστικά από το υποκείμενο πίσω από το φακό. Όποια άποψη κι αν υιοθετήσει κανείς όμως, ας σταθούμε μια στιγμή κι ας κοιτάξουμε καλύτερα αυτό που κρατάμε στα χέρια μας. Η φωτογραφία δεν είναι απλά ένα κομμάτι χαρτί που κάποιος, κάπου, κάποτε τράβηξε. Η στιγμή που απεικονίζει έχει υπάρξει και κάποιοι την είδαν και τη βίωσαν όπως ακριβώς απεικονίζεται.
Vivian Maier: Μια ζωή γρίφος και Lu Nan: Σκοτεινές γωνιές στο προσκήνιο
